ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
પ્રણામ! તેમને પ્રણામ
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੯॥
જેનો કોઇ અંત નથી શોધી શકતા જે નાશ રહિત છે અને જે સદા એક સાર રહે છે ।।૨૯।।
ਏਕਾ ਮਾਈ ਜੁਗਤਿ ਵਿਆਈ ਤਿਨਿ ਚੇਲੇ ਪਰਵਾਣੁ ॥
લોકોની અંદર આ ખ્યાલ પ્રચલિત છે કે એકલી માયા યુક્તિથી ગર્ભવતી થઈ ગઈ અને પ્રત્યક્ષ રીતે તેના ત્રણ પુત્ર થયા
ਇਕੁ ਸੰਸਾਰੀ ਇਕੁ ਭੰਡਾਰੀ ਇਕੁ ਲਾਏ ਦੀਬਾਣੁ ॥
જેમાં એક બ્રહ્મા એક વિષ્ણુ અને એક મહેશ જે કચેરી લગાવે છે અને જીવોનો સંહાર કરે છે
ਜਿਵ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਵੈ ਚਲਾਵੈ ਜਿਵ ਹੋਵੈ ਫੁਰਮਾਣੁ ॥
પણ અસલમાં તો વાત એવી છે કે જેવી રીતે અકાલ પુરુષને ઠીક લાગે છે અને જેવી રીતે તેનો હુકમ હોય છે તેવી જ રીતે આ સંસારની કાર્યવાહી ચાલી રહી છે
ਓਹੁ ਵੇਖੈ ਓਨਾ ਨਦਰਿ ਨ ਆਵੈ ਬਹੁਤਾ ਏਹੁ ਵਿਡਾਣੁ ॥
અકાલ પુરુષ બધાં જ જીવો ની દેખભાળ કરી રહ્યો છે પણ જીવોને અકાલ પુરુષ દેખાતો નથી
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
પ્રણામ! તેમને પ્રણામ
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੩੦॥
જેનો કોઇ અંત નથી શોધી શકતા જે નાશ રહિત છે અને જે સદા એક સાર રહે છે ।।૩૦।।
ਆਸਣੁ ਲੋਇ ਲੋਇ ਭੰਡਾਰ ॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਪਾਇਆ ਸੁ ਏਕਾ ਵਾਰ ॥
અકાલ પુરખ ના ભંડારો નું ઠેકાણું દરેક ભુવનમાં છે, જે કાંઈ પણ અકાલ પુરખ અને તેના ભંડારમાં નાખ્યું છે એક જ વાર માં નાખી દીધું છે
ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਸਿਰਜਣਹਾਰੁ ॥
સૃષ્ટિને પેદા કરવા વાળો અકાલ પુરુષ જીવોને પેદા કરીને તેમની સંભાળ કરી રહ્યો છે
ਨਾਨਕ ਸਚੇ ਕੀ ਸਾਚੀ ਕਾਰ ॥
હે નાનક! સદા સ્થિર રહેવા વાળો અકાલ પુરુષ ની સૃષ્ટિ ની સંભાળ રાખવાનું આ કાર્ય સદા અટલ છે
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
પ્રણામ! તેમને પ્રણામ
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੩੧॥
જેનો કોઇ અંત નથી શોધી શકતા જે નાશ રહિત છે અને જે સદા એક સાર રહે છે ।।૩૧।।
ਇਕ ਦੂ ਜੀਭੌ ਲਖ ਹੋਹਿ ਲਖ ਹੋਵਹਿ ਲਖ ਵੀਸ ॥ ਲਖੁ ਲਖੁ ਗੇੜਾ ਆਖੀਅਹਿ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਜਗਦੀਸ ॥
જો એક જીભથી લાખો જીભ થઈ જાય અને લાખો જીભથી થી વીસ લાખ થઇ જાય, જે આ વિચારે છે કે મેં મારી મહેનતના બળ ઉપર આ રીતે નામ સ્મરણ કરીને અકાલ પુરુષને હું પ્રાપ્ત કરી શકું છું તો એક જુઠ્ઠો અહંકાર છે
