ਸੋ ਛੂਟੈ ਮਹਾ ਜਾਲ ਤੇ ਜਿਸੁ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਨਿਰੰਤਰਿ ॥੨॥
જે મનુષ્યની અંદર ગુરુના શબ્દ એક-રસ ટકી રહે તે મનુષ્ય માયાના મોહના મોટા જાળમાં ફસાવાથી બચી રહે છે ॥૨॥
ਗੁਰ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਿਆ ਕਹਾ ਗੁਰੁ ਬਿਬੇਕ ਸਤ ਸਰੁ ॥
હે ભાઈ! હું આ કહેવા યોગ્ય નથી કે ગુરુ કેટલો મોટો કેટલો મહાન કેટલી ઉચ્ચ આત્મા છે ગુરુ વિવેકનું સરોવર છે ગુરુ ઉચ્ચ આચરણનું સરોવર છે
ਓਹੁ ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਜੁਗਹ ਜੁਗੁ ਪੂਰਾ ਪਰਮੇਸਰੁ ॥੩॥
ગુરુ તે પૂર્ણ પરમેશ્વરનું રૂપ છે જે બધાની શરૂઆત છે જે યુગોની શરૂઆતથી છે જે દરેક યુગમાં હાજર છે ॥૩॥
ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਹੁ ਸਦ ਸਦਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਮਨੁ ਰੰਗੇ ॥
હે ભાઈ! હંમેશા જ પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતો રહે પોતાના મનને પરમાત્માના પ્રેમ રંગથી રંગી રાખ આ નામ મળવું ગુરુથી જ છે
ਜੀਉ ਪ੍ਰਾਣ ਧਨੁ ਗੁਰੂ ਹੈ ਨਾਨਕ ਕੈ ਸੰਗੇ ॥੪॥੨॥੧੦੪॥
તે ગુરુ મારી નાનકની આજુબાજુ વસે છે ગુરુ જ મારી જીંદ છે ગુરુ જ મારો પ્રાણ છે ગુરુ જ મારુ ધન છે ॥૪॥૨॥૧૦૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਸਾਈ ਅਲਖੁ ਅਪਾਰੁ ਭੋਰੀ ਮਨਿ ਵਸੈ ॥
હે મા! જ્યારે તે અનંત અલખ પતિ-પ્રભુ થોડા એવા સમય માટે પણ મારા મનમાં આવી વસે છે
ਦੂਖੁ ਦਰਦੁ ਰੋਗੁ ਮਾਇ ਮੈਡਾ ਹਭੁ ਨਸੈ ॥੧॥
મારુ દરેક દુઃખ-પીડા મારો દરેક રોગ બધું દૂર થઈ જાય છે ॥૧॥
ਹਉ ਵੰਞਾ ਕੁਰਬਾਣੁ ਸਾਈ ਆਪਣੇ ॥
હે મા! હું પોતાના પતિ-પ્રભુથી બલિહાર જાવ છું
ਹੋਵੈ ਅਨਦੁ ਘਣਾ ਮਨਿ ਤਨਿ ਜਾਪਣੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેનું નામ જપવાથી મારા મનમાં મારા હ્રદયમાં આનંદ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿੰਦਕ ਗਾਲ੍ਹ੍ਹਿ ਸੁਣੀ ਸਚੇ ਤਿਸੁ ਧਣੀ ॥
હે મા! જ્યારે તે હંમેશા કાયમ રહેનાર પતિ-પ્રભુની હું થોડી જેટલી પણ મહિમા સાંભળું છું
ਸੂਖੀ ਹੂੰ ਸੁਖੁ ਪਾਇ ਮਾਇ ਨ ਕੀਮ ਗਣੀ ॥੨॥
તો હું એટલું ઊંચું સુખ અનુભવ કરું છું કે હું તેનું મૂલ્ય કહી શકતી નથી ॥૨॥
ਨੈਣ ਪਸੰਦੋ ਸੋਇ ਪੇਖਿ ਮੁਸਤਾਕ ਭਈ ॥
હે મા! મારો તે સાંઈ મારી આંખોને પ્રેમાળ લાગે છે તેને જોઈને હું મસ્ત થઈ જાવ છું.
ਮੈ ਨਿਰਗੁਣਿ ਮੇਰੀ ਮਾਇ ਆਪਿ ਲੜਿ ਲਾਇ ਲਈ ॥੩॥
હે મા! મારામાં કોઈ ગુણ નથી તો પણ તેણે પોતે જ પોતાના પાલવથી લગાવી રાખ્યો છે ॥૩॥
ਬੇਦ ਕਤੇਬ ਸੰਸਾਰ ਹਭਾ ਹੂੰ ਬਾਹਰਾ ॥
હે મા! તે મારો બાદશાહ નીરા સંસારમાં જ વસી રહ્યો નથી તે તો આ દેખાતા સંસારથી બહાર પણ દરેક જગ્યાએ છે વેદ-કતેબ વગેરે કોઈ ધર્મ-પુસ્તકો તેનું સ્વરૂપ વ્યક્ત કરી શકતી નથી.
