ਗਉੜੀ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੫ ਰਾਇ ਕਮਾਲਦੀ ਮੋਜਦੀ ਕੀ ਵਾਰ ਕੀ ਧੁਨਿ ਉਪਰਿ ਗਾਵਣੀ
આ ‘વાર’ રાય કમાલદી મોજદિની ‘વાર’ની સુર પર ગાવાની છે.
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜੋ ਜਨੁ ਜਪੈ ਸੋ ਆਇਆ ਪਰਵਾਣੁ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરે છે તેનું જગતમાં આવવાનું સફળ સમજો.
ਤਿਸੁ ਜਨ ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ਜਿਨਿ ਭਜਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਰਬਾਣੁ ॥
જે મનુષ્યએ વાસના-રહિત પ્રભુને સ્મરણ કર્યા છે હું તેનાથી બલિહાર જાવ છું
ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੁਖੁ ਕਟਿਆ ਹਰਿ ਭੇਟਿਆ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥
તેને સુજાણ અકાળ-પુરખ મળી ગયા છે અને તેના આખી ઉંમરના દુઃખ-કષ્ટ દૂર થઇ ગયા છે.
ਸੰਤ ਸੰਗਿ ਸਾਗਰੁ ਤਰੇ ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਤਾਣੁ ॥੧॥
હે દાસ નાનક! તેને એક સાચા પ્રભુનો જ આશરો છે તેને સત્સંગમાં રહીને સંસાર સમુદ્ર તરી લીધો છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਭਲਕੇ ਉਠਿ ਪਰਾਹੁਣਾ ਮੇਰੈ ਘਰਿ ਆਵਉ ॥
જો સવારે ઉઠીને કોઈ ગુરુમુખ અતિથિ મારા ઘર આવે
ਪਾਉ ਪਖਾਲਾ ਤਿਸ ਕੇ ਮਨਿ ਤਨਿ ਨਿਤ ਭਾਵਉ ॥
હું તે ગુરુમુખના પગ ધોઉં મારા મનમાં મારા શરીરમાં તે હંમેશા પ્રેમાળ લાગે.
ਨਾਮੁ ਸੁਣੇ ਨਾਮੁ ਸੰਗ੍ਰਹੈ ਨਾਮੇ ਲਿਵ ਲਾਵਉ ॥
તે ગુરુમુખ નિત્ય નામ સાંભળે નામ-ધન એકત્રિત કરે અને નામમાં જ ધ્યાન જોડીને રાખે.
ਗ੍ਰਿਹੁ ਧਨੁ ਸਭੁ ਪਵਿਤ੍ਰੁ ਹੋਇ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਵਉ ॥
હું પણ તેની કૃપાથી પ્રભુના ગુણ ગાવા લાગી જાવ.
ਹਰਿ ਨਾਮ ਵਾਪਾਰੀ ਨਾਨਕਾ ਵਡਭਾਗੀ ਪਾਵਉ ॥੨॥
પરંતુ હે નાનક! આવા પ્રભુનો વ્યાપારી ખુબ ભાગ્યોથી જ ક્યાંક મને મળી શકે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਜੋ ਤੁਧੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਭਲਾ ਸਚੁ ਤੇਰਾ ਭਾਣਾ ॥
હે હંમેશા સ્થિર રહેનાર પ્રભુ! જે મનુષ્ય તને ગમે છે જેને તારી રજા ગમે છે તે સારો છે.
ਤੂ ਸਭ ਮਹਿ ਏਕੁ ਵਰਤਦਾ ਸਭ ਮਾਹਿ ਸਮਾਣਾ ॥
તું જ બધા જીવોમાં વ્યાપક છે બધામાં સમાયેલો છે
ਥਾਨ ਥਨੰਤਰਿ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਜੀਅ ਅੰਦਰਿ ਜਾਣਾ ॥
તું બધી જગ્યાએ હાજર છે બધા જીવોમાં તું જ જાણવામાં આવે છે.
ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਪਾਈਐ ਮਨਿ ਸਚੇ ਭਾਣਾ ॥
તે હંમેશા સ્થિર રહેનારની રજા માનીને સત્સંગમાં મળીને તેને શોધી શકાય છે.
ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤੀ ਸਦ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣਾ ॥੧॥
હે નાનક! તે પ્રભુની શરણ આવે તેનાથી હંમેશા જ બલિહાર જા ॥૧॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਚੇਤਾ ਈ ਤਾਂ ਚੇਤਿ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚਾ ਸੋ ਧਣੀ ॥
હે નાનક! જો તને યાદ છે કે તે પ્રભુ માલિક હંમેશા સ્થિર રહેનાર છે તો તે માલિકને હંમેશા સ્મરણ કર.
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਚੜਿ ਬੋਹਿਥਿ ਭਉਜਲੁ ਪਾਰਿ ਪਉ ॥੧॥
ગુરુના હુકમમાં ચાલ ગુરુના હુકમરૂપી જહાજમાં ચઢીને સંસાર સમુદ્રને પાર કર ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਵਾਊ ਸੰਦੇ ਕਪੜੇ ਪਹਿਰਹਿ ਗਰਬਿ ਗਵਾਰ ॥
મૂર્ખ મનુષ્ય સુંદર-સુંદર પાતળા કપડા ખુબ અકળથી પહેરે છે
ਨਾਨਕ ਨਾਲਿ ਨ ਚਲਨੀ ਜਲਿ ਬਲਿ ਹੋਏ ਛਾਰੁ ॥੨॥
પરંતુ હે નાનક! મરવા પર આ કપડાં જીવની સાથે નથી જતા અહીં જ સળગીને રાખ થઇ જાય છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਸੇਈ ਉਬਰੇ ਜਗੈ ਵਿਚਿ ਜੋ ਸਚੈ ਰਖੇ ॥
કામાદિક વિકારોથી જગતમાં તે જ મનુષ્ય બચ્યા છે જેને સાચા પ્રભુએ બચાવીને રાખ્યા છે.
