ਜਜਿ ਕਾਜਿ ਪਰਥਾਇ ਸੁਹਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે લગ્નોમાં દરેક જગ્યાએ સુંદર લાગે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਚਰੁ ਵਸੀ ਪਿਤਾ ਕੈ ਸਾਥਿ ॥
આ ભક્તિ રૂપી સ્ત્રી જ્યાં સુધી ગુરુની પાસે જ રહે છે
ਤਿਚਰੁ ਕੰਤੁ ਬਹੁ ਫਿਰੈ ਉਦਾਸਿ ॥
ત્યાં સુધી જીવ ખુબ જ ભટક્તો ફરે છે.
ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਸਤ ਪੁਰਖੁ ਮਨਾਇਆ ॥
જયારે ગુરુ દ્વારા જીવે સેવા કરીને પરમાત્માને ખુશ કર્યા
ਗੁਰਿ ਆਣੀ ਘਰ ਮਹਿ ਤਾ ਸਰਬ ਸੁਖ ਪਾਇਆ ॥੨॥
ત્યારે ગુરુએ આના હૃદય-ઘરમાં લાવીને બેસાડી અને આને સુખ આનંદ પ્રાપ્ત કરી લીધા ॥૨॥
ਬਤੀਹ ਸੁਲਖਣੀ ਸਚੁ ਸੰਤਤਿ ਪੂਤ ॥
આ ભક્તિ રૂપી સ્ત્રી દયા નમ્રતા શરમ વગેરે બત્રીસ સુંદર લક્ષણોવાળી છે હંમેશા સ્થિર પરમાત્માનું નામ આનું બાળક છે પુત્ર છે.
ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਸੁਘੜ ਸਰੂਪ ॥
આ સ્ત્રી આજ્ઞામાં ચાલનારી છે નિપુણ છે સુંદર રૂપવાળી છે
ਇਛ ਪੂਰੇ ਮਨ ਕੰਤ ਸੁਆਮੀ ॥
જીવ પતિની દરેક ઈચ્છા આ પૂર્ણ કરે છે
ਸਗਲ ਸੰਤੋਖੀ ਦੇਰ ਜੇਠਾਨੀ ॥੩॥
દેરાણી જેઠાણી આશા-તૃષ્ણાને આ દરેક રીતથી સંતોષ દે છે શાંત કરે છે ॥૩॥
ਸਭ ਪਰਵਾਰੈ ਮਾਹਿ ਸਰੇਸਟ ॥
મીઠી બોલી વિનમ્રતા સેવા દાન દયા સાર આધ્યાત્મિક કુટુંબમાં ભક્તિ સૌથી ઉત્તમ છે
ਮਤੀ ਦੇਵੀ ਦੇਵਰ ਜੇਸਟ ॥
બધા દેવરો-જેઠો જ્ઞાન-ઇન્દ્રિઓને સલાહ દેનારી છે સાચું માર્ગ-દર્શન કરવાને સક્ષમ છે.
ਧੰਨੁ ਸੁ ਗ੍ਰਿਹੁ ਜਿਤੁ ਪ੍ਰਗਟੀ ਆਇ ॥
તે હૃદય-ઘર ભાગ્યશાળી છે જે ઘરમાં આ ભક્તિ રૂપી સ્ત્રી આવીને દર્શન દે છે
ਜਨ ਨਾਨਕ ਸੁਖੇ ਸੁਖਿ ਵਿਹਾਇ ॥੪॥੩॥
હે દાસ નાનક! જે મનુષ્યના હૃદયમાં ઉત્પન્ન થાય છે તેની ઉમર સુખ આનંદમાં વીતે છે ॥૪॥૩॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਮਤਾ ਕਰਉ ਸੋ ਪਕਨਿ ਨ ਦੇਈ ॥
આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માટે હું જે પણ નિર્ણય કરુ છું તેને આ માયા સફળ થવા દેતી નથી.
ਸੀਲ ਸੰਜਮ ਕੈ ਨਿਕਟਿ ਖਲੋਈ ॥|
મીઠો સ્વભાવ અને સંયમની આ દરેક સમય નજીક રખેવાળી બનીને ઉભી રહે છે આ માટે હું ન મીઠો સ્વભાવ પ્રાપ્ત કરી શકું છું ન સંયમ.
ਵੇਸ ਕਰੇ ਬਹੁ ਰੂਪ ਦਿਖਾਵੈ ॥
આ માયા અનેક વેશ ધારણ કરે છે અનેક રૂપ બતાવે છે
ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਸਨਿ ਨ ਦੇਈ ਵਖਿ ਵਖਿ ਭਰਮਾਵੈ ॥੧॥
હૃદય ઘરમાં આ મને ટકવા દેતી નથી કેટલીય રીતોથી મને ભટકાડતી ફરે છે ॥૧॥
ਘਰ ਕੀ ਨਾਇਕਿ ਘਰ ਵਾਸੁ ਨ ਦੇਵੈ ॥
આ માયા મારા હૃદય ઘરની શેઠાણી બની બેઠી છે મને ઘરનું ઠેકાણું દેતી જ નથી મને આધ્યાત્મિક સ્થિરતા મળવા દેતી નથી.
