ਆਖਹਿ ਗੋਪੀ ਤੈ ਗੋਵਿੰਦ ॥
ઘણી ગોપીઓ અને ઘણાંએ કૃષ્ણ પણ પ્રયાસ કરે છે
ਆਖਹਿ ਈਸਰ ਆਖਹਿ ਸਿਧ ॥
ઘણાં શિવ અને સિધ્ધો
ਆਖਹਿ ਕੇਤੇ ਕੀਤੇ ਬੁਧ ॥
અકાલ પુરુષે પેદા કરેલા અસંખ્ય બુદ્ધ
ਆਖਹਿ ਦਾਨਵ ਆਖਹਿ ਦੇਵ ॥
અસંખ્ય રાક્ષસ અને અસંખ્ય દેવતાઓ
ਆਖਹਿ ਸੁਰਿ ਨਰ ਮੁਨਿ ਜਨ ਸੇਵ ॥
અસંખ્ય દેવ સ્વભાવ મનુષ્ય, મુનિજન અને સેવક
ਕੇਤੇ ਆਖਹਿ ਆਖਣਿ ਪਾਹਿ ॥
કેટલાય જીવો અકાલ પુરખ નો અંદાજો લગાડે છે
ਕੇਤੇ ਕਹਿ ਕਹਿ ਉਠਿ ਉਠਿ ਜਾਹਿ ॥
કેટલાય જીવ કહેતા કહેતા દુનિયામાંથી વિદાય લ્યે છે.
ਏਤੇ ਕੀਤੇ ਹੋਰਿ ਕਰੇਹਿ ॥
તમે જેટલા જીવ બનાવ્યા એટલા બીજા બનાવી દો
ਤਾ ਆਖਿ ਨ ਸਕਹਿ ਕੇਈ ਕੇਇ ॥
એવા કેટલાંય જીવ તારો પાર પામી શકતા નથી
ਜੇਵਡੁ ਭਾਵੈ ਤੇਵਡੁ ਹੋਇ ॥
જેટલી ઈચ્છા કરો, તેટલી જ મોટી થતી જાય છે
ਨਾਨਕ ਜਾਣੈ ਸਾਚਾ ਸੋਇ ॥
હે નાનક! પરમાત્મા જેટલું ઈચ્છે છે તેટલો મોટો થઈ જાય છે
ਜੇ ਕੋ ਆਖੈ ਬੋਲੁਵਿਗਾੜੁ ॥
જો કોઈ બડબોલો મનુષ્ય આ બતાવવા લાગે કે અકાલ પુરુષ કેટલો મોટો છે
ਤਾ ਲਿਖੀਐ ਸਿਰਿ ਗਾਵਾਰਾ ਗਾਵਾਰੁ ॥੨੬॥
તો મહામૂર્ખ માં તેની ગણતરી થાય છે ।।૨૬।।
ਸੋ ਦਰੁ ਕੇਹਾ ਸੋ ਘਰੁ ਕੇਹਾ ਜਿਤੁ ਬਹਿ ਸਰਬ ਸਮਾਲੇ ॥
તે ઘર ખૂબ જ આશ્ચર્ય ભર્યું છે કે જ્યાં બેસીને તું બધાં જ જીવો ની સંભાળ કરી રહ્યો છે
ਵਾਜੇ ਨਾਦ ਅਨੇਕ ਅਸੰਖਾ ਕੇਤੇ ਵਾਵਣਹਾਰੇ ॥
તારી કુદરતની આ રચના અસંખ્ય અને અસંખ્ય સંગીત વાજિંત્રો અને રાગ છે
ਕੇਤੇ ਰਾਗ ਪਰੀ ਸਿਉ ਕਹੀਅਨਿ ਕੇਤੇ ਗਾਵਣਹਾਰੇ ॥
અસંખ્ય જીવ તે વાજિંત્રોને વગાડવા વાળા છેઅસંખ્ય રાગ છે અને અસંખ્ય જીવ આ રાગોના ગીત ગાય છે
ਗਾਵਹਿ ਤੁਹਨੋ ਪਉਣੁ ਪਾਣੀ ਬੈਸੰਤਰੁ ਗਾਵੈ ਰਾਜਾ ਧਰਮੁ ਦੁਆਰੇ ॥
હે નિરંકાર! પવન પાણી અગ્નિ તારાં ગુણગાન કરી રહ્યાં છે ધર્મરાજ તારી સ્તુતિ કરી રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਚਿਤੁ ਗੁਪਤੁ ਲਿਖਿ ਜਾਣਹਿ ਲਿਖਿ ਲਿਖਿ ਧਰਮੁ ਵੀਚਾਰੇ ॥
તે ચિત્રગુપ્ત પણ જે જીવોના સારા-ખરાબ કર્મોના લેખ લખે છે તે જાણે છે અને જેણે લખેલા ઉપર ધર્મરાજ વિચાર કરે છે તારી મહાનતાઓ ના ગુણગાન કરી રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਈਸਰੁ ਬਰਮਾ ਦੇਵੀ ਸੋਹਨਿ ਸਦਾ ਸਵਾਰੇ ॥
