ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਮੇਰੀ ਬਹੁਰੀਆ ਕੋ ਧਨੀਆ ਨਾਉ ॥
મારી જીવ-રૂપી પત્ની પહેલા ધનની પ્રેમાળ કહેવાતી હતી.
ਲੇ ਰਾਖਿਓ ਰਾਮ ਜਨੀਆ ਨਾਉ ॥੧॥
મારા સત્સંગીઓએ આ જીવને પોતાની અસર હેઠળ લાવીને આ કામ રામની દાસી રાખી દીધું ॥૧॥
ਇਨ੍ਹ੍ਹ ਮੁੰਡੀਅਨ ਮੇਰਾ ਘਰੁ ਧੁੰਧਰਾਵਾ ॥
આ સત્સંગીઓએ મારુ તે ઘર બરબાદ કરી દીધું છે જેમાં માયાની સાથે મોહ કરનારી જીવ રહેતી હતી
ਬਿਟਵਹਿ ਰਾਮ ਰਮਊਆ ਲਾਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કારણ કે હવે તેને મારા અજાણ મનને પરમાત્માનું નામ-જપવાની ચિનગારી લગાવી દીધી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹਤੁ ਕਬੀਰ ਸੁਨਹੁ ਮੇਰੀ ਮਾਈ ॥
કબીર કહે છે, હે મા! સાંભળ આ સત્સંગીઓએ મારી નીચ જાતિ પણ સમાપ્ત કરી દીધી છે
ਇਨ੍ਹ੍ਹ ਮੁੰਡੀਅਨ ਮੇਰੀ ਜਾਤਿ ਗਵਾਈ ॥੨॥੩॥੩੩॥
હવે લોકો મને શુદ્ર જાણીને તે શુદ્રોવાળું વર્તન કરતા નથી ॥૨॥૩॥૩૩॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਰਹੁ ਰਹੁ ਰੀ ਬਹੁਰੀਆ ਘੂੰਘਟੁ ਜਿਨਿ ਕਾਢੈ ॥
હે અજાણ જીવ! હવે બસ કર પ્રભુ પતિથી પડદો કરવાનો છોડી દે જો આખી ઉમર પ્રભુથી તારું અંતર જ રહ્યું
ਅੰਤ ਕੀ ਬਾਰ ਲਹੈਗੀ ਨ ਆਢੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તો તારું આખું જીવન વ્યર્થ જ ચાલ્યું જશે એ જીવનનું અંતે અડધી દમડી પણ મૂલ્ય પડવાનું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਘੂੰਘਟੁ ਕਾਢਿ ਗਈ ਤੇਰੀ ਆਗੈ ॥
તારાથી પહેલા આ જગતમાં કેટલીય જીંદ-પત્નીઓ પ્રભુથી પડદો કરી ચાલી ગઈ
ਉਨ ਕੀ ਗੈਲਿ ਤੋਹਿ ਜਿਨਿ ਲਾਗੈ ॥੧॥
જોજે ક્યાંક તેનાવાળો સ્વભાવ તને પણ ના પડી જાય ॥૧॥
ਘੂੰਘਟ ਕਾਢੇ ਕੀ ਇਹੈ ਬਡਾਈ ॥
પ્રભુ-પતિથી પડદો કરીને અને માયાથી પ્રીત જોડીને
ਦਿਨ ਦਸ ਪਾਂਚ ਬਹੂ ਭਲੇ ਆਈ ॥੨॥
આ જગતમાં લોકો દ્વારા પાંચ-દસ દિવસ માટે આટલી ખ્યાતિ જ મળે છે કે આ જીવ-પત્ની સારી આવી ॥૨॥
ਘੂੰਘਟੁ ਤੇਰੋ ਤਉ ਪਰਿ ਸਾਚੈ ॥
પરંતુ હે જીવ! આ તો ખોટો પડદો હતો જે તે પ્રભુ-પતિથી કાઢી રાખ્યો અને ચાર દિવસ જગતમાં માયા કમાવાની ખ્યાતિ કમાવી તારો સાચો પડદો ત્યારે જ થઈ શકે છે
ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਇ ਕੂਦਹਿ ਅਰੁ ਨਾਚੈ ॥੩॥
જો માયાના મોહથી મુખ છુપાવીને પ્રભુના ગુણ ગા પ્રભુની મહિમાનો ઉમંગ તારી અંદર ઉઠે ॥૩॥
ਕਹਤ ਕਬੀਰ ਬਹੂ ਤਬ ਜੀਤੈ ॥
કબીર કહે છે, જીવ પત્ની ત્યારે જ મનુષ્ય જન્મની રમત જીતે છે
ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਜਨਮੁ ਬਿਤੀਤੈ ॥੪॥੧॥੩੪॥
જો તેની આખી ઉંમર પ્રભુમિ મહિમા કરતા વીતે ॥૪॥૧॥૩૪॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਕਰਵਤੁ ਭਲਾ ਨ ਕਰਵਟ ਤੇਰੀ ॥
દાતા! તારી પીઠ દેવાથી મને તારા મુખ ફેરવાથી શરીર ઉપર કરવત સહી લેવું સારું છે.
