ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી
ਜਾ ਕੈ ਹਰਿ ਸਾ ਠਾਕੁਰੁ ਭਾਈ ॥
હે સજ્જન! જે મનુષ્યના હૃદયરૂપી ઘરમાં પ્રભુ માલિક પોતે હાજર છે
ਮੁਕਤਿ ਅਨੰਤ ਪੁਕਾਰਣਿ ਜਾਈ ॥੧॥
મુક્તિ તેની આગળ પોતે ઘણી વખત સ્પર્શ કરે છે ॥૧॥
ਅਬ ਕਹੁ ਰਾਮ ਭਰੋਸਾ ਤੋਰਾ ॥
કબીર પ્રભુની હાજરીમાં હવે કહે છે, હે પ્રભુ! જે મનુષ્યને એક તારો આશરો છે
ਤਬ ਕਾਹੂ ਕਾ ਕਵਨੁ ਨਿਹੋਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને હવે કોઈની ઉપકાર કરવાની જરૂર નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਤੀਨਿ ਲੋਕ ਜਾ ਕੈ ਹਹਿ ਭਾਰ ॥
જે પ્રભુના આશરે ત્રણેય લોક છે
ਸੋ ਕਾਹੇ ਨ ਕਰੈ ਪ੍ਰਤਿਪਾਰ ॥੨॥
તે તમારું પાલન શા માટે નહીં કરે? ॥૨॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਇਕ ਬੁਧਿ ਬੀਚਾਰੀ ॥
કબીર કહે છે, અમે એક વિચાર વિચાર્યો છે
ਕਿਆ ਬਸੁ ਜਉ ਬਿਖੁ ਦੇ ਮਹਤਾਰੀ ॥੩॥੨੨॥
તે એ છે કે જો મા જ ઝેર દેવા લાગે તો પુત્રનું કોઈ જોર ચાલી શકતું નથી ॥૩॥૨૨॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਬਿਨੁ ਸਤ ਸਤੀ ਹੋਇ ਕੈਸੇ ਨਾਰਿ ॥
સત્ય-ધર્મ વગર કોઈ સ્ત્રી સતી કેવી રીતે બની શકે છે?
ਪੰਡਿਤ ਦੇਖਹੁ ਰਿਦੈ ਬੀਚਾਰਿ ॥੧॥
હે પંડિત! મનમાં વિચારી ને જો ॥૧॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਬਧੈ ਸਨੇਹੁ ॥
આ રીતે હૃદયમાં પ્રીતિ વગર પ્રભુ પતિથી પ્રેમ કેવી રીતે બની શકે છે?
ਜਬ ਲਗੁ ਰਸੁ ਤਬ ਲਗੁ ਨਹੀ ਨੇਹੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જ્યાં સુધી મનમાં માયાની લાગણી છે ત્યાં સુધી પતિ પરમાત્માથી પ્રેમ થઇ શકતો નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਹਨਿ ਸਤੁ ਕਰੈ ਜੀਅ ਅਪਨੈ ॥
જે મનુષ્ય માયાને જ પોતાના દિલમાં સત્ય સમજે છે
ਸੋ ਰਮਯੇ ਕਉ ਮਿਲੈ ਨ ਸੁਪਨੈ ॥੨॥
તે પ્રભુને સપનામાં પણ મળી શકતા નથી ॥૨॥
ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਗ੍ਰਿਹੁ ਸਉਪਿ ਸਰੀਰੁ ॥
જે પોતાનું તન-મન-ધન-ઘર અને શરીર પોતાના પતિને હવાલે કરી દે છે
ਸੋਈ ਸੁਹਾਗਨਿ ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ॥੩॥੨੩॥
કબીર કહે છે, તે જીવ-સ્ત્રી ભાગ્યશાળી છે ॥૩॥૨૩॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਬਿਖਿਆ ਬਿਆਪਿਆ ਸਗਲ ਸੰਸਾਰੁ ॥
આખું જગત જ માયાના પ્રભાવ હેઠળ દબાયેલું છે;
ਬਿਖਿਆ ਲੈ ਡੂਬੀ ਪਰਵਾਰੁ ॥੧॥
માયા આખા જ કુટુંબને બધા જ જીવોને ડુબાડી બેઠી છે ॥૧॥
ਰੇ ਨਰ ਨਾਵ ਚਉੜਿ ਕਤ ਬੋੜੀ ॥
હે મનુષ્ય! તે પોતાના જીવનની સાંકળ શા માટે ખુલ્લી જગ્યા પર ડુબાડી દીધી છે?
