ਗੋਂਡ ॥
ગોંડ॥
ਮੋਹਿ ਲਾਗਤੀ ਤਾਲਾਬੇਲੀ ॥
નામ વગર મને એવી બેચેની થઈ જાય છે,
ਬਛਰੇ ਬਿਨੁ ਗਾਇ ਅਕੇਲੀ ॥੧॥
જેમ વાછરડા વગર ગાય એકલી થઈ જાય છે ॥૧॥
ਪਾਨੀਆ ਬਿਨੁ ਮੀਨੁ ਤਲਫੈ ॥
જેમ પાણી વગર માછલી તડપે છે,
ਐਸੇ ਰਾਮ ਨਾਮਾ ਬਿਨੁ ਬਾਪੁਰੋ ਨਾਮਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેમ જ રામ નામ વગર બિચારો નામદેવ તડપતો રહે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੈਸੇ ਗਾਇ ਕਾ ਬਾਛਾ ਛੂਟਲਾ ॥
જેમ ખૂંટાથી બંધાયેલ વાછરડુ છૂટીને
ਥਨ ਚੋਖਤਾ ਮਾਖਨੁ ਘੂਟਲਾ ॥੨॥
ગાયના આંચળ ચુસતો અને દુધના ઘૂટ ભરે છે ॥૨॥
ਨਾਮਦੇਉ ਨਾਰਾਇਨੁ ਪਾਇਆ ॥
નામદેવે નારાયણને મેળવી લીધો છે,
ਗੁਰੁ ਭੇਟਤ ਅਲਖੁ ਲਖਾਇਆ ॥੩॥
ગુરુથી મુલાકાત કરતા જ નામદેવને અદ્રશ્ય પ્રભુ દેખાડી દીધો છે ॥૩॥
ਜੈਸੇ ਬਿਖੈ ਹੇਤ ਪਰ ਨਾਰੀ ॥
જેમ કામવાસના માટે કામુક પુરુષની પારકી નારીથી પ્રેમ હોય છે,
ਐਸੇ ਨਾਮੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੁਰਾਰੀ ॥੪॥
તેમ જ નામદેવનો પ્રભુથી પ્રેમ છે ॥૪॥
ਜੈਸੇ ਤਾਪਤੇ ਨਿਰਮਲ ਘਾਮਾ ॥
જેમ સળગતા સૂર્યની ગરમીમાં લોકોના શરીર સળગે છે,
ਤੈਸੇ ਰਾਮ ਨਾਮਾ ਬਿਨੁ ਬਾਪੁਰੋ ਨਾਮਾ ॥੫॥੪॥
તેમ જ રામ નામ વગર બિચારો નામદેવ વિરહની આગમાં સળગે છે ॥૫॥૪॥
ਰਾਗੁ ਗੋਂਡ ਬਾਣੀ ਨਾਮਦੇਉ ਜੀਉ ਕੀ ਘਰੁ ੨
રાગ ગોંડ વાણી નામદેવ જીવ ની, ઘર ૨
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਰਤ ਮਿਟੇ ਸਭਿ ਭਰਮਾ ॥
‘હરિ-હરિ’ મંત્રનું જાપ કરવાથી બધા ભ્રમ મટી જાય છે.
ਹਰਿ ਕੋ ਨਾਮੁ ਲੈ ਊਤਮ ਧਰਮਾ ॥
હરિનું નામ જપવું જ બધાથી ઉત્તમ ધર્મ છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਰਤ ਜਾਤਿ ਕੁਲ ਹਰੀ ॥
હરિ-નામનું મનન કરવાથી જાતિ તેમજ કુળનો ભેદભાવ મટી જાય છે.