ਜਤਨ ਕਰਉ ਉਰਝਾਇ ਪਰੇਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જો હું આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માટે પ્રયત્ન કરું છું તો ઉલટાની વધારે ગૂંચવણો નાખી દે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਧੁਰ ਕੀ ਭੇਜੀ ਆਈ ਆਮਰਿ ॥
આ માયા ધૂર દરબારથી તો સેવિકા બનાવીને મોકલેલી જગતમાં આવી છે
ਨਉ ਖੰਡ ਜੀਤੇ ਸਭਿ ਥਾਨ ਥਨੰਤਰ ॥
પરંતુ અહીં આવીને આને નવ ખંડોવાળી આખી ધરતી જીતી લીધી છે બધી જ જગ્યાએ પોતાના હેઠળ કરી લીધી છે
ਤਟਿ ਤੀਰਥਿ ਨ ਛੋਡੈ ਜੋਗ ਸੰਨਿਆਸ ॥
નદીઓના કિનારા પર દરેક તિર્થો પર બેસેલ યોગ-સાધના કરવાવાળા અને સંન્યાસ ધારણ કરવાવાળા પણ આ માયાએ છોડ્યા નથી.
ਪੜਿ ਥਾਕੇ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਬੇਦ ਅਭਿਆਸ ॥੨॥
સ્મૃતિઓ વાંચી-વાંચીને અને વેદોનાં પાઠોનો અભ્યાસ કરી-કરીને પંડિત લોકો પણ આની સામે હારી ગયા છે ॥૨॥
ਜਹ ਬੈਸਉ ਤਹ ਨਾਲੇ ਬੈਸੈ ॥
હું જ્યાં પણ જઈને બેસું છું આ માયા મારી સાથે જ આવી બેઠી છે
ਸਗਲ ਭਵਨ ਮਹਿ ਸਬਲ ਪ੍ਰਵੇਸੈ ॥
આ ખુબ બળવાળી છે બધા જ ભવનોમાં જઈ પહોંચે છે
ਹੋਛੀ ਸਰਣਿ ਪਇਆ ਰਹਣੁ ਨ ਪਾਈ ॥
કોઈ નબળાની શરણ પડવાથી આ મારાથી ઉપર હટતી નથી.
ਕਹੁ ਮੀਤਾ ਹਉ ਕੈ ਪਹਿ ਜਾਈ ॥੩॥
તેથી મિત્ર કહે છે, આ માયાથી પીછો છોડાવવા માટે હું કોની પાસે જાઉં? ॥૩॥
ਸੁਣਿ ਉਪਦੇਸੁ ਸਤਿਗੁਰ ਪਹਿ ਆਇਆ ॥
સત્સંગી મિત્રથી ઉપદેશ સાંભળીને ગુરુની પાસે આવ્યો
ਗੁਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮੋਹਿ ਮੰਤ੍ਰੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ॥
ગુરુએ પરમાત્માનું નામ-મંત્ર મને મારા હ્રદયમાં પાક્કું કરીને દઈ દીધું.
ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸਿਆ ਗੁਣ ਗਾਇ ਅਨੰਤਾ ॥
તે નામ-મંત્રની કૃપાથી અનંત પરમાત્માના ગુણ ગાઈ-ગાઈને હું હવે પોતાના હૃદયમાં આવી વસ્યો છું.
ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਓ ਨਾਨਕ ਭਏ ਅਚਿੰਤਾ ॥੪॥
નાનક કહે છે, હવે મને પરમાત્મા મળી ગયા છે અને હું માયાના હુમલા તરફથી ચિંતામુક્ત થઇ ગયો છું ॥૪॥
ਘਰੁ ਮੇਰਾ ਇਹ ਨਾਇਕਿ ਹਮਾਰੀ ॥
હવે આ હ્રદય-ઘર મારુ પોતાનુ ઘર બની ગયું છે આ માયા મલિકા પણ મારી દાસી બની ગઈ છે.
ਇਹ ਆਮਰਿ ਹਮ ਗੁਰਿ ਕੀਏ ਦਰਬਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ਦੂਜਾ ॥੪॥੪॥
આને મારી સેવિકા બનાવી દીધી છે અને મને પ્રભુની હાજરીમાં રહેનાર બનાવી દીધો છે ॥૧॥વિરામ બીજો॥૪॥૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਪ੍ਰਥਮੇ ਮਤਾ ਜਿ ਪਤ੍ਰੀ ਚਲਾਵਉ ॥
પહેલા મને સુચન દીધું છે કે દુશ્મન બનીને આવી રહેતાને પત્ર લખીને મોકલું.
