ਭਗਤ ਤੇਰੇ ਦਇਆਲ ਓਨੑਾ ਮਿਹਰ ਪਾਇ ॥
હે દયાનિધિ! આ તારા જ ભક્ત છે તેની પર પોતાની કૃપા કર
ਦੂਖੁ ਦਰਦੁ ਵਡ ਰੋਗੁ ਨ ਪੋਹੇ ਤਿਸੁ ਮਾਇ ॥
દુઃખ,દર્દ, મોટો રોગ અને માયા તેને સ્પર્શી શકતી નથી
ਭਗਤਾ ਏਹੁ ਅਧਾਰੁ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਗਾਇ ॥
ગોવિંદના ગુણગાન જ ભક્તોના જીવનનો આધાર છે
ਸਦਾ ਸਦਾ ਦਿਨੁ ਰੈਣਿ ਇਕੋ ਇਕੁ ਧਿਆਇ ॥
તે હંમેશા દિવસ-રાત એક પ્રભુનું જ ધ્યાન ધરે છે અને
ਪੀਵਤਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮੁ ਜਨ ਨਾਮੇ ਰਹੇ ਅਘਾਇ ॥੧੪॥
અમૃત-નામનું સેવન કરીને નામમાં જ તૃપ્ત રહે છે ॥૧૪॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫ ॥
ਕੋਟਿ ਬਿਘਨ ਤਿਸੁ ਲਾਗਤੇ ਜਿਸ ਨੋ ਵਿਸਰੈ ਨਾਉ ॥
જેને પ્રભુનું નામ ભૂલી જાય છે તેના માર્ગમાં કરોડો જ વિઘ્ન આવે છે
ਨਾਨਕ ਅਨਦਿਨੁ ਬਿਲਪਤੇ ਜਿਉ ਸੁੰਞੈ ਘਰਿ ਕਾਉ ॥੧॥
હે નાનક! આવા લોકો દિવસ-રાત આમ રોતા-પુકારે છે જેમ સુમસામ ઘરમાં કાગડો કાં-કાં કરે છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫ ॥
ਪਿਰੀ ਮਿਲਾਵਾ ਜਾ ਥੀਐ ਸਾਈ ਸੁਹਾਵੀ ਰੁਤਿ ॥
તે જ ઋતુ સુંદર છે જ્યારે પ્રિયતમ-પ્રભુથી મેળાપ થાય છે
ਘੜੀ ਮੁਹਤੁ ਨਹ ਵੀਸਰੈ ਨਾਨਕ ਰਵੀਐ ਨਿਤ ॥੨॥
હે નાનક! તેને દરરોજ જ યાદ કરવા જોઈએ અને એક ક્ષણ અને મુહર્ત માટે પણ ભૂલવા જોઈએ નહીં ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਸੂਰਬੀਰ ਵਰੀਆਮ ਕਿਨੈ ਨ ਹੋੜੀਐ ॥
કામ,ક્રોધ, મોહ, લોભ અને અહંકાર એટલા શૂરવીર અને પરાક્રમી છે કે તેમણે શક્તિશાળી અને જિદ્દીલી સેનાએ એકઠી કરી લીધી છે
ਫਉਜ ਸਤਾਣੀ ਹਾਠ ਪੰਚਾ ਜੋੜੀਐ
આ પાંચ વિકાર કોઈના રોકવા પર રોકાતા નથી
ਦਸ ਨਾਰੀ ਅਉਧੂਤ ਦੇਨਿ ਚਮੋੜੀਐ ॥
દસ ઈન્દ્રીઓ અવધૂત પુરુષને પણ વિષયો વિકારોમાં લગાડી રાખે છે
ਜਿਣਿ ਜਿਣਿ ਲੈਨੑਿ ਰਲਾਇ ਏਹੋ ਏਨਾ ਲੋੜੀਐ ॥
બધા પર વિજય મેળવીને તે પોતાની સાથે મેળવતા જાય છે અને આ વાતની લાલસા રાખે છે
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਇਨ ਕੈ ਵਸਿ ਕਿਨੈ ਨ ਮੋੜੀਐ ॥
ત્રિગુણાત્મક દુનિયા તેના વશમાં છે બીજું કોઈ પણ તેનાથી સંઘર્ષ કરી શકતું નથી
ਭਰਮੁ ਕੋਟੁ ਮਾਇਆ ਖਾਈ ਕਹੁ ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਤੋੜੀਐ ॥
ભ્રમ રૂપી કિલ્લા અને માયાની ખાઈને કહો કઈ વિધિથી તોડી શકાય છે?
ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਆਰਾਧਿ ਬਿਖਮ ਦਲੁ ਫੋੜੀਐ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુની આરાધના કરવાથી આ ભયાનક સમૂહને ફોડી શકાય છે તેથી
ਹਉ ਤਿਸੁ ਅਗੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਰਹਾ ਕਰ ਜੋੜੀਐ ॥੧੫॥
હું દિવસ-રાત તે ગુરુની સામે હાથ જોડીને ઉભો રહું છું ॥૧૫॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫ ॥
ਕਿਲਵਿਖ ਸਭੇ ਉਤਰਨਿ ਨੀਤ ਨੀਤ ਗੁਣ ਗਾਉ ॥
દરરોજ જ પરમાત્મના ગુણગાન કરવાથી બધા પાપ ઉતરી જાય છે
ਕੋਟਿ ਕਲੇਸਾ ਊਪਜਹਿ ਨਾਨਕ ਬਿਸਰੈ ਨਾਉ ॥੧॥
હે નાનક! જો પરમાત્માનું નામ ભૂલી જાય તો કરોડો જ દુઃખ-ક્લેશ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫ ॥
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਭੇਟਿਐ ਪੂਰੀ ਹੋਵੈ ਜੁਗਤਿ ॥
હે નાનક! સાચા ગુરુથી મેળાપ થવાથી જીવનથી મુક્તિ મેળવવાની યુક્તિ મળી જાય છે અને
ਹਸੰਦਿਆ ਖੇਲੰਦਿਆ ਪੈਨੰਦਿਆ ਖਾਵੰਦਿਆ ਵਿਚੇ ਹੋਵੈ ਮੁਕਤਿ ॥੨॥
પછી હસતા, રમતા, પહેરતા, ખાતા-પિતા પણ મુક્તિ થઈ જાય છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਸੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਧਨੁ ਧੰਨੁ ਜਿਨਿ ਭਰਮ ਗੜੁ ਤੋੜਿਆ ॥
તે સદ્દગુરુ ધન્ય-ધન્ય છે જેને ભ્રમનો કિલ્લો તોડી નાખ્યો છે
ਸੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਸਿਉ ਜੋੜਿਆ ॥
તે સદ્દગુરુ સ્તુતિ-યોગ્ય છે જેમણે મને પરમાત્માથી મેળાવી દીધા છે
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਅਖੁਟੁ ਗੁਰੁ ਦੇਇ ਦਾਰੂਓ ॥
પ્રભુ-નામનો અતૂટ ખજાનો ગુરુએ મને ઔષધિના રૂપમાં દીધો અને
ਮਹਾ ਰੋਗੁ ਬਿਕਰਾਲ ਤਿਨੈ ਬਿਦਾਰੂਓ ॥
તેમણે આ ઔષધિથી મહાવિકરાળ રોગ દૂર કરી દીધો છે
ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਬਹੁਤੁ ਖਜਾਨਿਆ ॥
મને પ્રભુ-નામ રૂપી ખુબ મોટો ખજાનો પ્રાપ્ત થઈ ગયો છે
ਜਿਤਾ ਜਨਮੁ ਅਪਾਰੁ ਆਪੁ ਪਛਾਨਿਆ ॥
જેમણે અપાર જન્મનું મહત્વ ઓળખી લીધું છે
ਮਹਿਮਾ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ਗੁਰ ਸਮਰਥ ਦੇਵ ॥
સર્વકળા સમર્થ ગુરુદેવની મહીમા વર્ણવી શકાતી નથી કારણ કે