ਸੋ ਹਰਿ ਅੰਧੁਲੇ ਕੀ ਲਾਕਰੀ ॥੧॥
તેથી હરિ-નામ અંધની લાકડી છે ॥૧॥
ਹਰਏ ਨਮਸਤੇ ਹਰਏ ਨਮਹ ॥
હરિને કોટી-કોટી પ્રણામ છે અને હરિને જ અમારું નમન છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਰਤ ਨਹੀ ਦੁਖੁ ਜਮਹ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિ નામનું ધ્યાન કરવાથી યમનું દુઃખ ભોગવું પડતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਹਰਿ ਹਰਨਾਕਸ ਹਰੇ ਪਰਾਨ ॥
હરિએ હિરણ્યકશિપુ દાનવના પ્રાણ પંખેરુ કર્યા
ਅਜੈਮਲ ਕੀਓ ਬੈਕੁੰਠਹਿ ਥਾਨ ॥
પાપી અજમલને વૈકુંઠમાં સ્થાન આપ્યું;
ਸੂਆ ਪੜਾਵਤ ਗਨਿਕਾ ਤਰੀ ॥
પોપટને હરિનો પાઠ વાંચવાથી વેશ્યાનો છુટકારો થઈ ગયો,
ਸੋ ਹਰਿ ਨੈਨਹੁ ਕੀ ਪੂਤਰੀ ॥੨॥
તેથી આવો હરિ મારી આંખોનુ પૂતળું છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਕਰਤ ਪੂਤਨਾ ਤਰੀ ॥
હરિ નામ જપવાથી પૂતના રાક્ષસીનો ઉદ્ધાર થઈ ગયો,
ਬਾਲ ਘਾਤਨੀ ਕਪਟਹਿ ਭਰੀ ॥
જે બાળઘાતી તેમજ કપટથી ભરેલી હતી.
ਸਿਮਰਨ ਦ੍ਰੋਪਦ ਸੁਤ ਉਧਰੀ ॥
હરિનું સ્મરણ કરવાથી રાજા દ્રુપદની કન્યા દ્રોપદીનો ઉદ્ધાર થઈ ગયો હતો અને
ਗਊਤਮ ਸਤੀ ਸਿਲਾ ਨਿਸਤਰੀ ॥੩॥
ગૌતમ ઋષિની પત્ની અહિલ્યા જે પતિના શાપ કારણે શીલા બની ગઇ હતી, તેનો પણ છુટકારો થઈ ગયો હતો ॥૩॥
ਕੇਸੀ ਕੰਸ ਮਥਨੁ ਜਿਨਿ ਕੀਆ ॥
જેને કેસી રાક્ષસ અને મથુરા નરેશ દુષ્ટ કંસનો સંહાર કર્યો તેમજ
ਜੀਅ ਦਾਨੁ ਕਾਲੀ ਕਉ ਦੀਆ ॥
કાલિયા નાગને જીવનદાન આપ્યું હતું,
ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਮਾ ਐਸੋ ਹਰੀ ॥
આવા હરિને નામદેવ કોટી-કોટી પ્રણામ કરે છે,
ਜਾਸੁ ਜਪਤ ਭੈ ਅਪਦਾ ਟਰੀ ॥੪॥੧॥੫॥
જેના નામનું જાપ કરવાથી દરેક પ્રકારના ભય તેમજ મુશ્કેલીઓ દૂર થઈ જાય છે ॥૪॥૧॥૫॥
ਗੋਂਡ ॥
ગોંડ॥
ਭੈਰਉ ਭੂਤ ਸੀਤਲਾ ਧਾਵੈ ॥
જે મનુષ્ય ભૈરો, ભૂત અથવા શીતળા દેવી તરફ ભાગતો ફરે છે,
ਖਰ ਬਾਹਨੁ ਉਹੁ ਛਾਰੁ ਉਡਾਵੈ ॥੧॥
પરિણામસ્વરૂપ ગધેડાનો સવાર બનીને તે ધૂળ ઉડાવતો રહે છે ॥૧॥
ਹਉ ਤਉ ਏਕੁ ਰਮਈਆ ਲੈਹਉ ॥
હું તો ફક્ત એક રામનું નામ જ જપીશ અને
