ਦੋਜਕਿ ਪਾਏ ਸਿਰਜਣਹਾਰੈ ਲੇਖਾ ਮੰਗੈ ਬਾਣੀਆ ॥੨॥
કર્તાર તેને નરકમાં મોકલી દે છે અને યમરાજ રૂપી ન્યાયધીશ તેનાથી કર્મોનો હિસાબ માંગે છે ॥૨॥
ਸੰਗਿ ਨ ਕੋਈ ਭਈਆ ਬੇਬਾ ॥
અંતમાં બહેન ભાઈ કોઈ પણ સાથી બનતા નથી
ਮਾਲੁ ਜੋਬਨੁ ਧਨੁ ਛੋਡਿ ਵਞੇਸਾ ॥
તે પોતાનો માલ, જુવાની તેમજ ધન વગેરે બધું છોડીને ચાલ્યો જાય છે
ਕਰਣ ਕਰੀਮ ਨ ਜਾਤੋ ਕਰਤਾ ਤਿਲ ਪੀੜੇ ਜਿਉ ਘਾਣੀਆ ॥੩॥
જે કૃપાળુ, ઉત્પન્ન કરનાર, સર્વ, સમર્થ પરમાત્માને જાણતો નથી તેને યમ તલની જેમ ધાણામાં પીસે છે ॥૩॥
ਖੁਸਿ ਖੁਸਿ ਲੈਦਾ ਵਸਤੁ ਪਰਾਈ ॥
જીવ ખુશી-ખુશી પારકી વસ્તુને લે છે
ਵੇਖੈ ਸੁਣੇ ਤੇਰੈ ਨਾਲਿ ਖੁਦਾਈ ॥
પરંતુ, જોવા, સાંભળવા વાળા પ્રભુ તેની સાથે જ છે
ਦੁਨੀਆ ਲਬਿ ਪਇਆ ਖਾਤ ਅੰਦਰਿ ਅਗਲੀ ਗਲ ਨ ਜਾਣੀਆ ॥੪॥
દુનિયાના લાલચમાં પડીને તે પાપોના ખાડામાં પડી ગયો છે અને પરલોકમાં થવાવાળી વાતોને જાણી નથી ॥૪॥
ਜਮਿ ਜਮਿ ਮਰੈ ਮਰੈ ਫਿਰਿ ਜੰਮੈ ॥
આ રીતે મૂર્ખ જીવ જન્મ લઈ-લઈને મારે છે તે વારંવાર મારતો તેમજ જન્મતો રહે છે
ਬਹੁਤੁ ਸਜਾਇ ਪਇਆ ਦੇਸਿ ਲੰਮੈ ॥
તે જન્મ-મરણના લાંબા ચક્રમાં ખુબ દંડ પ્રાપ્ત કરે છે
ਜਿਨਿ ਕੀਤਾ ਤਿਸੈ ਨ ਜਾਣੀ ਅੰਧਾ ਤਾ ਦੁਖੁ ਸਹੈ ਪਰਾਣੀਆ ॥੫॥
જેણે ઉત્પન્ન કર્યા છે આંધળો પ્રાણી તે પરમાત્માને જાણતો નથી અને ખુબ દુઃખ સહન કરે છે ॥૫॥
ਖਾਲਕ ਥਾਵਹੁ ਭੁਲਾ ਮੁਠਾ ॥
પરમાત્માને ભૂલીને જીવ લૂંટાઈ ગયો છે
ਦੁਨੀਆ ਖੇਲੁ ਬੁਰਾ ਰੁਠ ਤੁਠਾ ॥
આ દુનિયા રૂપી રમત ખૂબ ખરાબ છે કારણ કે માયાના પ્રભાવથી જીવ ક્યારેય રિસાય છે અને ક્યારેક પ્રસન્ન થાય છે
ਸਿਦਕੁ ਸਬੂਰੀ ਸੰਤੁ ਨ ਮਿਲਿਓ ਵਤੈ ਆਪਣ ਭਾਣੀਆ ॥੬॥
તેને કોઈ સત્યનિષ્ઠ સંતોષી સંત મળતો નથી તેથી તે પોતાની ઇચ્છા અનુસાર ચાલે છે ॥૬॥
ਮਉਲਾ ਖੇਲ ਕਰੇ ਸਭਿ ਆਪੇ ॥ ਇਕਿ ਕਢੇ ਇਕਿ ਲਹਰਿ ਵਿਆਪੇ ॥
અલ્લાહ મૌલા પોતે જ બધી રમત કરે છે કોઈને મુક્તિ આપે છે અને કોઈ સંસાર-સમુદ્રની લહેરોમાં ફસાય જાય છે