ਦੁਤੀਏ ਮਤਾ ਦੁਇ ਮਾਨੁਖ ਪਹੁਚਾਵਉ ॥
પછી સુચન મળ્યું કે હું તેની પાસે બે મનુષ્ય મોક્લુ
ਤ੍ਰਿਤੀਏ ਮਤਾ ਕਿਛੁ ਕਰਉ ਉਪਾਇਆ ॥
ત્રીજું સુચન મળ્યું કે હું કોઈને કોઈ ઉપાય અવશ્ય કરું.
ਮੈ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਛੋਡਿ ਪ੍ਰਭ ਤੁਹੀ ਧਿਆਇਆ ॥੧॥
પરંતુ હે પ્રભુ! અન્ય બધા પ્રયત્ન છોડીને મેં ફક્ત તને જ સ્મરણ કર્યો ॥૧॥
ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਅਚਿੰਤ ਸਹਜਾਇਆ ॥
પરમાત્માનો આશરો લેવાથી ખૂબ આધ્યાત્મિક આનંદ મળે છે નિશ્ચિતતા થઈ જાય છે આધ્યાત્મિક સ્થિરતા ઉત્પન્ન થઈ જાય છે
ਦੁਸਮਨ ਦੂਤ ਮੁਏ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
બધા વેરી દુશ્મન સમાપ્ત થઈ જાય છે કોઈ વેરી લાગતા નથી આ રીતે અંતરાત્મામાં સુખ મળે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਤਿਗੁਰਿ ਮੋ ਕਉ ਦੀਆ ਉਪਦੇਸੁ ॥
સદ્દગુરૂએ મને શિક્ષા આપી છે
ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਹਰਿ ਕਾ ਦੇਸੁ ॥
કે આ જીંદ અને શરીર બધું જ પરમાત્માને રહેવા માટે જગ્યા છે.
ਜੋ ਕਿਛੁ ਕਰੀ ਸੁ ਤੇਰਾ ਤਾਣੁ ॥
આ માટે હું જે કંઈ પણ કરું છું તારો સહારો લઈને કરું છું
ਤੂੰ ਮੇਰੀ ਓਟ ਤੂੰਹੈ ਦੀਬਾਣੁ ॥੨॥
તું જ મારો સહારો છે તું જ મારો આશરો છે ॥૨॥
ਤੁਧਨੋ ਛੋਡਿ ਜਾਈਐ ਪ੍ਰਭ ਕੈਂ ਧਰਿ ॥
હે પ્રભુ! તને છોડીને બીજે જઈએ પણ તો ક્યાં?
ਆਨ ਨ ਬੀਆ ਤੇਰੀ ਸਮਸਰਿ ॥
કારણ કે તારી સરખામણીનું બીજું કોઈ અન્ય છે જ નહીં
ਤੇਰੇ ਸੇਵਕ ਕਉ ਕਿਸ ਕੀ ਕਾਣਿ ॥
જેનાથી નિશ્ચય થાય તે તારા સેવકને બીજી કોની ગૌણતા થઈ શકે છે?
ਸਾਕਤੁ ਭੂਲਾ ਫਿਰੈ ਬੇਬਾਣਿ ॥੩॥
પરંતુ હે પ્રભુ! તારાથી તૂટેલ મનુષ્ય ખોટા માર્ગ પર પડીને જાણે નિર્જનમાં ભટકતો ફરે છે ॥૩॥
ਤੇਰੀ ਵਡਿਆਈ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥
હે પ્રભુ! તું કેટલો મોટો છે આ વાત મારાથી વ્યક્ત થઈ શકતી નથી
ਜਹ ਕਹ ਰਾਖਿ ਲੈਹਿ ਗਲਿ ਲਾਇ ॥
તું દરેક જગ્યાએ મને પોતાના ગળાથી લગાવીને બચાવી લે છે.
ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਤੇਰੀ ਸਰਣਾਈ ॥
દાસ નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! હું તારી જ શરણે પડી રહ્યો છું.
ਪ੍ਰਭਿ ਰਾਖੀ ਪੈਜ ਵਜੀ ਵਾਧਾਈ ॥੪॥੫॥
હે ભાઈ! પ્રભુએ મારી ઈજ્જત રાખી લીધી છે મુશ્કેલીઓના સમયે પણ તેની કૃપાથી મારી અંદર ચડતી કળા પ્રગતિનું આત્મબળ પ્રબળ રહે છે ॥૪॥૫॥