ਆਨ ਦੇਵ ਬਦਲਾਵਨਿ ਦੈਹਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
બીજા દેવી-દેવતાઓને છોડીને આના બદલામાં બધું જ આપી દઈશ ॥૧॥વિરામ॥
ਸਿਵ ਸਿਵ ਕਰਤੇ ਜੋ ਨਰੁ ਧਿਆਵੈ ॥
જે નર ‘શિવ-શિવ’ કરતાં તેનું ધ્યાન કરે છે,
ਬਰਦ ਚਢੇ ਡਉਰੂ ਢਮਕਾਵੈ ॥੨॥
તે બળદ પર સવાર થઈને ડમરુ વગાડતો રહે છે ॥૨॥
ਮਹਾ ਮਾਈ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕਰੈ ॥
જે મનુષ્ય મહા મા દુર્ગાની પૂજા કરે છે,
ਨਰ ਸੈ ਨਾਰਿ ਹੋਇ ਅਉਤਰੈ ॥੩॥
તે નરથી નારીના રૂપમાં જન્મ લે છે ॥૩॥
ਤੂ ਕਹੀਅਤ ਹੀ ਆਦਿ ਭਵਾਨੀ ॥
તું આદિ ભવાની કહેવાય છે,
ਮੁਕਤਿ ਕੀ ਬਰੀਆ ਕਹਾ ਛਪਾਨੀ ॥੪॥
પરંતુ મુક્તિ આપવાના સમયે ક્યાં છુપાઈ જાય છે?
ਗੁਰਮਤਿ ਰਾਮ ਨਾਮ ਗਹੁ ਮੀਤਾ ॥|
હે મિત્ર! ગુરુ-મત પ્રમાણે રામનું નામ ગ્રહણ કરી લે,
ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਮਾ ਇਉ ਕਹੈ ਗੀਤਾ ॥੫॥੨॥੬॥
નામદેવ વિનંતી કરે છે કે ગીતા પણ આ જ ઉપદેશ દે છે ॥૫॥૨॥૬॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਗੋਂਡ ॥
બિલાવલ ગોંડ॥
ਆਜੁ ਨਾਮੇ ਬੀਠਲੁ ਦੇਖਿਆ ਮੂਰਖ ਕੋ ਸਮਝਾਊ ਰੇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
નામદેવે પ્રભુના દર્શન કરી લીધા છે, હું મૂર્ખને સમજાવું છું ॥વિરામ॥
ਪਾਂਡੇ ਤੁਮਰੀ ਗਾਇਤ੍ਰੀ ਲੋਧੇ ਕਾ ਖੇਤੁ ਖਾਤੀ ਥੀ ॥
હે પાંડે! ગાયત્રીની પૂજા અને પાઠ કરે છે, આ કેવી શ્રદ્ધા, કારણ કે તારું જ કથન છે કે ગાયત્રી શાપને કારણે ગાયની યોનિમાં ખેડૂતનું ખેતર ચરવા લાગી ગઈ હતી.
ਲੈ ਕਰਿ ਠੇਗਾ ਟਗਰੀ ਤੋਰੀ ਲਾਂਗਤ ਲਾਂਗਤ ਜਾਤੀ ਥੀ ॥੧॥
તેને સજા લઈને તેનો એક પગ તોડી દીધો, જેનાથી તે લંગડાઈ-લંગડાઈને ચાલતી હતી ॥૧॥
ਪਾਂਡੇ ਤੁਮਰਾ ਮਹਾਦੇਉ ਧਉਲੇ ਬਲਦ ਚੜਿਆ ਆਵਤੁ ਦੇਖਿਆ ਥਾ ॥
હે પાંડે! શિવની અર્ચના કરે છે, સાથે જ તું લોકોનું આ કથન છે કે મહાદેવ સફેદ નંદી બળદ પર ચઢીને આવે,
ਮੋਦੀ ਕੇ ਘਰ ਖਾਣਾ ਪਾਕਾ ਵਾ ਕਾ ਲੜਕਾ ਮਾਰਿਆ ਥਾ ॥੨॥
જે મોદીના ઘરે તેના માટે ભોજન પકાવાયું હતું ભોજન સારું ના લાગવાને કારણે તેને ક્રોધમાં આવીને તેનો છોકરો જ અભિશાપ આપીને મારી દીધો હતો ॥૨॥