ਨਾਨਕ ਕਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਦਿਸੈ ਜਾਹਰਾ ॥੪॥੩॥੧੦੫॥
તેમ હે મા! મારો નાનકનો બાદશાહ દરેક જગ્યાએ પ્રત્યક્ષ દેખાય દઈ રહ્યો છે ॥૪॥૩॥૧૦૫॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਲਾਖ ਭਗਤ ਆਰਾਧਹਿ ਜਪਤੇ ਪੀਉ ਪੀਉ ॥
હે પ્રભુ! તારા લાખો જ ભક્ત તને ‘પ્રેમાળ પ્રેમાળ’ કહીને તારું નામ જપે છે તારી આરાધના કરે છે
ਕਵਨ ਜੁਗਤਿ ਮੇਲਾਵਉ ਨਿਰਗੁਣ ਬਿਖਈ ਜੀਉ ॥੧॥
તેની સામે હું તો ગુણહીન વિકારી જીવ છું હે પ્રભુ! હું તને ક્યાં ઉપાયથી મળું? ॥૧॥
ਤੇਰੀ ਟੇਕ ਗੋਵਿੰਦ ਗੁਪਾਲ ਦਇਆਲ ਪ੍ਰਭ ॥
હે ગોવિંદ! હે ગોપાલ! હે દયાળુ પ્રભુ! મને તારો જ આશરો છે.
ਤੂੰ ਸਭਨਾ ਕੇ ਨਾਥ ਤੇਰੀ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸਭ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તું બધા જીવોનો પતિ છે આખી સૃષ્ટિ તારી જ ઉત્પન્ન કરેલી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਦਾ ਸਹਾਈ ਸੰਤ ਪੇਖਹਿ ਸਦਾ ਹਜੂਰਿ ॥
હે પ્રભુ! તું પોતાના સંતોની મદદ કરનાર છે તારો સંત તે હંમેશા પોતાની આજુબાજુ વસતો જોવે છે
ਨਾਮ ਬਿਹੂਨੜਿਆ ਸੇ ਮਰਨ੍ਹ੍ਹਿ ਵਿਸੂਰਿ ਵਿਸੂਰਿ ॥੨॥
પરંતુ જે ભાગ્યહીન તારા નામથી વંચિત રહે છે તે વિકારોમાં જ ઝુરી-ઝૂરીને આધ્યાત્મિક મૃત્યુ સહી રાખે છે ॥૨॥
ਦਾਸ ਦਾਸਤਣ ਭਾਇ ਮਿਟਿਆ ਤਿਨਾ ਗਉਣੁ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્ય તારા દાસના દાસ થવાના ભાવમાં ટકી રહે છે તેના જન્મ-મરણનું ચક્કર સમાપ્ત થઈ જાય છે
ਵਿਸਰਿਆ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਨਾਮੁ ਤਿਨਾੜਾ ਹਾਲੁ ਕਉਣੁ ॥੩॥
પરંતુ જે દુર્ભાગ્યપૂર્ણ મનુષ્યોને તારું નામ ભુલાય રહે છે તેની હાલત ખરાબ જ બની રહે છે ॥૩॥
ਜੈਸੇ ਪਸੁ ਹਰ੍ਹ੍ਹਿਆਉ ਤੈਸਾ ਸੰਸਾਰੁ ਸਭ ॥
હે ભાઈ! જેમ ખુલ્લો રહીને હરિ ખેતી ચરનાર કોઈ પશુ લફંગો ભટકતો ફરે છે તેમ જ આખું જગત વિકારોની પાછળ ભટકી રહે છે.
ਨਾਨਕ ਬੰਧਨ ਕਾਟਿ ਮਿਲਾਵਹੁ ਆਪਿ ਪ੍ਰਭ ॥੪॥੪॥੧੦੬॥
નાનક કહે છે, હે પ્રભુ! મારા વિકારોવાળા બંધન કાપીને મને તું પોતાના ચરણોમાં જોડી રાખ ॥૪॥૪॥૧૦૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਹਭੇ ਥੋਕ ਵਿਸਾਰਿ ਹਿਕੋ ਖਿਆਲੁ ਕਰਿ ॥
હે ભાઈ! બધા સાંસારિક પદાર્થોનો મોહ ભૂલીને ફક્ત એક પરમાત્માનું ધ્યાન ધર દુનિયાની મિલકતોનું અસત્ય ગુમાન પોતાના મનમાંથી દૂર કરી દે
ਝੂਠਾ ਲਾਹਿ ਗੁਮਾਨੁ ਮਨੁ ਤਨੁ ਅਰਪਿ ਧਰਿ ॥੧॥
પોતાનું મન પરમાત્માની આગળ ઉપહાર કરી દે પોતાનું હૃદય પ્રભુ ચરણોમાં ઉપહાર કરી દે ॥૧॥
ਆਠ ਪਹਰ ਸਾਲਾਹਿ ਸਿਰਜਨਹਾਰ ਤੂੰ ॥
હે વિધાતા પ્રભુ! આઠેય પ્રહર તને સલાહીને તારી મહિમા કરીને મારી અંદર આધ્યાત્મિક જીવન ઉત્પન્ન થાય છે.