ਲਾਗੁ ਗਲੇ ਸੁਨੁ ਬਿਨਤੀ ਮੇਰੀ ॥੧॥
હે સજ્જન પ્રભુ! મારી ઈચ્છા સાંભળ અને મારા ગળે લાગ ॥૧॥
ਹਉ ਵਾਰੀ ਮੁਖੁ ਫੇਰਿ ਪਿਆਰੇ ॥
હે પ્રેમાળ પ્રભુ! હું તારાથી બલિહાર! મારી તરફ જો મને રસ્તો બતાવો
ਕਰਵਟੁ ਦੇ ਮੋ ਕਉ ਕਾਹੇ ਕਉ ਮਾਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મને પીઠ આપીને શા માટે મારી રહ્યો છો? ॥૧॥વિરામ॥
ਜਉ ਤਨੁ ਚੀਰਹਿ ਅੰਗੁ ਨ ਮੋਰਉ ॥
હે પ્રભુ! જો મારું શરીર કાપી દે તો પણ હું આને બચવા માટે પાછળ નહિ જાવ.
ਪਿੰਡੁ ਪਰੈ ਤਉ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ ਤੋਰਉ ॥੨॥
આ શરીરનો નાશ થઈ જવા પર પણ મારો તારાથી પ્રેમ સમાપ્ત થશે નહિ. ॥૨॥
ਹਮ ਤੁਮ ਬੀਚੁ ਭਇਓ ਨਹੀ ਕੋਈ ॥
હે પ્રેમાળ! મારા તારામાં કોઈ અંતર નથી
ਤੁਮਹਿ ਸੁ ਕੰਤ ਨਾਰਿ ਹਮ ਸੋਈ ॥੩॥
તું તે જ પતિ-પ્રભુ છે અને હું જીવ-સ્ત્રી તારી સ્ત્રી છું ॥૩॥
ਕਹਤੁ ਕਬੀਰੁ ਸੁਨਹੁ ਰੇ ਲੋਈ ॥
આ અંતર નાખવાવાળો ખરાબ જગતનો મોહ હતો તેથી કબીર કહે છે, સાંભળ હે જગત!
ਅਬ ਤੁਮਰੀ ਪਰਤੀਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥੪॥੨॥੩੫॥
હે જગતના મોહ! હવે ક્યારેય હું તારો વિશ્વાસ નહિ કરું હે મોહ! હવે હું તારા જાળમાં નહીં ફસાઉં તું જ મને મારા પતિથી અલગ કરે છે ॥૪॥૨॥૩૫॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਕੋਰੀ ਕੋ ਕਾਹੂ ਮਰਮੁ ਨ ਜਾਨਾਂ ॥
તમે બધા મને ‘વણકર-વણકર’ કહીને છોડવાનો પ્રયત્ન કરો છો પરંતુ તમને ખબર નથી કે પરમાત્મા પણ વણકર જ છે
ਸਭੁ ਜਗੁ ਆਨਿ ਤਨਾਇਓ ਤਾਨਾਂ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તમારામાંથી કોઈએ તે વણકરનો તફાવત મેળવ્યો નથી જેને આ આખું જગત ઉત્પન્ન કરીને જાણે ત્રાસ આપ્યો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਬ ਤੁਮ ਸੁਨਿ ਲੇ ਬੇਦ ਪੁਰਾਨਾਂ ॥
હે પંડિત! જ્યાં સુધી તમે વેદ-પુરાણ સાંભળતા રહ્યા
ਤਬ ਹਮ ਇਤਨਕੁ ਪਸਰਿਓ ਤਾਨਾਂ ॥੧॥
મેં ત્યાં સુધી થોડો એવો ત્રાસ આપ્યો ॥૧॥
ਧਰਨਿ ਅਕਾਸ ਕੀ ਕਰਗਹ ਬਨਾਈ ॥
તે પ્રભુ- વણકરે ધરતી અને આકાશનો કાંસકો બનાવી દીધો છે
ਚੰਦੁ ਸੂਰਜੁ ਦੁਇ ਸਾਥ ਚਲਾਈ ॥੨॥
ચંદ્ર અને સૂરજને તે કાંસકાની સાથે નાળુ બનાવીને વર્તી રહ્યો છે ॥૨॥
ਪਾਈ ਜੋਰਿ ਬਾਤ ਇਕ ਕੀਨੀ ਤਹ ਤਾਂਤੀ ਮਨੁ ਮਾਨਾਂ ॥
વણકર પગરખાની જોડી તે વણકર -પ્રભુએ જગતની જન્મ-મરણની રમત રચી દીધી છે મારુ વણકરનું મન તે પ્રભુ- વણકરમાં ટકી ગયું છે જેને આ રમત રચી છે