ਹਰਿ ਸਿਉ ਤੋੜਿ ਬਿਖਿਆ ਸੰਗਿ ਜੋੜੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પ્રભુથી પ્રીતિ તોડીને માયાની સાથે ગંઠાયેલી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੁਰਿ ਨਰ ਦਾਧੇ ਲਾਗੀ ਆਗਿ ॥
આખા જગતમાં માયાની તૃષ્ણાની આગ લાગેલી છે જેમાં દેવતા અને મનુષ્ય સળગી રહ્યા છે.
ਨਿਕਟਿ ਨੀਰੁ ਪਸੁ ਪੀਵਸਿ ਨ ਝਾਗਿ ॥੨॥
આ આગને શાંત કરવા માટે નામ-રૂપી પાણી પણ નજીક જ છે પરંતુ આ પશુ જીવ પ્રયત્ન કરીને પીતો નથી ॥૨॥
ਚੇਤਤ ਚੇਤਤ ਨਿਕਸਿਓ ਨੀਰੁ ॥
કબીર કહે છે, તે નામ-રૂપી પાણી સ્મરણ કરતાં-કરતાં જ મનુષ્યના હૃદયમાં પ્રગટ થાય છે
ਸੋ ਜਲੁ ਨਿਰਮਲੁ ਕਥਤ ਕਬੀਰੁ ॥੩॥੨੪॥
અને તે અમૃત જળ પવિત્ર થાય છે તૃષ્ણાની આગ તે જળથી ઠરી શકે છે ॥૩॥૨૪॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਜਿਹ ਕੁਲਿ ਪੂਤੁ ਨ ਗਿਆਨ ਬੀਚਾਰੀ ॥
જે કુળમાં જ્ઞાનનો વિચાર કરનાર કોઈ પુત્ર જન્મ્યો નથી
ਬਿਧਵਾ ਕਸ ਨ ਭਈ ਮਹਤਾਰੀ ॥੧॥
તેની મા વેશ્યા શા માટે થઇ નહિ? ॥૧॥
ਜਿਹ ਨਰ ਰਾਮ ਭਗਤਿ ਨਹਿ ਸਾਧੀ ॥
જે મનુષ્યએ પ્રભુની પ્રાર્થના કરી નથી
ਜਨਮਤ ਕਸ ਨ ਮੁਓ ਅਪਰਾਧੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે ગુનેગાર ઉત્પન્ન થતા જ મરી શા માટે ગયો નહિ? ॥૧॥વિરામ॥
ਮੁਚੁ ਮੁਚੁ ਗਰਭ ਗਏ ਕੀਨ ਬਚਿਆ ॥
સંસારમાં ઘણા ગર્ભ પડી ગયા છે આ પ્રાર્થના-હીન ચંદરા શા માટે બચી રહ્યો?