ਜਿਉ ਨਚਾਏ ਤਿਉ ਤਿਉ ਨਚਨਿ ਸਿਰਿ ਸਿਰਿ ਕਿਰਤ ਵਿਹਾਣੀਆ ॥੭॥
જેમ-જેમ તે નચાવે છે તેમ જ તે નાચે છે દરેક જીવનું જીવન તેના ભાગ્ય અનુસાર પસાર થાય છે ॥૭॥
ਮਿਹਰ ਕਰੇ ਤਾ ਖਸਮੁ ਧਿਆਈ ॥
જો માલિક કૃપા કરી દે તો જ જીવ ધ્યાન કરે છે
ਸੰਤਾ ਸੰਗਤਿ ਨਰਕਿ ਨ ਪਾਈ ॥
સંતોની સંગતિમાં રહેવાથી નર્કમાં જવું પડશે નહીં
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮ ਦਾਨੁ ਨਾਨਕ ਕਉ ਗੁਣ ਗੀਤਾ ਨਿਤ ਵਖਾਣੀਆ ॥੮॥੨॥੮॥੧੨॥੨੦॥
નાનક કહે છે કે હે પરમાત્મા! જો નામ અમૃતનું દાન મળી જાય તો દરરોજ તારા ગુણોના ગીત ગાતો રહું ॥૮॥૨॥૮॥૧૨॥૨૦॥
ਮਾਰੂ ਸੋਲਹੇ ਮਹਲਾ ੧
મારુ સોળ મહેલ ૧
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਾਚਾ ਸਚੁ ਸੋਈ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥
માત્ર પ્રભુ જ સત્ય છે બીજું કોઈ નહીં
ਜਿਨਿ ਸਿਰਜੀ ਤਿਨ ਹੀ ਫੁਨਿ ਗੋਈ ॥
જેણે આ દુનિયા બનાવી છે તેને જ તેને નાશ કરી છે
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਾਖਹੁ ਰਹਣਾ ਤੁਮ ਸਿਉ ਕਿਆ ਮੁਕਰਾਈ ਹੇ ॥੧॥
હે પરમાત્મા! જેમ તને મંજૂર છે તેમ જ બધાને રહેવાનું છે અને તારી આગળ કોઈ બહાનું ચાલી શકતું નથી ॥૧॥
ਆਪਿ ਉਪਾਏ ਆਪਿ ਖਪਾਏ ॥
તે પોતે જ ઉત્તપન્ન કરે છે અને પોતે જ નષ્ટ કરી દે છે
ਆਪੇ ਸਿਰਿ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਲਾਏ ॥
પોતે જ જીવોને અલગ-અલગ કાર્યોમાં લગાવે છે
ਆਪੇ ਸਿਰਿ ਸਿਰਿ ਧੰਧੈ ਲਾਏ ॥
પોતે જ જીવોને અલગ-અલગ કાર્યોમાં લગાવે છે
ਆਪੇ ਵੀਚਾਰੀ ਗੁਣਕਾਰੀ ਆਪੇ ਮਾਰਗਿ ਲਾਈ ਹੇ ॥੨॥
તે ગુણોના સમુદ્ર પોતે જ વિચાર કરે છે અને પોતે જ સાચા માર્ગે લગાડે છે ॥૨॥
ਆਪੇ ਦਾਨਾ ਆਪੇ ਬੀਨਾ ॥
તે પોતે જ ચતુર છે અને પોતે જ દેખનાર છે
ਆਪੇ ਆਪੁ ਉਪਾਇ ਪਤੀਨਾ ॥
તે પોતે જ સગુણ રૂપ ઉત્પન્ન કરીને પ્રસન્ન થાય છે
