ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ਅਨੇਕ ਮਰਿ ਮਰਿ ਜਨਮਤੇ ॥
અનેક જીવ જગતમાં આવતા-જતા રહે છે અને તે ફરી ફરી જન્મતા-મરતા રહે છે.
ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਸਭੁ ਵਾਦਿ ਜੋਨੀ ਭਰਮਤੇ ॥੫॥
પરમાત્માને સમજ્યા વગર તેનું બધું જ વ્યર્થ છે અને તે યોનિઓમાં જ ભટકતા રહે છે ॥૫॥
ਜਿਨੑ ਕਉ ਭਏ ਦਇਆਲ ਤਿਨੑ ਸਾਧੂ ਸੰਗੁ ਭਇਆ ॥
જેના પર તે દયાળુ થયો છે, તેને સાધુની સંગત પ્રાપ્ત થઈ છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਤਿਨੑੀ ਜਨੀ ਜਪਿ ਲਇਆ ॥੬॥
હરિનું અમૃત-નામ તેને જપી લીધું છે ॥૬॥
ਖੋਜਹਿ ਕੋਟਿ ਅਸੰਖ ਬਹੁਤੁ ਅਨੰਤ ਕੇ ॥
કરોડો તેમજ અગણિત લોકો તેને ખૂબ શોધતા રહે છે.
ਜਿਸੁ ਬੁਝਾਏ ਆਪਿ ਨੇੜਾ ਤਿਸੁ ਹੇ ॥੭॥
પરંતુ જેને તે પોતે જ સમજ આપે છે, તેને તે પોતાની નજીક જ વસતો દેખાઈ દે છે ॥૭॥
ਵਿਸਰੁ ਨਾਹੀ ਦਾਤਾਰ ਆਪਣਾ ਨਾਮੁ ਦੇਹੁ ॥
હે દાતા! મને પોતાનું નામ આપ, ત્યારથી તું મને ક્યારેય ન ભૂલ.
ਗੁਣ ਗਾਵਾ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਨਾਨਕ ਚਾਉ ਏਹੁ ॥੮॥੨॥੫॥੧੬॥
હે પ્રભુ! નાનકની પ્રાર્થના છે કે મારા મનમાં આ જ ઇચ્છા છે કે હું દિવસ-રાત તારું ગુણગાન કરતો રહું ॥૮॥૨॥૫॥૧૬॥
ਰਾਗੁ ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ਕੁਚਜੀ॥
રાગ સુહી મહેલ ૧ કૂચજી
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਮੰਞੁ ਕੁਚਜੀ ਅੰਮਾਵਣਿ ਡੋਸੜੇ ਹਉ ਕਿਉ ਸਹੁ ਰਾਵਣਿ ਜਾਉ ਜੀਉ ॥
હે બહેનપણી! હું શુભ ગુણોથી વિહીન છું અને મારામાં અનંત દોષ છે. પછી હું પોતાના પતિ-પ્રભુથી કેવી રીતે આનંદ કરવા જાઉં?
ਇਕ ਦੂ ਇਕਿ ਚੜੰਦੀਆ ਕਉਣੁ ਜਾਣੈ ਮੇਰਾ ਨਾਉ ਜੀਉ ॥
તેની પાસે એકથી વધુ એક ગુણવાન જીવાત્માઓ છે અને ત્યાં કોણ મારુ નામ જાણે છે?
ਜਿਨੑੀ ਸਖੀ ਸਹੁ ਰਾਵਿਆ ਸੇ ਅੰਬੀ ਛਾਵੜੀਏਹਿ ਜੀਉ ॥
મારી જે બહેનપણીઓએ પ્રભુથી આનંદ કર્યો છે, તે તો આંબાની છાયાએ બેઠેલી છે.
ਸੇ ਗੁਣ ਮੰਞੁ ਨ ਆਵਨੀ ਹਉ ਕੈ ਜੀ ਦੋਸ ਧਰੇਉ ਜੀਉ ॥
તેના જેવા શુભ ગુણ મારામાં નથી. પછી હું કોને દોષ દઉં?
ਕਿਆ ਗੁਣ ਤੇਰੇ ਵਿਥਰਾ ਹਉ ਕਿਆ ਕਿਆ ਘਿਨਾ ਤੇਰਾ ਨਾਉ ਜੀਉ ॥
હે પ્રભુ! હું તારા ક્યાં ગુણ વર્ણન કરું? હું તારું કયું-કયું નામ લઉ?
