ਜਉ ਮੈ ਰੂਪ ਕੀਏ ਬਹੁਤੇਰੇ ਅਬ ਫੁਨਿ ਰੂਪੁ ਨ ਹੋਈ ॥
માયાના મોહમાં ફસાઈને હું જે કોઈ જન્મોમાં ફરતો રહ્યો હવે તે જન્મ-મરણનો ચક્કર સમાપ્ત થઈ ગયો છે
ਤਾਗਾ ਤੰਤੁ ਸਾਜੁ ਸਭੁ ਥਾਕਾ ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਸਿ ਹੋਈ ॥੧॥
મારા મનનો મોહનો દોરો, મોહનો તાર અને મોહના બધા આડંબર બધું સમાપ્ત થઈ ગયું છે હવે મારું મન પરમાત્માના નામના વશમાં થઈ ગયું છે ॥૧॥
ਅਬ ਮੋਹਿ ਨਾਚਨੋ ਨ ਆਵੈ ॥
પરમાત્માની કૃપાથી હવે હું માયાના હાથો પર નાચવાથી મટી ગયો છું
ਮੇਰਾ ਮਨੁ ਮੰਦਰੀਆ ਨ ਬਜਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હવે મારું મન આ માયાના મોહનો ઢોલ વગાડતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਮਾਇਆ ਲੈ ਜਾਰੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਗਾਗਰਿ ਫੂਟੀ ॥
પ્રભુની કૃપાથી મેં કામ-ક્રોધ અને માયાના પ્રભાવને સળગાવી દીધો છે મારી અંદરથી તૃષ્ણાની મટકી તૂટી ગઈ છે
ਕਾਮ ਚੋਲਨਾ ਭਇਆ ਹੈ ਪੁਰਾਨਾ ਗਇਆ ਭਰਮੁ ਸਭੁ ਛੂਟੀ ॥੨॥
મારા કામનો અયોગ્ય ચોલા હવે જૂનો થઈ ગયો છે ભટકણ સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. રહી વાત બધી માયાની રમત જ સમાપ્ત થઈ ગઈ છે ॥૨॥
ਸਰਬ ਭੂਤ ਏਕੈ ਕਰਿ ਜਾਨਿਆ ਚੂਕੇ ਬਾਦ ਬਿਬਾਦਾ ॥
મેં બધા જીવોમાં હવે એક પરમાત્માને વસતો સમજી લીધો છે આ માટે મારા બધા વેર-વિરોધ સમાપ્ત થઈ ગયા છે
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਮੈ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ਭਏ ਰਾਮ ਪਰਸਾਦਾ ॥੩॥੬॥੨੮॥
કબીર કહે છે, મારા પર પરમાત્માની કૃપા થઈ ગઈ છે મને સંપૂર્ણ પ્રભુ મળી ગયો છે ॥૩॥૬॥૨૮॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਰੋਜਾ ਧਰੈ ਮਨਾਵੈ ਅਲਹੁ ਸੁਆਦਤਿ ਜੀਅ ਸੰਘਾਰੈ ॥
હે ભાઈ! કાજી રોજા રાખે છે રોજાના અંતમાં ઈદવાળા દિવસે અલ્લાહના નામ પર બલિહાર જાય છે પરંતુ પોતાના સ્વાદ માટે આ જીવ મારે છે.
ਆਪਾ ਦੇਖਿ ਅਵਰ ਨਹੀ ਦੇਖੈ ਕਾਹੇ ਕਉ ਝਖ ਮਾਰੈ ॥੧॥
પોતાના જ સ્વાર્થને આંખોની આગળ રાખીને બીજાની ચિંતા કરતો નથી આથી આ બધા પ્રયત્ન વ્યર્થમાં ઝખ મારવાની વાત જ છે ॥૧॥
ਕਾਜੀ ਸਾਹਿਬੁ ਏਕੁ ਤੋਹੀ ਮਹਿ ਤੇਰਾ ਸੋਚਿ ਬਿਚਾਰਿ ਨ ਦੇਖੈ ॥
હે કાજી! આખા જગતનો માલિક એક રબ છે તે તારો પણ રબ છે અને તારી અંદર પણ હાજર છે પરંતુ તું વિચારીને જોતો નથી.