ਆਪੇ ਪਉਣੁ ਪਾਣੀ ਬੈਸੰਤਰੁ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਈ ਹੇ ॥੩॥
પવન, પાણી તેમજ અગ્નિ પણ તે પોતે જ છે અને પોતે જ મળાવે છે ॥૩॥
ਆਪੇ ਸਸਿ ਸੂਰਾ ਪੂਰੋ ਪੂਰਾ ॥
તે પોતે જ ચંદ્ર તેમજ સૂર્ય છે અને સર્વકળા સંપૂર્ણ છે
ਆਪੇ ਗਿਆਨਿ ਧਿਆਨਿ ਗੁਰੁ ਸੂਰਾ ॥
જ્ઞાન-ધ્યાનમાં લીન રહેવાવાળા શૂરવીર ગુરુ પણ તે જ છે
ਕਾਲੁ ਜਾਲੁ ਜਮੁ ਜੋਹਿ ਨ ਸਾਕੈ ਸਾਚੇ ਸਿਉ ਲਿਵ ਲਾਈ ਹੇ ॥੪॥
જેને પરમ સત્ય પ્રભુમાં ધ્યાન લગાડ્યું છે તેને મૃત્યુ તેમજ યમ-જાળ પણ પ્રભાવિત કરતું નથી ॥૪॥
ਆਪੇ ਪੁਰਖੁ ਆਪੇ ਹੀ ਨਾਰੀ ॥
પુરૂષ તેમજ સ્ત્રીના રૂપમાં પોતે જ છે
ਆਪੇ ਪਾਸਾ ਆਪੇ ਸਾਰੀ ॥
તે પોતે ચોપાટની રમત તેમજ પોતે જ ટુકડીઓ છે
ਆਪੇ ਪਿੜ ਬਾਧੀ ਜਗੁ ਖੇਲੈ ਆਪੇ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ਹੇ ॥੫॥
પરમાત્માએ પોતે જ આ ધરતી રૂપી અખાડો બનાવ્યો છે જેમાં આખું જગત રમી રહ્યું છે અને પોતે જીવ રૂપી ખેલાડીઓને શુભાશુભ કર્મનું ફળ આપે છે ॥૫॥
ਆਪੇ ਭਵਰੁ ਫੁਲੁ ਫਲੁ ਤਰਵਰੁ ॥
ભમરો, ફળ-ફૂલ, વૃક્ષ
ਆਪੇ ਜਲੁ ਥਲੁ ਸਾਗਰੁ ਸਰਵਰੁ ॥
પાણી, ધરતી, સમુદ્ર તેમજ સરોવર બધા તેનું જ રૂપ છે
ਆਪੇ ਮਛੁ ਕਛੁ ਕਰਣੀਕਰੁ ਤੇਰਾ ਰੂਪੁ ਨ ਲਖਣਾ ਜਾਈ ਹੇ ॥੬॥
હે પરમાત્મા! તારું રૂપ જાણી શકાતું નથી તું જ મત્સ્ય અવતાર, કાચબા અવતાર અને આખી રચના રચનાર છે ॥૬॥
ਆਪੇ ਦਿਨਸੁ ਆਪੇ ਹੀ ਰੈਣੀ ॥
દિવસ તેમજ રાત તે જ છે
ਆਪਿ ਪਤੀਜੈ ਗੁਰ ਕੀ ਬੈਣੀ ॥
તે પોતે જ ગુરુના વચનો અર્થાત વાણીથી પ્રસન્ન થાય છે
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਅਨਾਹਦਿ ਅਨਦਿਨੁ ਘਟਿ ਘਟਿ ਸਬਦੁ ਰਜਾਈ ਹੇ ॥੭॥
તેની મરજીથી યુગો-યુગાંતરોથી દિવસ-રાત દરેક શરીરમાં તેના અનાહત શબ્દ ગુંજી રહ્યા છે ॥૭॥
ਆਪੇ ਰਤਨੁ ਅਨੂਪੁ ਅਮੋਲੋ ॥
તે પોતે જ અનોખું, અમૂલ્ય નામ રૂપી રત્ન છે
ਆਪੇ ਪਰਖੇ ਪੂਰਾ ਤੋਲੋ ॥
તે પોતે જ સારા-ખરાબને ઓળખે છે અને પોતે જ સંપૂર્ણ તોલે છે