ਦੁਖ ਬਿਸਾਰਿ ਸੁਖ ਅੰਤਰਿ ਲੀਨਾ ॥੧॥
હવે હું દુઃખોને ભૂલાવીને સુખમાં લીન રહું છું ॥૧॥
ਗਿਆਨ ਅੰਜਨੁ ਮੋ ਕਉ ਗੁਰਿ ਦੀਨਾ ॥
ગુરુએ મને જ્ઞાનનું અંજન આંખોમાં નાખવાની દવા આપી છે.
ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਜੀਵਨੁ ਮਨ ਹੀਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
રામ નામ વગર મારું જીવન હીન હતું ॥૧॥વિરામ॥
ਨਾਮਦੇਇ ਸਿਮਰਨੁ ਕਰਿ ਜਾਨਾਂ ॥
નામદેવે સ્મરણ કરીને જાણી લીધું છે
ਜਗਜੀਵਨ ਸਿਉ ਜੀਉ ਸਮਾਨਾਂ ॥੨॥੧॥
અને તેની આત્મા પરમાત્મામાં જોડાઈ ગઈ છે ॥૨॥૧॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਬਾਣੀ ਰਵਿਦਾਸ ਭਗਤ ਕੀ
બિલાવલ વાણી રવિદાસ ભગત ની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਦਾਰਿਦੁ ਦੇਖਿ ਸਭ ਕੋ ਹਸੈ ਐਸੀ ਦਸਾ ਹਮਾਰੀ ॥
હે પ્રભુ! અમારી દશા એવી હતી કે જેમ દરિદ્ર જોઈને દરેક કોઈ હસતું હતું.
ਅਸਟ ਦਸਾ ਸਿਧਿ ਕਰ ਤਲੈ ਸਭ ਕ੍ਰਿਪਾ ਤੁਮਾਰੀ ॥੧॥
હવે અઢાર સિદ્ધિ મારા હાથની હથેળીમાં છે, આ બધી તારી જ કૃપા છે ॥૧॥
ਤੂ ਜਾਨਤ ਮੈ ਕਿਛੁ ਨਹੀ ਭਵ ਖੰਡਨ ਰਾਮ ॥
હે મુક્તિદાતા! તું જાણે જ છે કે હું કંઈ પણ નથી.
ਸਗਲ ਜੀਅ ਸਰਨਾਗਤੀ ਪ੍ਰਭ ਪੂਰਨ ਕਾਮ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રભુ! તું બધાની કામના પૂર્ણ કરનાર છે, તેથી બધા જીવ તારી શરણ લે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੋ ਤੇਰੀ ਸਰਨਾਗਤਾ ਤਿਨ ਨਾਹੀ ਭਾਰੁ ॥
જે તારી શરણમાં આવી જાય છે, તેના પાપોનો ભાર રહેતો નથી.
ਊਚ ਨੀਚ ਤੁਮ ਤੇ ਤਰੇ ਆਲਜੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥੨॥
ઊંચ-નીચવાળા બધા જીવ તારી કૃપાથી આ જંજટોવાળા સંસારથી પાર થઈ ગયા છે ॥૨॥
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਅਕਥ ਕਥਾ ਬਹੁ ਕਾਇ ਕਰੀਜੈ ॥
રવિદાસ કહે છે કે પ્રભુની કથા અકથ્ય છે, આ વિશે બીજું કથન શા માટે કરાય.
ਜੈਸਾ ਤੂ ਤੈਸਾ ਤੁਹੀ ਕਿਆ ਉਪਮਾ ਦੀਜੈ ॥੩॥੧॥
જેમ તું છે, તેમ ફક્ત તું પોતે જ છે, પછી તને શું ઉપમા દઈ શકાય છે ॥૩॥૧॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ॥
બિલાવલ ॥
ਜਿਹ ਕੁਲ ਸਾਧੁ ਬੈਸਨੌ ਹੋਇ ॥
જે કુળમાં વૈષ્ણવ સાધુ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે,
ਬਰਨ ਅਬਰਨ ਰੰਕੁ ਨਹੀ ਈਸੁਰੁ ਬਿਮਲ ਬਾਸੁ ਜਾਨੀਐ ਜਗਿ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ભલે તે ઊંચી જાતિનો હોય અથવા નીચ જાતિનો છે, આ ધનવાન છે અથવા નિર્ધન છે, તેની સુગંધ તેમજ શોભા આખા જગતમાં ફેલાઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬ੍ਰਹਮਨ ਬੈਸ ਸੂਦ ਅਰੁ ਖੵਤ੍ਰੀ ਡੋਮ ਚੰਡਾਰ ਮਲੇਛ ਮਨ ਸੋਇ ॥
ભલે કોઈ બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય, શુદ્ર, ક્ષત્રિય, ડોમ, ચંડાળ અથવા મલિન મનવાળો મલેચ્છો હોય, તે પ્રભુના ભજનથી પવિત્ર થઈ જાય છે.
ਹੋਇ ਪੁਨੀਤ ਭਗਵੰਤ ਭਜਨ ਤੇ ਆਪੁ ਤਾਰਿ ਤਾਰੇ ਕੁਲ ਦੋਇ ॥੧॥
તે પોતે પર થઈને પિતૃ તેમજ માતૃ બંને કુળોને પણ પાર કરાવી દે છે ॥૧॥
ਧੰਨਿ ਸੁ ਗਾਉ ਧੰਨਿ ਸੋ ਠਾਉ ਧੰਨਿ ਪੁਨੀਤ ਕੁਟੰਬ ਸਭ ਲੋਇ ॥
તે ગામ ધન્ય છે, જ્યાં તેને જન્મ લીધો છે અને તે ઠેકાણું પણ ધન્ય છે, જ્યાં તે રહે છે. તેનું પવિત્ર કુટુંબ પણ ધન્ય છે જેમાં મળીને તે રહે છે અને આ બધા લોકો ધન્ય છે જે તેની સંગત કરે છે.