ਇਕਤੁ ਟੋਲਿ ਨ ਅੰਬੜਾ ਹਉ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣੈ ਤੇਰੈ ਜਾਉ ਜੀਉ ॥
તને મળવા માટે હું કોઈ એક ગુણને પણ ગ્રહણ કરી શકતી નથી. હું તારા પર હંમેશા બલિહાર જાવ છું.
ਸੁਇਨਾ ਰੁਪਾ ਰੰਗੁਲਾ ਮੋਤੀ ਤੈ ਮਾਣਿਕੁ ਜੀਉ ॥
હે બહેનપણી! સોના, ચાંદી, સુંદર મોતી તેમજ માણેક આ બધી વસ્તુઓ
ਸੇ ਵਸਤੂ ਸਹਿ ਦਿਤੀਆ ਮੈ ਤਿਨੑ ਸਿਉ ਲਾਇਆ ਚਿਤੁ ਜੀਉ ॥
મારા પ્રભુએ મને આપી છે પરંતુ મેં પોતાનું મન આનાથી લગાવી લીધું છે.
ਮੰਦਰ ਮਿਟੀ ਸੰਦੜੇ ਪਥਰ ਕੀਤੇ ਰਾਸਿ ਜੀਉ ॥
હે બહેનપણી! મેં માટી તેમજ પથ્થરના બનેલા મંદિરને પોતાની પુંજી બનાવી લીધી છે
ਹਉ ਏਨੀ ਟੋਲੀ ਭੁਲੀਅਸੁ ਤਿਸੁ ਕੰਤ ਨ ਬੈਠੀ ਪਾਸਿ ਜੀਉ ॥
હું આ સુંદર વસ્તુઓમાં આકર્ષિત થઈને ભૂલેલી છું અને ક્યારેય પણ પોતાના પ્રભુની પાસે બેસતી નથી.
ਅੰਬਰਿ ਕੂੰਜਾ ਕੁਰਲੀਆ ਬਗ ਬਹਿਠੇ ਆਇ ਜੀਉ ॥
આકાશમાં ઉડનારી કોયલ ચાલી ગઈ છે અને બગલા આવીને બેસી ગયા છે અર્થાત ગઢપણમાં મારા માથાના કાળા વાળ ચાલ્યા ગયા છે સફેદ વાળ આવી ગયા છે.
ਸਾ ਧਨ ਚਲੀ ਸਾਹੁਰੈ ਕਿਆ ਮੁਹੁ ਦੇਸੀ ਅਗੈ ਜਾਇ ਜੀਉ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી પોતાના સાસરે પરલોકને ચાલી ગઈ છે પરંતુ તે આગળ જઈને પોતાનું ક્યુ મુખ બતાવશે?
ਸੁਤੀ ਸੁਤੀ ਝਾਲੁ ਥੀਆ ਭੁਲੀ ਵਾਟੜੀਆਸੁ ਜੀਉ ॥
તે જીવનભર અજ્ઞાનતાની ઊંઘમાં મગ્ન રહી અને સફેદ દિવસ ઉદય થઈ ગયો છે અર્થાત તેની જીવનરૂપી રાત વીતી ગઈ છે.
ਤੈ ਸਹ ਨਾਲਹੁ ਮੁਤੀਅਸੁ ਦੁਖਾ ਕੂੰ ਧਰੀਆਸੁ ਜੀਉ ॥
હે પતિ-પ્રભુ! તે સન્માર્ગને ભૂલી ગઈ છે. હું તારાથી અલગ થઈ ગઈ છું અને મેં દુઃખોને ધારણ કરી લીધા છે.
ਤੁਧੁ ਗੁਣ ਮੈ ਸਭਿ ਅਵਗਣਾ ਇਕ ਨਾਨਕ ਕੀ ਅਰਦਾਸਿ ਜੀਉ ॥
હે પ્રભુ! નાનકની એક પ્રાર્થના છે કે તારામાં અનંત ગુણ છે પરંતુ મારામાં તો અવગુણ જ ભરેલા છે.
ਸਭਿ ਰਾਤੀ ਸੋਹਾਗਣੀ ਮੈ ਡੋਹਾਗਣਿ ਕਾਈ ਰਾਤਿ ਜੀਉ ॥੧॥
સુહાગનો તો બધી રાતે તારી સાથે આનંદ કરતી રહે છે અને મને દુહાગણને પણ કોઈ એક રાત પોતાની સાથે આનંદ માટે આપી દે ॥૧॥
ਸੂਹੀ ਮਹਲਾ ੧ ਸੁਚਜੀ ॥
સુહી મહેલ ૧ સુચજી॥
ਜਾ ਤੂ ਤਾ ਮੈ ਸਭੁ ਕੋ ਤੂ ਸਾਹਿਬੁ ਮੇਰੀ ਰਾਸਿ ਜੀਉ ॥
હે માલિક! તું જ મારી જીવન પૂંજી છે. ત્યારે તું મારી સાથે હોય છે તો દરેક મનુષ્ય મને આદર દે છે.