ਏਤੁ ਰਾਹਿ ਪਤਿ ਪਵੜੀਆ ਚੜੀਐ ਹੋਇ ਇਕੀਸ ॥
આ રસ્તા ઉપર પરમાત્માની સાથે ની દૂરી દૂર કરવા વાળા ના રસ્તા ઉપર અકાળ પુરુષ નેમળવા માટે જે સીડીઓ છે તેની ઉપર અહંકાર ખતમ કરીને જઈ શકાય છે
ਸੁਣਿ ਗਲਾ ਆਕਾਸ ਕੀ ਕੀਟਾ ਆਈ ਰੀਸ ॥ ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਪਾਈਐ ਕੂੜੀ ਕੂੜੈ ਠੀਸ ॥੩੨॥
લાખો જીભ ની સાથે પણ ગણતરી કરીને સ્મરણ નથી બનતું અહમ નો ભાવ દૂર કર્યા વગર આ ગણતરી ના પાઠોનકામા છે આકાશ ની વાત સાંભળીને કીડીઓને પણ ભ્રમ થઇ ગયો કે અમે પણ આકાશ સુધી પહોંચી જઇશું ।।૩૨।।
ਆਖਣਿ ਜੋਰੁ ਚੁਪੈ ਨਹ ਜੋਰੁ ॥
બોલવામાં અને ચૂપ રહેવામાં પણ આપણો કાંઈ જ હાથ નથી આપણો કંઈ જ અધિકાર નથી
ਜੋਰੁ ਨ ਮੰਗਣਿ ਦੇਣਿ ਨ ਜੋਰੁ ॥
ન તો માંગવામાં આપણી મરજી ચાલે છે અને ન તો આપવામા
ਜੋਰੁ ਨ ਜੀਵਣਿ ਮਰਣਿ ਨਹ ਜੋਰੁ ॥
જીવનમાં અને મરણ માં પણ આપણી કોઈ જ તાકાત કામ નથી આવતી
ਜੋਰੁ ਨ ਰਾਜਿ ਮਾਲਿ ਮਨਿ ਸੋਰੁ ॥o.
આ રાજ્ય અને વૈભવની પ્રાપ્તિ માં પણ આપણો કોઈ જ હાથ નથી જે રાજ્ય અને માલ ને કારણે મનમાં આટલો બધો અહંકાર થઈ જાય છે
ਜੋਰੁ ਨ ਸੁਰਤੀ ਗਿਆਨਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥
આત્મિક જાગૃતિની અવસ્થામાં ઘ્યાનમાં અને વિચારમાં રહેવા માટે પણ આપણે સમર્થ નથી
ਜੋਰੁ ਨ ਜੁਗਤੀ ਛੁਟੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥
જગતમાં રહેવામાં અને જગતને છોડવામાં ક્યાંય આપણે સમર્થ નથી
ਜਿਸੁ ਹਥਿ ਜੋਰੁ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਸੋਇ ॥
જેણે આ સંસાર રચ્યો તેનું સામર્થ્ય છે, તેનું જ જોર ચાલી શકે
ਨਾਨਕ ਉਤਮੁ ਨੀਚੁ ਨ ਕੋਇ ॥੩੩॥
હે નાનક! ન તો કોઈ મનુષ્ય ઉત્તમ છે ન કોઈ મનુષ્ય નીચ છે જીવને સદાચારી અને દુરાચારી બનાવવામાં પણ પ્રભુનો જ હાથ છે ।।૩૩।।
ਰਾਤੀ ਰੁਤੀ ਥਿਤੀ ਵਾਰ ॥ ਪਵਣ ਪਾਣੀ ਅਗਨੀ ਪਾਤਾਲ ॥
રાત,ઋતુ, તિથિ અને વાર, પવન, પાણી, અગ્નિ અને પાતાળ
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਧਰਤੀ ਥਾਪਿ ਰਖੀ ਧਰਮ ਸਾਲ ॥
આ બધું આપીને પૃથ્વીને ધરમ કમાવાનું સ્થાન નિર્મિત કર્યું
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਜੀਅ ਜੁਗਤਿ ਕੇ ਰੰਗ ॥ ਤਿਨ ਕੇ ਨਾਮ ਅਨੇਕ ਅਨੰਤ ॥
આ ધરતી ઉપર અલગ- અલગ પ્રકારની પ્રજાતિ અને રંગોના જીવો વસે છે જેના અનેક અગણિત નામ છે
ਕਰਮੀ ਕਰਮੀ ਹੋਇ ਵੀਚਾਰੁ ॥ ਸਚਾ ਆਪਿ ਸਚਾ ਦਰਬਾਰੁ ॥