ਜੋਲਾਹੇ ਘਰੁ ਅਪਨਾ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਾਂ ਘਟ ਹੀ ਰਾਮੁ ਪਛਾਨਾਂ ॥੩॥
મેં વણકરે તે વણકર-પ્રભુના ચરણોમાં જોડાઈને પોતાનું ઘર શોધી લીધું છે અને મેં પોતાના હૃદયમાં જ તે પરમાત્માને બેઠેલો ઓળખી લીધો છે ॥૩॥
ਕਹਤੁ ਕਬੀਰੁ ਕਾਰਗਹ ਤੋਰੀ ॥
કબીર કહે છે, જયારે તે જુલાહા આ જગત-કાંસકાને તોડી દે છે
ਸੂਤੈ ਸੂਤ ਮਿਲਾਏ ਕੋਰੀ ॥੪॥੩॥੩੬॥
તો સુત્રમાં સૂત્ર મેળવી દે છે ॥૪॥૩॥૩૬॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਅੰਤਰਿ ਮੈਲੁ ਜੇ ਤੀਰਥ ਨਾਵੈ ਤਿਸੁ ਬੈਕੁੰਠ ਨ ਜਾਨਾਂ ॥
જો મનમાં વિકારોની ગંદકી પણ ટકેલી રહે અને કોઈ મનુષ્ય તીર્થો પર ન્હાતો ફરે તો આ રીતે તેને સ્વર્ગમાં પહોંચી જવું નથી
ਲੋਕ ਪਤੀਣੇ ਕਛੂ ਨ ਹੋਵੈ ਨਾਹੀ ਰਾਮੁ ਅਯਾਨਾ ॥੧॥
તિર્થો પર ન્હાવાથી લોકો તો કહેવા લાગી પડશે કે આ ભક્ત છે પરંતુ લોકોના વિશ્વાસથી કોઈ લાભ થતો નથી કારણ કે પરમાત્મા જે દરેકના દિલની જાણે છે અજાણ નથી ॥૧॥
ਪੂਜਹੁ ਰਾਮੁ ਏਕੁ ਹੀ ਦੇਵਾ ॥
ગુરુના બતાવેલ રસ્તા પર ચાલવું જ વાસ્તવિક તીર્થ સ્નાન છે.
ਸਾਚਾ ਨਾਵਣੁ ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેથી એક પરમાત્મા દેવનું ભજન કર ॥૧॥વિરામ॥
ਜਲ ਕੈ ਮਜਨਿ ਜੇ ਗਤਿ ਹੋਵੈ ਨਿਤ ਨਿਤ ਮੇਂਡੁਕ ਨਾਵਹਿ ॥
પાણીમાં ડુબકીઓ લગાવવાથી જો મુક્તિ મળી શકતી હોત તો દેડકાઓ હંમેશા ન્હાય છે.
ਜੈਸੇ ਮੇਂਡੁਕ ਤੈਸੇ ਓਇ ਨਰ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੋਨੀ ਆਵਹਿ ॥੨॥
જેમ તે દેડકા છે તેમ તે મનુષ્ય સમજ પરંતુ નામ વગર તે હંમેશા યોનિઓમાં પડી રહે છે ॥૨॥
ਮਨਹੁ ਕਠੋਰੁ ਮਰੈ ਬਾਨਾਰਸਿ ਨਰਕੁ ਨ ਬਾਂਚਿਆ ਜਾਈ ॥
જો મનુષ્ય કાશીમાં શરીર ત્યાગે પરંતુ મનમાં કઠોર હોય તો આ રીતે તેનું નર્કમાં જવું છૂટી શકતું નથી.
ਹਰਿ ਕਾ ਸੰਤੁ ਮਰੈ ਹਾੜੰਬੈ ਤ ਸਗਲੀ ਸੈਨ ਤਰਾਈ ॥੩॥
બીજી તરફ પરમાત્માનો ભક્ત મગરની શ્રાપિત ધરતીમાં પણ જઈ મરે તો તે ઉલટાનો બીજા બધા લોકોને પણ પાર પાડી લે છે ॥૩॥
ਦਿਨਸੁ ਨ ਰੈਨਿ ਬੇਦੁ ਨਹੀ ਸਾਸਤ੍ਰ ਤਹਾ ਬਸੈ ਨਿਰੰਕਾਰਾ ॥
હે મનુષ્યો! હે પાગલ લોકો! તે પરમાત્માને જ સ્મરણ કરો તે ત્યાં વસે છે
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਨਰ ਤਿਸਹਿ ਧਿਆਵਹੁ ਬਾਵਰਿਆ ਸੰਸਾਰਾ ॥੪॥੪॥੩੭॥
કબીર કહે છે, જ્યાં દિવસ અને રાત નથી જ્યાં વેદ નથી જ્યાં શાસ્ત્ર નથી ॥૪॥૪॥૩૭॥