ਜੀਵਾਂ ਤੇਰੀ ਦਾਤਿ ਕਿਰਪਾ ਕਰਹੁ ਮੂੰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારા પર કૃપા કરીને મને તારી મહિમાનું દાન મળી જાય ॥૧
ਸੋਈ ਕੰਮੁ ਕਮਾਇ ਜਿਤੁ ਮੁਖੁ ਉਜਲਾ ॥
હે ભાઈ! તે જ કામ કર્યા કર જે કામથી લોક-પરલોકમાં તારું મુખ પ્રકાશિત રહે.
ਸੋਈ ਲਗੈ ਸਚਿ ਜਿਸੁ ਤੂੰ ਦੇਹਿ ਅਲਾ ॥੨॥
પરંતુ હે પ્રભુ! તારા હંમેશા કાયમ રહેનાર નામમાં તે જ મનુષ્ય જોડાય છે જેને તું પોતે આ દાન દે છે ॥૨॥
ਜੋ ਨ ਢਹੰਦੋ ਮੂਲਿ ਸੋ ਘਰੁ ਰਾਸਿ ਕਰਿ ॥
હે ભાઈ! આધ્યાત્મિક જીવનની રચનાવાળો તે હૃદય-ઘરને સુંદર બનાવ જે પાછું ક્યારેય પડી શકતું નથી.
ਹਿਕੋ ਚਿਤਿ ਵਸਾਇ ਕਦੇ ਨ ਜਾਇ ਮਰਿ ॥੩॥
હે ભાઈ! એક પરમાત્માને જ પોતાના મનમાં વસાવી રાખ તે પરમાત્મા ક્યારેય પણ મરતો નથી ॥૩॥
ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਪਿਆਰਾ ਰਾਮੁ ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਭਾਣਿਆ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પરમાત્માને સારો લાગવા લાગે છે તેને પરમાત્મા પ્રેમાળ લાગવા લાગે છે.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਅਕਥੁ ਨਾਨਕਿ ਵਖਾਣਿਆ ॥੪॥੫॥੧੦੭॥
પરંતુ આ ગુરુની કૃપાથી જ થાય છે નાનકે ગુરુની કૃપાથી જ તે અનંત ગુણોનાં માલિક પ્રભુની મહિમા કરવાની શરુ કરેલી છે ॥૪॥૫॥૧૦૭॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਜਿਨ੍ਹ੍ਹਾ ਨ ਵਿਸਰੈ ਨਾਮੁ ਸੇ ਕਿਨੇਹਿਆ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યોને ક્યારેય પણ પરમાત્માનું નામ ભુલાતું નથી શું તને ખબર છે કે તે કેવા હોય છે?
ਭੇਦੁ ਨ ਜਾਣਹੁ ਮੂਲਿ ਸਾਂਈ ਜੇਹਿਆ ॥੧॥
તેમાં અને પતિ-પ્રભુમાં થોડો પણ ફરક સમજો નહીં તે પતિ-પ્રભુ જેવા થઈ જાય છે ॥૧॥
ਮਨੁ ਤਨੁ ਹੋਇ ਨਿਹਾਲੁ ਤੁਮ੍ਹ੍ ਸੰਗਿ ਭੇਟਿਆ ॥
હે પ્રભુ! જે મનુષ્યોએ તારી સાથે સંગતિ કરી તેનું મન ખુશ રહે છે
ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਜਨ ਪਰਸਾਦਿ ਦੁਖੁ ਸਭੁ ਮੇਟਿਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને તારા સેવક-ગુરુની કૃપાથી આધ્યાત્મિક આનંદ પ્રાપ્ત કરી લીધો છે અને પોતાનું બધું દુઃખ મટાડી લીધું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੇਤੇ ਖੰਡ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਉਧਾਰੇ ਤਿੰਨ੍ਹ੍ ਖੇ ॥
તેના બધા ખણ્ડ-બ્રહ્માંડોને પણ સંસાર-સમુદ્રથી બચાવવાનું સામર્થ્ય પ્રાપ્ત કરી લીધું હોય છે
ਜਿਨ੍ਹ੍ ਮਨਿ ਵੁਠਾ ਆਪਿ ਪੂਰੇ ਭਗਤ ਸੇ ॥੨॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્યોના હૃદયમાં પરમાત્મા પોતે આવી વસે છે તે પૂર્ણ તરીકે ભક્ત બની જાય છે ॥૨॥