ਮੁਹਿ ਡਿਠੈ ਤਿਨ ਕੈ ਜੀਵੀਐ ਹਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਚਖੇ ॥
આવા મનુષ્યોને દર્શન કરીને હરિ-નામ અમૃત ચાખી શકે છે અને વાસ્તવિક જીવન મળે છે.
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਸੰਗਿ ਸਾਧਾ ਭਖੇ ॥
આવા સાધુ-જનોની સંગતિમાં રહેવાથી કામ-ક્રોધ-લોભ-મોહ વગેરે વિકાર નાશ થઇ જાય છે.
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਣੀ ਹਰਿ ਆਪਿ ਪਰਖੇ ॥
જેના પર પ્રભુએ પોતાની કૃપા કરી છે તેને તેણે પોતે જ સ્વીકાર કરી લીધો છે.
ਨਾਨਕ ਚਲਤ ਨ ਜਾਪਨੀ ਕੋ ਸਕੈ ਨ ਲਖੇ ॥੨॥
હે નાનક! પરમાત્માના ચમત્કાર સમજી શકતા નથી કોઈ જીવ સમજી શકતો નથી ॥૨॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਨਾਨਕ ਸੋਈ ਦਿਨਸੁ ਸੁਹਾਵੜਾ ਜਿਤੁ ਪ੍ਰਭੁ ਆਵੈ ਚਿਤਿ ॥
હે નાનક! તે જ દિવસ સારો સોહામણો છે જે દિવસે પરમાત્મા મનમાં વસે.
ਜਿਤੁ ਦਿਨਿ ਵਿਸਰੈ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਫਿਟੁ ਭਲੇਰੀ ਰੁਤਿ ॥੧॥
જે દિવસે પરમાત્મા ભુલાય જાય છે તે સમય ખરાબ જાણો તે સમય ધિક્કાર્યોગ્ર્ય છે ॥૧॥
ਮਃ ੫ ॥
મહેલ ૫॥
ਨਾਨਕ ਮਿਤ੍ਰਾਈ ਤਿਸੁ ਸਿਉ ਸਭ ਕਿਛੁ ਜਿਸ ਕੈ ਹਾਥਿ ॥
હે નાનક! તે પ્રભુથી દોસ્તી નાખવી જોઈએ જેના વસમાં દરેક વાત છે
ਕੁਮਿਤ੍ਰਾ ਸੇਈ ਕਾਂਢੀਅਹਿ ਇਕ ਵਿਖ ਨ ਚਲਹਿ ਸਾਥਿ ॥੨॥
પરંતુ જે એક કદમ પણ અમારી સાથે નથી જઈ શકતો તે કુમિત્ર કહેવાય છે તેની સાથે મોહ ના વધારતા ફરો ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ਮਿਲਿ ਪੀਵਹੁ ਭਾਈ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું નામ અમૃત-રૂપી ખજાનો છે આ અમૃતને સત્સંગમાં મળીને પીવો.
ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ਸਭ ਤਿਖਾ ਬੁਝਾਈ ॥
તે નામને સ્મરણ કરવાથી સુખ મળે છે અને માયાની બધી તૃષ્ણા મટી જાય છે.
ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਗੁਰ ਭੁਖ ਰਹੈ ਨ ਕਾਈ ॥
હે ભાઈ! ગુરુ અકાળ-પુરખની સેવા કર માયાની કોઈ ભૂખ રહી જતી નથી.
ਸਗਲ ਮਨੋਰਥ ਪੁੰਨਿਆ ਅਮਰਾ ਪਦੁ ਪਾਈ ॥
નામ સ્મરણ કરવાથી સો હેતુઓ પૂરા થઇ જાય છે તે ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક સ્થિતિ મળી જાય છે જે ક્યારેય નાશ થતી નથી.
ਤੁਧੁ ਜੇਵਡੁ ਤੂਹੈ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਨਾਨਕ ਸਰਣਾਈ ॥੩॥
હે પરબ્રહ્મ! તારી સરખામણીનો તું પોતે જ છે. હે નાનક! તે પરબ્રહ્મની શરણ પડ ॥૩॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੫ ॥
શ્લોક મહેલ ૫॥
ਡਿਠੜੋ ਹਭ ਠਾਇ ਊਣ ਨ ਕਾਈ ਜਾਇ ॥
મેં દરેક પ્રભુને દરેક જગ્યાએ હાજર જોયો છે કોઈ પણ જગ્યાએ પ્રભુથી ખાલી નથી
ਨਾਨਕ ਲਧਾ ਤਿਨ ਸੁਆਉ ਜਿਨਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਭੇਟਿਆ ॥੧॥
પરંતુ હે નાનક! જીવનનો હેતુ તે મનુષ્યોને જ મળ્યો છે જેને સતગુરુ મળ્યો છે ॥૧॥