ਤੁਧੁ ਅੰਤਰਿ ਹਉ ਸੁਖਿ ਵਸਾ ਤੂੰ ਅੰਤਰਿ ਸਾਬਾਸਿ ਜੀਉ ॥
જયારે તું મારા હૃદયમાં આવી વસે છે તો હું સુખી રહું છું. જયારે તું મારા અંતરમનમાં આવી વસે છે તો દરેક કોઈ મને શાબાશી દે છે.
ਭਾਣੈ ਤਖਤਿ ਵਡਾਈਆ ਭਾਣੈ ਭੀਖ ਉਦਾਸਿ ਜੀਉ ॥
પરમાત્માની રજામાં કોઈ સિંહાસન પર બેસીને યશ પ્રાપ્ત કરે છે, અને તેની રજામાં કોઈ ભીખ માંગે છે અને દુઃખી થાય છે.
ਭਾਣੈ ਥਲ ਸਿਰਿ ਸਰੁ ਵਹੈ ਕਮਲੁ ਫੁਲੈ ਆਕਾਸਿ ਜੀਉ ॥
તેની મરજીથી જ રણમાં પણ સરોવર વહેવા લાગે છે અને તેની રજામાં આકાશમાં પણ કમળ ખીલી પડે છે.
ਭਾਣੈ ਭਵਜਲੁ ਲੰਘੀਐ ਭਾਣੈ ਮੰਝਿ ਭਰੀਆਸਿ ਜੀਉ ॥
પ્રભુ ઇચ્છાથી કોઈ સંસાર સમુદ્રમાંથી પણ પાર થઈ જાય છે અને જો તેની ઈચ્છા હોય તો કોઈ પાપોથી ભરાઈને સંસાર સમુદ્રમાં ડૂબી જાય છે.
ਭਾਣੈ ਸੋ ਸਹੁ ਰੰਗੁਲਾ ਸਿਫਤਿ ਰਤਾ ਗੁਣਤਾਸਿ ਜੀਉ ॥
હે ભાઈ! તેની ઇચ્છા માં જ કોઈએ પોતાનો રંગીલો પતિ-પ્રભુ મેળવી લીધો છે અને કોઈ સ્તુતિ દ્વારા ગુણોના ભંડાર પ્રભુમાં રંગાઈ ગયો છે.
ਭਾਣੈ ਸਹੁ ਭੀਹਾਵਲਾ ਹਉ ਆਵਣਿ ਜਾਣਿ ਮੁਈਆਸਿ ਜੀਉ ॥
હે માલિક પ્રભુ! તારી રજામાં જ મને આ જગત ભયાનક લાગે છે અને હું જન્મ-મરણના ચક્રમાં પડીને મૃત્યુને પ્રાપ્ત કરતી રહું છું.
ਤੂ ਸਹੁ ਅਗਮੁ ਅਤੋਲਵਾ ਹਉ ਕਹਿ ਕਹਿ ਢਹਿ ਪਈਆਸਿ ਜੀਉ ॥
હે માલિક! તું અગમ્ય તેમજ અતુલનીય છે. હું પ્રાર્થના કરી-કરીને તારા દરવાજા પર પડી ગઈ છું.
ਕਿਆ ਮਾਗਉ ਕਿਆ ਕਹਿ ਸੁਣੀ ਮੈ ਦਰਸਨ ਭੂਖ ਪਿਆਸਿ ਜੀਉ ॥
હું તારાથી બીજું શું માંગુ? હું તને બીજું શું કહું કે તું મારી પ્રાર્થના સાંભળી લે? મને તો તારા દર્શનની જ ભૂખ તેમજ તરસ છે.
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਸਹੁ ਪਾਇਆ ਸਚੁ ਨਾਨਕ ਕੀ ਅਰਦਾਸਿ ਜੀਉ ॥੨॥
પરમાત્માએ નાનકની સાચી પ્રાર્થના સ્વીકાર કરી લીધી છે અને તેને ગુરુના શબ્દ દ્વારા પોતાનો માલિક-પ્રભુ મેળવી લીધો છે ॥૨