ਜਿਨਿ ਪੀਆ ਸਾਰ ਰਸੁ ਤਜੇ ਆਨ ਰਸ ਹੋਇ ਰਸ ਮਗਨ ਡਾਰੇ ਬਿਖੁ ਖੋਇ ॥੨॥
જેને હરિ-નામરૂપી શ્રેષ્ઠ રસ પીધો છે તથા બીજા રસ ત્યાગી દીધા છે, તેને હરિ રસમાં લીન થઈને ઝેરરૂપી રસોનો નાશ કરી દીધો છે ॥૨॥
ਪੰਡਿਤ ਸੂਰ ਛਤ੍ਰਪਤਿ ਰਾਜਾ ਭਗਤ ਬਰਾਬਰਿ ਅਉਰੁ ਨ ਕੋਇ ॥
પંડિત, શૂરવીર, છત્રપતિ રાજા વગેરે બીજું કોઈ પણ ભક્તની સરખામણીએ નથી.
ਜੈਸੇ ਪੁਰੈਨ ਪਾਤ ਰਹੈ ਜਲ ਸਮੀਪ ਭਨਿ ਰਵਿਦਾਸ ਜਨਮੇ ਜਗਿ ਓਇ ॥੩॥੨॥
જેમ કમળના પાંદડા જળની નજીક રહીને લીલા છમ રહે છે, તેમ જ હરિનો ભક્ત હરિના સહારે ખીલેલ રહે છે, રવિદાસ કહે છે કે તે ભક્તજનોનો જ જન્મ સફળ છે ॥૩॥૨॥
ਬਾਣੀ ਸਧਨੇ ਕੀ ਰਾਗੁ ਬਿਲਾਵਲੁ
વાણી સઘને ની, રાગ બિલાવલ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਨਿਆ ਕੇ ਕਾਰਨੈ ਇਕੁ ਭਇਆ ਭੇਖਧਾਰੀ ॥
રાજાની પુત્રીથી લગ્ન કરાવવા માટે એક ઢોંગી મનુષ્યએ વિષ્ણુનું રૂપ ધારણ કરી લીધું હતું.
ਕਾਮਾਰਥੀ ਸੁਆਰਥੀ ਵਾ ਕੀ ਪੈਜ ਸਵਾਰੀ ॥੧॥
તે કામુક તેમજ સ્વાર્થી હતો, હે હરિ! પરંતુ તે તેની પણ લાજ રાખી હતી ॥૧॥
ਤਵ ਗੁਨ ਕਹਾ ਜਗਤ ਗੁਰਾ ਜਉ ਕਰਮੁ ਨ ਨਾਸੈ ॥
હે જગતગુરુ! જો મારુ કરેલ કર્મ નાશ ન થાય તો તારી મહિમાનો શું અર્થ છે.
ਸਿੰਘ ਸਰਨ ਕਤ ਜਾਈਐ ਜਉ ਜੰਬੁਕੁ ਗ੍ਰਾਸੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સિંહની શરણ શા માટે જાય જો પછી શિયાળ જ ખોરાક બનાવી લે ॥૧॥વિરામ॥
ਏਕ ਬੂੰਦ ਜਲ ਕਾਰਨੇ ਚਾਤ੍ਰਿਕੁ ਦੁਖੁ ਪਾਵੈ ॥
સ્વાતિ જળના એક ટીપા માટે બપૈયો દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਪ੍ਰਾਨ ਗਏ ਸਾਗਰੁ ਮਿਲੈ ਫੁਨਿ ਕਾਮਿ ਨ ਆਵੈ ॥੨॥
આ લાલચમા જો પ્રાણ નીકળવા પછી તેને સમુદ્ર પણ મળી જાય તો પછી તે તેના કામ આવતું નથી ॥૨॥
ਪ੍ਰਾਨ ਜੁ ਥਾਕੇ ਥਿਰੁ ਨਹੀ ਕੈਸੇ ਬਿਰਮਾਵਉ ॥
મારા પ્રાણ જે થાકી ગયા છે, હવે તે સ્થિર થતા નથી, પછી હું કેવી રીતે ધીરજ કરું?
ਬੂਡਿ ਮੂਏ ਨਉਕਾ ਮਿਲੈ ਕਹੁ ਕਾਹਿ ਚਢਾਵਉ ॥੩॥
મારુ ડુબીને મરવા પછી જો હોળી મળી જાય તો કહે, તેમાં મને શા માટે ચઢાવાય?
ਮੈ ਨਾਹੀ ਕਛੁ ਹਉ ਨਹੀ ਕਿਛੁ ਆਹਿ ਨ ਮੋਰਾ ॥
હું કંઈ પણ નહોતો, ન હવે હું કંઈ છું અને ન તો મારુ કંઈ છે.
ਅਉਸਰ ਲਜਾ ਰਾਖਿ ਲੇਹੁ ਸਧਨਾ ਜਨੁ ਤੋਰਾ ॥੪॥੧॥
હે માલિક! સઘના તારો દાસ છે, હવે મારી લાજ રાખવાનો સમય છે, લાજ રાખી ॥૪॥૧॥