ਗੁਰ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪਰਮੇਸੁਰ ਅਪਰੰਪਰ ਅਲਖ ਅਭੇਵ ॥੧੬॥
ગુરુ તમે જ પરબ્રહ્મ-પરમેશ્વર અપરંપાર, લક્ષ્યહીન અને અભેદ સત્યનું રૂપ છે ॥૧૬॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫ ॥
ਉਦਮੁ ਕਰੇਦਿਆ ਜੀਉ ਤੂੰ ਕਮਾਵਦਿਆ ਸੁਖ ਭੁੰਚੁ ॥
હે જીવ! તું નામ સ્મરણનું ઉદ્યમ કરતા પોતાનું જીવન પસાર કર આ સાધનોથી તું સુખ ભોગવીશ
ਧਿਆਇਦਿਆ ਤੂੰ ਪ੍ਰਭੂ ਮਿਲੁ ਨਾਨਕ ਉਤਰੀ ਚਿੰਤ ॥੧॥
હે નાનક! નામની આરાધના કરવાથી પ્રભુ મળી જશે અને તારી ચિંતા દૂર થઈ જશે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫ ॥
ਸੁਭ ਚਿੰਤਨ ਗੋਬਿੰਦ ਰਮਣ ਨਿਰਮਲ ਸਾਧੂ ਸੰਗ ॥
હે ગોવિંદ! મને શુભ ચિંતન, સુંસ્મરણ, અને નિર્મળ સાધુ-સંગતિનું દાન પ્રદાન કરો
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਨ ਵਿਸਰਉ ਇਕ ਘੜੀ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਭਗਵੰਤ ॥੨॥
હે પરમાત્મા! નાનક પર એવી કૃપા કરો કે તે તારા નામને એક ક્ષણ માટે પણ ના ભૂલે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਤੇਰਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇ ਤ ਕਾਹੇ ਡਰਪੀਐ ॥
હે સ્વામી! જ્યારે બધું જ તારું કરેલું ઘટિત થાય છે તો આપણે શા માટે ડર અનુભવ કરીએ?
ਜਿਸੁ ਮਿਲਿ ਜਪੀਐ ਨਾਉ ਤਿਸੁ ਜੀਉ ਅਰਪੀਐ ॥
જેની સાથે મળીને નામ-સ્મરણ કરી શકાય છે તેને પોતાના પ્રાણ અર્પણ કરી દેવા જોઈએ
ਆਇਐ ਚਿਤਿ ਨਿਹਾਲੁ ਸਾਹਿਬ ਬੇਸੁਮਾਰ ॥
તે અસંખ્ય માલિકને મનમાં યાદ કરવાથી જીવ આનંદિત થઈ જાય છે
ਤਿਸ ਨੋ ਪੋਹੇ ਕਵਣੁ ਜਿਸੁ ਵਲਿ ਨਿਰੰਕਾਰ ॥
જેની સાથે નિરંકાર પરમાત્મા છે તેને કોઈ દુઃખ સ્પર્શી શકતું નથી
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤਿਸ ਕੈ ਵਸਿ ਨ ਕੋਈ ਬਾਹਰਾ ॥
બધું તેના વશમાં છે અને કોઈ પણ તેના હુકમની બહાર નથી
ਸੋ ਭਗਤਾ ਮਨਿ ਵੁਠਾ ਸਚਿ ਸਮਾਹਰਾ ॥
તે પરમ-સત્ય પ્રભુ ભક્તોના મનમાં નિવાસ કરે છે અને તેની અંતરાત્મામાં સમાય જાય છે
ਤੇਰੇ ਦਾਸ ਧਿਆਇਨਿ ਤੁਧੁ ਤੂੰ ਰਖਣ ਵਾਲਿਆ ॥
હે પરમાત્મા! તારો દાસ જ તારું ધ્યાન ધરે છે અને તું જ તેનો રક્ષક છે