દેવી, શિવ અને બ્રહ્મા જે જેને તે સાજ-સજાવ્યા છે તે તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਇੰਦ ਇਦਾਸਣਿ ਬੈਠੇ ਦੇਵਤਿਆ ਦਰਿ ਨਾਲੇ ॥
ઇન્દ્ર પણ ઇન્દ્રાસન ઉપર બિરાજીને તારા ગુણગાન ગાય છે, તેની સભામાં બધાં દેવતાઓ પણ વિરાજમાન છે
ਗਾਵਹਿ ਸਿਧ ਸਮਾਧੀ ਅੰਦਰਿ ਗਾਵਨਿ ਸਾਧ ਵਿਚਾਰੇ ॥
સિદ્ધ પુરુષ સમાધિમાં બેસી ને તારાં ગુણ ગાન કરે છે, સાધુ પણ એ વિચારીને તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਨਿ ਜਤੀ ਸਤੀ ਸੰਤੋਖੀ ਗਾਵਹਿ ਵੀਰ ਕਰਾਰੇ ॥
જટાધારી, દાની અને સંતોષી પણ તારા ગુણ ગાન કરે છે મહાબલિ યોદ્ધાઓ પણ તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਨਿ ਪੰਡਿਤ ਪੜਨਿ ਰਖੀਸਰ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਵੇਦਾ ਨਾਲੇ ॥
હે અકાલ પુરુષ! પંડિત અને મહર્ષિ જે વેદોને વાંચે છે તે વેદો સહિત તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਮੋਹਣੀਆ ਮਨੁ ਮੋਹਨਿ ਸੁਰਗਾ ਮਛ ਪਇਆਲੇ ॥
સુંદર સ્ત્રીઓ જે સ્વર્ગમાં, માતૃ લોકમાં અને પાતાળ લોકમાં અર્થાત બધી જગ્યાએ માનવ મનને મોહી લે છે તે પણ તને જ ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਨਿ ਰਤਨ ਉਪਾਏ ਤੇਰੇ ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਨਾਲੇ ॥
તારાં પેદા કરેલા રત્ન અડસઠ તીર્થ સહિત તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਜੋਧ ਮਹਾਬਲ ਸੂਰਾ ਗਾਵਹਿ ਖਾਣੀ ਚਾਰੇ ॥
મહાબલિ યોદ્ધાઓ અને શૂરવીરો પણ તને ગાઈ રહ્યા છે
ਗਾਵਹਿ ਖੰਡ ਮੰਡਲ ਵਰਭੰਡਾ ਕਰਿ ਕਰਿ ਰਖੇ ਧਾਰੇ ॥
ચારેય ભુવન માં જે જીવ જંતુ છે તે તને જ ગાઈ રહ્યા છે આખી સૃષ્ટિ અને સૃષ્ટિના બધા ખંડ અને આખિ સૃષ્ટિ જે તે પેદા કરીને રાખેલા છે તે તને જ ગાઈ રહ્યા છે
ਸੇਈ ਤੁਧੁਨੋ ਗਾਵਹਿ ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵਨਿ ਰਤੇ ਤੇਰੇ ਭਗਤ ਰਸਾਲੇ ॥
તને એવાં જ ભક્ત ગમે છે, જે તારા ભાવ ભજન માં રત અને રસાતાળ છે
ਹੋਰਿ ਕੇਤੇ ਗਾਵਨਿ ਸੇ ਮੈ ਚਿਤਿ ਨ ਆਵਨਿ ਨਾਨਕੁ ਕਿਆ ਵੀਚਾਰੇ ॥
હે નાનક! અનેક બીજા જીવો જે મારા થી ગણાતા પણ નથી, તે પણ તને જ ગાય છે, તું શું વિચારે છે?