દરેક જીવના પોતાના કર્મ જ તેના જીવનનો નિર્ણય કરે છે, ફક્ત ઈશ્વર જ સત્ય છે, અને તેનો દરબાર સત્ય છે
ਤਿਥੈ ਸੋਹਨਿ ਪੰਚ ਪਰਵਾਣੁ ॥ ਨਦਰੀ ਕਰਮਿ ਪਵੈ ਨੀਸਾਣੁ ॥
તેના દરબારમાં સંત સંતજનો પ્રત્યક્ષરૂપે શોભાયમાન હોય છે, તેની રહેમ ની નજર પડે તો સંતોની ઉપર મહાનતાની ચમક દેખાય
ਕਚ ਪਕਾਈ ਓਥੈ ਪਾਇ ॥ ਨਾਨਕ ਗਇਆ ਜਾਪੈ ਜਾਇ ॥੩੪॥
અહીંયા સંસારમાં કોઈ નાનાં મોટુ કહેવડાવે છે એનો કોઈ અર્થ નથી કાચા પાકા ની પરખ તો અકાલ પુરુષ ના દરવાજે થાય છે,હે નાનક! અકાલ પુરુષ ના દ્વાર ઉપર પહોંચીને સમજાઈ જાય છે કે અસલમાં કોણ પાકું ને કોણ કાચું ।।૩૪।।
ਧਰਮ ਖੰਡ ਕਾ ਏਹੋ ਧਰਮੁ ॥
ધર્મ ખંડનું માત્ર એક જ કર્તવ્ય છે જે ઉપર પ્રમાણે છે
ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਕਾ ਆਖਹੁ ਕਰਮੁ ॥
હવે જ્ઞાન ખંડ નું કર્તવ્ય પણ સમજી લ્યો જે આગળ ઉપરના પદોમાં છે
ਕੇਤੇ ਪਵਣ ਪਾਣੀ ਵੈਸੰਤਰ ਕੇਤੇ ਕਾਨ ਮਹੇਸ ॥
અકાલ પુરુષ ની રચનામાં કેટલાય પ્રકારના પવન પાણી અને અગ્નિ છે કેટલાય કૃષ્ણ અને છે કેટલાય શિવ છે
ਕੇਤੇ ਬਰਮੇ ਘਾੜਤਿ ਘੜੀਅਹਿ ਰੂਪ ਰੰਗ ਕੇ ਵੇਸ ॥
કેટલાય પ્રકારના બ્રહ્મ અને કેટલાય કૃષ્ણના ઘાટ ઘડ્યા છે, જે અનેક રૂપ રંગ અને વેશના છે
ਕੇਤੀਆ ਕਰਮ ਭੂਮੀ ਮੇਰ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਧੂ ਉਪਦੇਸ ॥
અકાલ પુરખની સૃષ્ટિ માં કેટલીયે ધરતી, કેટલાય મેરુ, કેટલાય ભક્ત ધ્રુવ અને કેટલાય ઉપદેશ છે
ਕੇਤੇ ਇੰਦ ਚੰਦ ਸੂਰ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਮੰਡਲ ਦੇਸ ॥
કેટલાય ઇન્દ્ર, કેટલાય ચંદ્ર કેટલાય દેવતા અને કેટલાય મંડળ છે
ਕੇਤੇ ਸਿਧ ਬੁਧ ਨਾਥ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਦੇਵੀ ਵੇਸ ॥
કેટલાંય સિદ્ધ, કેટલાંય નાથ અને અનેક પ્રકારની દેવીઓ છે
ਕੇਤੇ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਮੁਨਿ ਕੇਤੇ ਕੇਤੇ ਰਤਨ ਸਮੁੰਦ ॥
કેટલાય દેવ, કેટલાંય દાનવ, કેટલાંય મુનિ અને કેટલાય રત્નો અને સમુદ્રો છે
ਕੇਤੀਆ ਖਾਣੀ ਕੇਤੀਆ ਬਾਣੀ ਕੇਤੇ ਪਾਤ ਨਰਿੰਦ ॥
કેટલીયે ખાણ અને કેટલીયે બોલી, કેટલાય રાજા બાદશાહ છે
ਕੇਤੀਆ ਸੁਰਤੀ ਸੇਵਕ ਕੇਤੇ ਨਾਨਕ ਅੰਤੁ ਨ ਅੰਤੁ ॥੩੫॥
હે નાનક! કેટલા પ્રકારના વિચારો અને કેટલાય સેવક છે ,જેનાં અંત નો કોઈ અંત નથી ।।૩૫।।
ਗਿਆਨ ਖੰਡ ਮਹਿ ਗਿਆਨੁ ਪਰਚੰਡੁ ॥ ਤਿਥੈ ਨਾਦ ਬਿਨੋਦ ਕੋਡ ਅਨੰਦੁ ॥
જ્ઞાન ખંડમાં મનુષ્યની જ્ઞાન અવસ્થામાં જ્ઞાન બળવાન હોય છે, આ અવસ્થામાં જેમ કે બધાં રાગ તમાશા અને ચમત્કારોના આનંદ આવી જાય છે