ਬੁਡਭੁਜ ਰੂਪ ਜੀਵੇ ਜਗ ਮਝਿਆ ॥੨॥
પ્રાર્થનાથી વંચિત આ જગતમાં એક કોઢી જીવી રહ્યો છે ॥૨॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਜੈਸੇ ਸੁੰਦਰ ਸਰੂਪ ॥
કબીર બેશક કહે છે, જે મનુષ્ય નામથી વંચિત છે તે ભલે જોવામાં સુંદર રૂપવાળા છે
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਜੈਸੇ ਕੁਬਜ ਕੁਰੂਪ ॥੩॥੨੫॥
પરંતુ વાસ્તવમાં ખૂંધિયો અને કુરુપ છે ॥૩॥૨૫॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਜੋ ਜਨ ਲੇਹਿ ਖਸਮ ਕਾ ਨਾਉ ॥
જે મનુષ્ય માલિક પ્રભુનું નામ સ્મરણ કરે છે
ਤਿਨ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥੧॥
હું હંમેશા તેનાથી બલિહાર જાવ છું ॥૧॥
ਸੋ ਨਿਰਮਲੁ ਨਿਰਮਲ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ॥
હે ભાઈ! પ્રભુના સુંદર ગુણ ગાય છે તે પવિત્ર છે
ਸੋ ਭਾਈ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਭਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અને તે મારા મનને પ્રેમાળ લાગે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਹ ਘਟ ਰਾਮੁ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥
જે મનુષ્યોના હૃદયમાં પ્રભુ પ્રગટ થઇ ગયો છે
ਤਿਨ ਕੀ ਪਗ ਪੰਕਜ ਹਮ ਧੂਰਿ ॥੨॥
તેના કમળફુલ જાણે સુંદર ચરણોની અમે ધૂળ છીએ ॥૨॥
ਜਾਤਿ ਜੁਲਾਹਾ ਮਤਿ ਕਾ ਧੀਰੁ ॥ ਸਹਜਿ ਸਹਜਿ ਗੁਣ ਰਮੈ ਕਬੀਰੁ ॥੩॥੨੬॥
કબીર ભલે જાતિનો જુલાહા છે પરંતુ બુદ્ધિનો ધીરજવાન છે કારણ કે સ્થિરતામાં રહીને પ્રભુના ગુણ ગાય છે ॥૩॥૨૬॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਗਗਨਿ ਰਸਾਲ ਚੁਐ ਮੇਰੀ ਭਾਠੀ ॥
મારી ગગન-રૂપી ભઠ્ઠીમાંથી સ્વાદિષ્ટ અમૃત ટપકી રહ્યું છે
ਸੰਚਿ ਮਹਾ ਰਸੁ ਤਨੁ ਭਇਆ ਕਾਠੀ ॥੧॥
તે ઉચ્ચ નામ-રસને એકત્રિત કરવાનો કારણે શરીરની મમતા લાક્ડીઓનું કામ કરી રહી છે ॥૧॥
ਉਆ ਕਉ ਕਹੀਐ ਸਹਜ ਮਤਵਾਰਾ ॥
તેને કુદરતી રીતે મસ્ત થયેલ થયેલ કહે છે
ਪੀਵਤ ਰਾਮ ਰਸੁ ਗਿਆਨ ਬੀਚਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે મનુષ્યએ જ્ઞાનના વિચાર દ્વારા રામ-રસ પીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਹਜ ਕਲਾਲਨਿ ਜਉ ਮਿਲਿ ਆਈ ॥
જયારે સહજ સ્થિતિ-રૂપ દારૂ પીનાર આવી મળે છે
ਆਨੰਦਿ ਮਾਤੇ ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਈ ॥੨॥
ત્યારે આનંદમાં મસ્ત થઈને ઉંમરનો દરેક દિવસ વીતે છે ॥૨॥
ਚੀਨਤ ਚੀਤੁ ਨਿਰੰਜਨ ਲਾਇਆ ॥
કબીર કહે છે, આ રીતે આનંદ લઇ લઈને જ્યારે મેં પોતાનું મન નિરંકારની સાથે જોડ્યું
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਤੌ ਅਨਭਉ ਪਾਇਆ ॥੩॥੨੭॥
ત્યારે મને આંતરિક પ્રકાશ મળી ગયો ॥૩॥૨૭॥
ਗਉੜੀ ਕਬੀਰ ਜੀ ॥
ગૌરી રાગ કબીરજી॥
ਮਨ ਕਾ ਸੁਭਾਉ ਮਨਹਿ ਬਿਆਪੀ ॥
દરેક મનુષ્યના મનની આંતરિક લગ્ન જે પણ હોય તે પહેલા મનુષ્યના આખા મન પર પ્રભાવ નાખી રાખે છે