ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਮੁਲ ਖਰੀਦੀ ਲਾਲਾ ਗੋਲਾ ਮੇਰਾ ਨਾਉ ਸਭਾਗਾ ॥
હું કિંમત ચૂકવીને ખરીદેલ માલિકનો સેવક ગુલામ છું અને મારુ નામ ભાગ્યવાન પડી ગયું છે
ਗੁਰ ਕੀ ਬਚਨੀ ਹਾਟਿ ਬਿਕਾਨਾ ਜਿਤੁ ਲਾਇਆ ਤਿਤੁ ਲਾਗਾ ॥੧॥
હું ગુરુના વચનથી દુકાન પર વેચેલો છું જ્યાં મને લગાવ્યો છે હું ત્યાં જ લાગેલો છું ॥૧॥
ਤੇਰੇ ਲਾਲੇ ਕਿਆ ਚਤੁਰਾਈ ॥
તારા સેવકને કોઈ ચતુરાઈ આવડતી નથી
ਸਾਹਿਬ ਕਾ ਹੁਕਮੁ ਨ ਕਰਣਾ ਜਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારાથી માલિકના હુકમનું પાલન પણ સારી રીતે થતું નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਮਾ ਲਾਲੀ ਪਿਉ ਲਾਲਾ ਮੇਰਾ ਹਉ ਲਾਲੇ ਕਾ ਜਾਇਆ ॥
મારી માતા તારી દાસી છે મારા પિતા પણ તારો દાસ છે અને હું દાસોની સંતાન છું
ਲਾਲੀ ਨਾਚੈ ਲਾਲਾ ਗਾਵੈ ਭਗਤਿ ਕਰਉ ਤੇਰੀ ਰਾਇਆ ॥੨॥
હે માલિક! દાસ-દાસી બનીને મારા માતા-પિતા તારી રહ્યા અને હવે હું પણ તારી જ ભક્તિ કરું છું ॥૨॥
ਪੀਅਹਿ ਤ ਪਾਣੀ ਆਣੀ ਮੀਰਾ ਖਾਹਿ ਤ ਪੀਸਣ ਜਾਉ ॥
હે સ્વામી! જો તને તરસ લાગી હોય તો હું તારા પીવા માટે પાણી લઈને આવું જો કંઈ ખાવું હોય તો તારા માટે અનાજ પીસવા માટે લઈ આવું
ਪਖਾ ਫੇਰੀ ਪੈਰ ਮਲੋਵਾ ਜਪਤ ਰਹਾ ਤੇਰਾ ਨਾਉ ॥੩॥
હું તને હવા નાખતો રહું તારા પગ ઘસતો રહું અને તારું જ નામ જપતો રહું ॥૩॥
ਲੂਣ ਹਰਾਮੀ ਨਾਨਕੁ ਲਾਲਾ ਬਖਸਿਹਿ ਤੁਧੁ ਵਡਿਆਈ ॥
નાનક કહે છે કે હે માલિક! આમ છતાં પણ હું તારો કૃતજ્ સેવક છું જો તું ક્ષમાદાન કરી દે તો આ તારી મહાનતા છે
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦਿ ਦਇਆਪਤਿ ਦਾਤਾ ਤੁਧੁ ਵਿਣੁ ਮੁਕਤਿ ਨ ਪਾਈ ॥੪॥੬॥
યુગ-યુગાંતરથી માત્ર તું જ દયાળુ દાતા છે તારા વગર મુક્તિ મળી શકતી નથી ॥૪॥૬॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਕੋਈ ਆਖੈ ਭੂਤਨਾ ਕੋ ਕਹੈ ਬੇਤਾਲਾ ॥
કોઈ ભૂત કહે છે તો કોઈ મને રાક્ષસ કહે છે
ਕੋਈ ਆਖੈ ਆਦਮੀ ਨਾਨਕੁ ਵੇਚਾਰਾ ॥੧॥
પરંતુ કોઈ કહે છે કે આ મનુષ્ય તો બિચારો નાનક જ છે ॥૧॥
ਭਇਆ ਦਿਵਾਨਾ ਸਾਹ ਕਾ ਨਾਨਕੁ ਬਉਰਾਨਾ ॥