ਖਬਰਿ ਨ ਕਰਹਿ ਦੀਨ ਕੇ ਬਉਰੇ ਤਾ ਤੇ ਜਨਮੁ ਅਲੇਖੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ધર્મમાં પાગલ થયેલા કાજી! તું આ તફાવતને સમજતો નથી આ માટે તારી ઉમર તારું જીવન વ્યર્થ જઈ રહ્યું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਚੁ ਕਤੇਬ ਬਖਾਨੈ ਅਲਹੁ ਨਾਰਿ ਪੁਰਖੁ ਨਹੀ ਕੋਈ ॥
હે કાજી! તારી પોતાની ધર્મી પુસ્તકો પણ આ જ કહે છે કે અલ્લાહ હંમેશા કાયમ રહેનાર છે આખી દુનિયા અલ્લાહની ઉત્પન્ન કરેલી છે તે અલ્લાહના નૂર વગર કોઈ સ્ત્રી-પુરુષ જીવંત રહી શકતું નથી.
ਪਢੇ ਗੁਨੇ ਨਾਹੀ ਕਛੁ ਬਉਰੇ ਜਉ ਦਿਲ ਮਹਿ ਖਬਰਿ ਨ ਹੋਈ ॥੨॥
પરંતુ હે પાગલ કાજી! જો તારા દિલમાં આ સમજ પડી નહીં તો ધર્મ પુસ્તકોને નીરા વાંચવા અને વિચારવાનો કોઈ લાભ નથી ॥૨॥
ਅਲਹੁ ਗੈਬੁ ਸਗਲ ਘਟ ਭੀਤਰਿ ਹਿਰਦੈ ਲੇਹੁ ਬਿਚਾਰੀ ॥
હે કાજી! કબીર ઊંચું બોલીને કહે છે, તું પણ પોતાના દિલમાં વિચારીને જોઈ લે
ਹਿੰਦੂ ਤੁਰਕ ਦੁਹੂੰ ਮਹਿ ਏਕੈ ਕਹੈ ਕਬੀਰ ਪੁਕਾਰੀ ॥੩॥੭॥੨੯॥
રબ બધા શરીરોમાં છૂપાયેલો બેઠો છે હિન્દૂ અને મુસલમાનમાં પણ તે જ વસે છે ॥૩॥૭॥૨૯॥
ਆਸਾ ॥ ਤਿਪਦਾ ॥ ਇਕਤੁਕਾ ॥
આશા ત્રણ પદ એકતુક્કા॥
ਕੀਓ ਸਿੰਗਾਰੁ ਮਿਲਨ ਕੇ ਤਾਈ ॥
મેં પતિ-પ્રભુને મળવા માટે હાર-શણગાર લગાવ્યો
ਹਰਿ ਨ ਮਿਲੇ ਜਗਜੀਵਨ ਗੁਸਾਈ ॥੧॥
પરંતુ જગતની જીંદ જગતનો માલિક પ્રભુ પતિ મને મળ્યો નથી ॥૧॥
ਹਰਿ ਮੇਰੋ ਪਿਰੁ ਹਉ ਹਰਿ ਕੀ ਬਹੁਰੀਆ ॥
પરમાત્મા મારો પતિ છે હું તેની અજાણ એવી પત્ની છું મારો તેનાથી મેળ થતો નથી
ਰਾਮ ਬਡੇ ਮੈ ਤਨਕ ਲਹੁਰੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કારણ કે મારો પતિ-પ્રભુ ખુબ મોટો છે અને હું નાની એવી બાળકી છું ॥૧॥વિરામ॥
ਧਨ ਪਿਰ ਏਕੈ ਸੰਗਿ ਬਸੇਰਾ ॥
હું જીવ-વહુ અને પતિ-પ્રભુનું ઠેકાણું એક જ જગ્યા છે
ਸੇਜ ਏਕ ਪੈ ਮਿਲਨੁ ਦੁਹੇਰਾ ॥੨॥
અમારી બંનેની પથારી પણ એક જ છે પરંતુ તો પણ તેને મળવું ખુબ મુશ્કેલ છે ॥૨॥
ਧੰਨਿ ਸੁਹਾਗਨਿ ਜੋ ਪੀਅ ਭਾਵੈ ॥
ખુશ છે તે ભાગ્યોવાળી સ્ત્રી જે પતિ-પ્રભુને પ્રેમાળ લાગે છે
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਫਿਰਿ ਜਨਮਿ ਨ ਆਵੈ ॥੩॥੮॥੩੦॥
કબીર કહે છે, તે જીવ-સ્ત્રી ફરી જન્મ-મરણમાં આવતી નથી ॥૩॥૮॥૩0॥
ਆਸਾ ਸ੍ਰੀ ਕਬੀਰ ਜੀਉ ਕੇ ਦੁਪਦੇ
આશા સ્ત્રી કબીરજીના બે પદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਹੀਰੈ ਹੀਰਾ ਬੇਧਿ ਪਵਨ ਮਨੁ ਸਹਜੇ ਰਹਿਆ ਸਮਾਈ ॥
જ્યારે જીવ-હીરો પ્રભુ-હીરાને ભેદી લે છે તો આનું ચંચળ મન સ્થિર સ્થિતિમાં હંમેશા ટકી રહે છે.