ਸੋਈ ਸੋਈ ਸਦਾ ਸਚੁ ਸਾਹਿਬੁ ਸਾਚਾ ਸਾਚੀ ਨਾਈ ॥
અકાલ પુરખ સદા સ્થિર છે અને સાચો માલિક છે તેની મહાનતા પણ સદાય અટલ છે
ਹੈ ਭੀ ਹੋਸੀ ਜਾਇ ਨ ਜਾਸੀ ਰਚਨਾ ਜਿਨਿ ਰਚਾਈ ॥
જે અકાલ પુરખે આ સૃષ્ટિ પેદા કરી છે તે અત્યારે મોજુદ છે હંમેશા રહેશે અને તેનો ક્યારેય જન્મ નથી થયો તેનું મૃત્યુ પણ ક્યારેય નહીં થાય
ਰੰਗੀ ਰੰਗੀ ਭਾਤੀ ਕਰਿ ਕਰਿ ਜਿਨਸੀ ਮਾਇਆ ਜਿਨਿ ਉਪਾਈ ॥
રંગ-રંગના ભાત-ભાત ના જીવ ની જેણે રચના કરી
ਕਰਿ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਕੀਤਾ ਆਪਣਾ ਜਿਵ ਤਿਸ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ॥
તે પોતાના રચેલા દરેક જીવની સંભાળ રાખે છે
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋਈ ਕਰਸੀ ਹੁਕਮੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਈ ॥
જે કાંઈ પણ અકાલ પુરખ ને ગમ્યું તે જ તે કરે છે કોઈપણ જીવ અકાલ પુરખની સામે હુકમ ના કરી શકે
ਸੋ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਸਾਹਾ ਪਾਤਿਸਾਹਿਬੁ ਨਾਨਕ ਰਹਣੁ ਰਜਾਈ ॥੨੭॥
હે નાનક! અકાલ પુરખ બાદશાહનો પણ બાદશાહ છે તેની મરજી માં જ રહેજે ।। ૨૭ ।।
ਮੁੰਦਾ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰਮੁ ਪਤੁ ਝੋਲੀ ਧਿਆਨ ਕੀ ਕਰਹਿ ਬਿਭੂਤਿ ॥
હે યોગી! જો તું સંતોષને ધન બનાવી લે મુદ્રા બનાવી લે મહેનતને છાપરું અને ઝોળી અને અકાલ પુરખ ના ધ્યાનની રાખ શરીર ઉપર લગાડી લે
ਖਿੰਥਾ ਕਾਲੁ ਕੁਆਰੀ ਕਾਇਆ ਜੁਗਤਿ ਡੰਡਾ ਪਰਤੀਤਿ ॥
મોતનો ભય તારું ગોદડું હોય શરીરના વિકારો ને બચાવી ને રાખવો તારા માટે યોગ રહિત મર્યાદા છે અને શ્રદ્ધાનો ડંડો બનાવીને અંદરથી જૂઠની દિવાલ તૂટી શકે છે
ਆਈ ਪੰਥੀ ਸਗਲ ਜਮਾਤੀ ਮਨਿ ਜੀਤੈ ਜਗੁ ਜੀਤੁ ॥
જો પોતાના મનને જીતી લે તો આખું જગત જીતી લીધું એમ કહી શકાય
ਆਦੇਸੁ ਤਿਸੈ ਆਦੇਸੁ ॥
પ્રણામ! તેમને પ્રણામ
ਆਦਿ ਅਨੀਲੁ ਅਨਾਦਿ ਅਨਾਹਤਿ ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਏਕੋ ਵੇਸੁ ॥੨੮॥
કેવળ તે અકાલ પુરખને પ્રણામ કરો જે બધાંય નો આરંભ છે અને શુદ્ધ સ્વરૂપ છે જેનો કોઇ અંત નથી જે નાશ રહિત છે અને હંમેશા એકસાર જ રહે છે ।।૨૮।।
ਭੁਗਤਿ ਗਿਆਨੁ ਦਇਆ ਭੰਡਾਰਣਿ ਘਟਿ ਘਟਿ ਵਾਜਹਿ ਨਾਦ ॥
હે યોગી! જો અકાલ પુરખની સર્વવ્યાપકતાનુ જ્ઞાન તારા માટે ચુરમાના લાડુ બને દયા જ્ઞાનરૂપી લાડુ ને લાડુ ને વેચવાવાળો થઈ જાય
ਆਪਿ ਨਾਥੁ ਨਾਥੀ ਸਭ ਜਾ ਕੀ ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਅਵਰਾ ਸਾਦ ॥
યોગ સાધનાથી પ્રાપ્ત થઈ ગયેલી રિદ્ધિ વ્યર્થ છે આ બધી રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ બીજાં સ્વાદ છે ઈશ્વર ને તમારાથી દૂર લઇ જાય છે
ਸੰਜੋਗੁ ਵਿਜੋਗੁ ਦੁਇ ਕਾਰ ਚਲਾਵਹਿ ਲੇਖੇ ਆਵਹਿ ਭਾਗ ॥
અકાલ પુરખની સાથે સંજોગઅને વિજોગ બંને મળીને સંસાર ચાલી રહ્યો છે