પરંતુ સત્ય તો આ છે કે પાગલ નાનક પોતાના માલિકનો દીવાનો થઇ ગયો છે
ਹਉ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું તો પ્રભુ સિવાય બીજા કોઈને જાણતો નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਤਉ ਦੇਵਾਨਾ ਜਾਣੀਐ ਜਾ ਭੈ ਦੇਵਾਨਾ ਹੋਇ ॥
વાસ્તવમાં તેને જ દીવાનો સમજવો જોઈએ જે પરમાત્માની ભક્તિ-ભયમાં દીવાનો થઇ જાય
ਏਕੀ ਸਾਹਿਬ ਬਾਹਰਾ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਣੈ ਕੋਇ ॥੨॥
તે પરમાત્માની અતિરિક્ત બીજા કોઈને ન જાણો ॥૨॥
ਤਉ ਦੇਵਾਨਾ ਜਾਣੀਐ ਜਾ ਏਕਾ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
દીવાનો તો તેને જ સમજો જે એક જ કામ કરે છે
ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੈ ਖਸਮ ਕਾ ਦੂਜੀ ਅਵਰ ਸਿਆਣਪ ਕਾਇ ॥੩॥
પોતાના માલિકના હુકમને ઓળખતા હોય બીજી કોઈ ચતુરાઈ ન હોય ॥૩॥
ਤਉ ਦੇਵਾਨਾ ਜਾਣੀਐ ਜਾ ਸਾਹਿਬ ਧਰੇ ਪਿਆਰੁ ॥
કોઈને ત્યારેજ દીવાનો સમજવો જોઈએ જે માલિકનો પ્રેમ હૃદયમાં ધારણ કરે
ਮੰਦਾ ਜਾਣੈ ਆਪ ਕਉ ਅਵਰੁ ਭਲਾ ਸੰਸਾਰੁ ॥੪॥੭॥
તે પોતાને ખરાબ સમજતો હોય અને સંસારને સારો સમજતો હોય ॥૪॥૭॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਇਹੁ ਧਨੁ ਸਰਬ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥
આ નામ રૂપી ધન સર્વવ્યાપી છે
ਮਨਮੁਖ ਫਿਰਹਿ ਸਿ ਜਾਣਹਿ ਦੂਰਿ ॥੧॥
પરંતુ સ્વેચ્છાચારી જીવ દરેક જગ્યાએ ભટકીને તેને દૂર સમજે છે ॥૧॥
ਸੋ ਧਨੁ ਵਖਰੁ ਨਾਮੁ ਰਿਦੈ ਹਮਾਰੈ ॥
નામ રૂપી ધન પદાર્થ અમારા હૃદયમાં જ હાજર છે
ਜਿਸੁ ਤੂ ਦੇਹਿ ਤਿਸੈ ਨਿਸਤਾਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રભુ! આ ધન જેને તું આપે છે તેનો ઉદ્ધાર થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨ ਇਹੁ ਧਨੁ ਜਲੈ ਨ ਤਸਕਰੁ ਲੈ ਜਾਇ ॥
આ ધન ન તો અગ્નિમાં સળગે છે અને ન તો ચોર તેને ચોરીને લઈ જાય શકે છે
ਨ ਇਹੁ ਧਨੁ ਡੂਬੈ ਨ ਇਸੁ ਧਨ ਕਉ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥੨॥
ન આ ધન પાણીમાં ડૂબે છે અને ન તો આ ધન વાળાને કોઈ દંડ મળે છે ॥૨॥
ਇਸੁ ਧਨ ਕੀ ਦੇਖਹੁ ਵਡਿਆਈ ॥