ਸਗਲ ਜੋਤਿ ਇਨਿ ਹੀਰੈ ਬੇਧੀ ਸਤਿਗੁਰ ਬਚਨੀ ਮੈ ਪਾਈ ॥੧॥
આ પ્રભુ-હીરો એવો છે જે બધા જીવ-જંતુઓમાં હાજર છે આ વાત મેં સદ્દગુરૂના ઉપદેશની કૃપાથી સમજી છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਕੀ ਕਥਾ ਅਨਾਹਦ ਬਾਨੀ ॥
પ્રભુની મહિમાથી અને એક રસ ગુરુની વાણીમાં જોડાઈને જીવ હંસ બની જાય છે
ਹੰਸੁ ਹੁਇ ਹੀਰਾ ਲੇਇ ਪਛਾਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પ્રભુ-હીરાને ઓળખી લે છે જેમ હંસ મોતી ઓળખી લે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਹੀਰਾ ਅਸ ਦੇਖਿਓ ਜਗ ਮਹ ਰਹਾ ਸਮਾਈ ॥
કબીર કહે છે, જે પ્રભુ-હીરો આખા જગતમાં વ્યાપક છે જયારે તેના સુધી પહોંચવાળા સદગુરૂએ મને તેનાં દર્શન કરાવ્યા
ਗੁਪਤਾ ਹੀਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਭਇਓ ਜਬ ਗੁਰ ਗਮ ਦੀਆ ਦਿਖਾਈ ॥੨॥੧॥੩੧॥
તો મેં તે હીરો પોતાની અંદર જ જોઈ લીધો તે છુપાયેલ હીરો મારી અંદર જ પ્રત્યક્ષ થઈ ગયો ॥૨॥૧॥૩૧॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਪਹਿਲੀ ਕਰੂਪਿ ਕੁਜਾਤਿ ਕੁਲਖਨੀ ਸਾਹੁਰੈ ਪੇਈਐ ਬੁਰੀ ॥
મારા મનની પહેલી રુચિ ખરાબ રૂપવાળી ખરાબ કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલી અને ખરાબ લક્ષણોવાળી હતી. તેને મારા આ જીવનમાં પણ ખરાબ જ રહેવું હતું મારા પરલોક જવા પર પણ ખરાબ જ રહેવું હતું.
ਅਬ ਕੀ ਸਰੂਪਿ ਸੁਜਾਨਿ ਸੁਲਖਨੀ ਸਹਜੇ ਉਦਰਿ ਧਰੀ ॥੧॥
જે રુચિ મેં હવે આધ્યાત્મિક સ્થિરતા દ્વારા પોતાની અંદર વસાવી છે તે સુંદર સ્વરૂપ વાળી નિપુણ તેમજ સારા લક્ષણોવાળી છે ॥૧॥
ਭਲੀ ਸਰੀ ਮੁਈ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਬਰੀ ॥
સારું જ થયું કે મારું તે વલણ સમાપ્ત થઈ ગયું છે જે મને પહેલા સારું લાગતું હતું.
ਜੁਗੁ ਜੁਗੁ ਜੀਵਉ ਮੇਰੀ ਅਬ ਕੀ ਧਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે મને હવે મળ્યું છે રબ કરે તે હંમેશા જીવતું રહે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਜਬ ਲਹੁਰੀ ਆਈ ਬਡੀ ਕਾ ਸੁਹਾਗੁ ਟਰਿਓ ॥
કબીર કહે છે, જ્યારથી આ ગરીબડા સ્વભાવવાળી રુચિ મને મળી છે અહંકારી રુચિનું જોર મારી ઉપરથી ટળી ગયું છે.
ਲਹੁਰੀ ਸੰਗਿ ਭਈ ਅਬ ਮੇਰੈ ਜੇਠੀ ਅਉਰੁ ਧਰਿਓ ॥੨॥੨॥੩੨॥
આ વિનમ્રતાવાળી બુદ્ધિ હવે હંમેશા મારી સાથે રહે છે અને તે અહંકાર-બુદ્ધિએ ક્યાંક કોઈ બીજી જગ્યા શોધી લીધી છે ॥૨॥૨॥૩૨॥