આ નામ-ધનની કીર્તિ જોવો
ਸਹਜੇ ਮਾਤੇ ਅਨਦਿਨੁ ਜਾਈ ॥੩॥
આ ધનવાળાના રાત-દિવસ આધ્યાત્મિક મસ્તીમાં જ પસાર થઈ જાય છે ॥૩॥
ਇਕ ਬਾਤ ਅਨੂਪ ਸੁਨਹੁ ਨਰ ਭਾਈ ॥
હે જિજ્ઞાસુઓ! એક અનુપ વાત સાંભળો
ਇਸੁ ਧਨ ਬਿਨੁ ਕਹਹੁ ਕਿਨੈ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਈ ॥੪॥
આ ધન વગર કોણે પરમગતિ પ્રાપ્ત કરી છે? ॥૪॥
ਭਣਤਿ ਨਾਨਕੁ ਅਕਥ ਕੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਏ ॥
નાનક અકથનીય પરમાત્માની કથા સાંભળતા કહે છે કે
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਇਹੁ ਧਨੁ ਪਾਏ ॥੫॥੮॥
જેને સદ્દગુરુ મળી જાય છે તેને આ ધન પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥ ૫॥૮॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਸੂਰ ਸਰੁ ਸੋਸਿ ਲੈ ਸੋਮ ਸਰੁ ਪੋਖਿ ਲੈ ਜੁਗਤਿ ਕਰਿ ਮਰਤੁ ਸੁ ਸਨਬੰਧੁ ਕੀਜੈ ॥
હે યોગી! તું ક્રોધિત સ્વભાવને દૂર કર શાંત સ્વભાવને પોતાની અંદર વધારી દે શ્વાસ-શ્વાસમાં નામ જપવાવાળા જીવનની સાચી રીત બનાવ
ਮੀਨ ਕੀ ਚਪਲ ਸਿਉ ਜੁਗਤਿ ਮਨੁ ਰਾਖੀਐ ਉਡੈ ਨਹ ਹੰਸੁ ਨਹ ਕੰਧੁ ਛੀਜੈ ॥੧॥
ચંચળ માછલીની જેમ આવી યુક્તિથી જો મનને સ્થિર રાખવામાં આવે તો પછી આ આત્મા ભટકતી નથી અને ન તો આ શરીર રૂપી દીવાલ તૂટી પડે છે ॥૧॥
ਮੂੜੇ ਕਾਇਚੇ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾ ॥
હે મૂર્ખ! શા માટે ભ્રમમાં ભટકી રહ્યો છે?
ਨਹ ਚੀਨਿਆ ਪਰਮਾਨੰਦੁ ਬੈਰਾਗੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પરમાનંદ નિર્લિપ્ત પરમાત્માની ઓળખાણ કરી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਅਜਰ ਗਹੁ ਜਾਰਿ ਲੈ ਅਮਰ ਗਹੁ ਮਾਰਿ ਲੈ ਭ੍ਰਾਤਿ ਤਜਿ ਛੋਡਿ ਤਉ ਅਪਿਉ ਪੀਜੈ ॥
હે યોગી! જો કામાદિક વિકારોને સળગાવી દો મોહ-માયાને સમાપ્ત કરી દો ભ્રમ છોડીને નામામૃત પીવો.
ਮੀਨ ਕੀ ਚਪਲ ਸਿਉ ਜੁਗਤਿ ਮਨੁ ਰਾਖੀਐ ਉਡੈ ਨਹ ਹੰਸੁ ਨਹ ਕੰਧੁ ਛੀਜੈ ॥੨॥
ચંચળ માછલી જેવી યુક્તિ થી જો મનને નિયંત્રણમાં કરવામાં આવે તો આવાગમન છૂટી જાય છે ન તો આત્મા ભટકે છે અને ન તો શરીર રૂપી દીવાલ તૂટી પડે છે ॥૨॥