ਅਟਲ ਅਖਇਓ ਦੇਵਾ ਮੋਹਨ ਅਲਖ ਅਪਾਰਾ ॥
હે મોહન! હે દેવ! તું લક્ષ્યહીન, અપરંપાર, અટળ તેમજ અનશ્વર છે
ਦਾਨੁ ਪਾਵਉ ਸੰਤਾ ਸੰਗੁ ਨਾਨਕ ਰੇਨੁ ਦਾਸਾਰਾ ॥੪॥੬॥੨੨॥
નાનક વંદના કરે છે કે મને સંતોની સંગતિ તેમજ ભક્તજનોની ચરણ-ધૂળ ઉપલબ્ધ થાય ॥૪॥૬॥૨૨॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਆਘਾਏ ਸੰਤਾ ॥ ਗੁਰ ਜਾਨੇ ਜਿਨ ਮੰਤਾ ॥
હે મિત્ર! તે સંતજન તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ થઈ ગયા છે જેને ગુરુનો મંત્ર જાણી લીધો છે
ਤਾ ਕੀ ਕਿਛੁ ਕਹਨੁ ਨ ਜਾਈ ॥ ਜਾ ਕਉ ਨਾਮ ਬਡਾਈ ॥੧॥
તેની મહિમા વ્યક્ત કરી શકાતી નથી જેને નામની મહાનતા મળી છે ॥૧॥
ਲਾਲੁ ਅਮੋਲਾ ਲਾਲੋ ॥ ਅਗਹ ਅਤੋਲਾ ਨਾਮੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારો પ્રભુ કિંમત રત્ન છે જેનું નામ કિંમતી તેમજ ગંભીર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਵਿਗਤ ਸਿਉ ਮਾਨਿਆ ਮਾਨੋ ॥
જેનું મન પ્રભુની સાથે લીન થઈ ગયું છે
ਗੁਰਮੁਖਿ ਤਤੁ ਗਿਆਨੋ ॥
તે ગુરુમુખને પરમતત્વનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે
ਪੇਖਤ ਸਗਲ ਧਿਆਨੋ ॥
તેણે પોતાના મનનો અભિમાન ત્યાગી દીધો છે
ਤਜਿਓ ਮਨ ਤੇ ਅਭਿਮਾਨੋ ॥੨॥
બધાને જોતે પણ તેનું પ્રભુમાં ધ્યાન લાગી રહે છે ॥૨॥
ਨਿਹਚਲੁ ਤਿਨ ਕਾ ਠਾਣਾ ॥
તેનું નિશ્ચલ ઠેકાણું બની ગયું છે
ਗੁਰ ਤੇ ਮਹਲੁ ਪਛਾਣਾ ॥
જેમણે ગુરુ દ્વારા પોતાના સાચા ઘરને ઓળખી લીધું છે
ਅਨਦਿਨੁ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਜਾਗੇ ॥ ਹਰਿ ਕੀ ਸੇਵਾ ਲਾਗੇ ॥੩॥
તે ગુરુથી મળીને રાત-દિવસ જાગૃત રહે છે અને પ્રભુની ભક્તિમાં તલ્લીન રહે છે ॥૩॥
ਪੂਰਨ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਏ ॥ ਸਹਜ ਸਮਾਧਿ ਸੁਭਾਏ ॥
તે સંપૂર્ણ તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ રહે છે અને આધ્યાત્મિક અવસ્થામાં જ સમાધિસ્થ થઈને સત્યમાં લીન રહે છે
ਹਰਿ ਭੰਡਾਰੁ ਹਾਥਿ ਆਇਆ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਤੇ ਪਾਇਆ ॥੪॥੭॥੨੩॥
હે નાનક! હરિ-નામ રૂપી ભંડાર હાથમાં આવી ગયો છે જો કે ગુરુની કૃપાથી ઉપલબ્ધ થયું છે॥૪॥૭॥૨૩॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੬ ਦੁਪਦੇ
મારુ મહેલ ૫ ઘર ૬ બેપદ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਛੋਡਿ ਸਗਲ ਸਿਆਣਪਾ ਮਿਲਿ ਸਾਧ ਤਿਆਗਿ ਗੁਮਾਨੁ ॥
હે મન! બધી ચતુરાઈઓ છોડી દે સાધુ મહાત્મા પુરુષોની સાથે મળીને ઘમંડ ત્યાગી દો
ਅਵਰੁ ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਮਿਥਿਆ ਰਸਨਾ ਰਾਮ ਰਾਮ ਵਖਾਨੁ ॥੧॥
અન્ય બધું અસત્ય છે તેથી જીભથી રામ-નામ જપો ॥૧॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਕਰਨ ਸੁਣਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ॥
હે મન! કાનથી હરિ નામની સ્તુતિ સાંભળો
ਮਿਟਹਿ ਅਘ ਤੇਰੇ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਵਨੁ ਬਪੁਰੋ ਜਾਮੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેનાથી તારા જન્મ-જન્માંતરના પાપ મટી જશે પછી બિચારો યમ શું બગાડી શકે છે ॥૧॥વીરામ॥
ਦੂਖ ਦੀਨ ਨ ਭਉ ਬਿਆਪੈ ਮਿਲੈ ਸੁਖ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥
દુઃખ, નિર્ધનતા અને ભય પ્રભાવિત કરતા નથી અને સુખ શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਨਾਨਕੁ ਬਖਾਨੈ ਹਰਿ ਭਜਨੁ ਤਤੁ ਗਿਆਨੁ ॥੨॥੧॥੨੪॥
નાનક કહે છે કે ગુરુ-કૃપાથી હરિ-ભજન કરવાથી જ પરમતત્વનું જ્ઞાન થાય છે ॥૨॥૧॥૨૪॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਜਿਨੀ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿਆ ਸੇ ਹੋਤ ਦੇਖੇ ਖੇਹ ॥
હે મિત્ર! જેમણે હરિ નામને ભુલાવી દીધું છે તેમને ધૂળમાં ફેરવાતા જોયા છે.
ਪੁਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਬਿਲਾਸ ਬਨਿਤਾ ਤੂਟਤੇ ਏ ਨੇਹ ॥੧॥
પુત્ર, મિત્ર તેમજ પત્ની જેની સાથે મનુષ્ય વિલાસ કરે છે આ બધા સ્નેહ તૂટી જાય છે॥૧॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਨਾਮੁ ਨਿਤ ਨਿਤ ਲੇਹ ॥
હે મન! દરરોજ નામ સ્મરણ કરો
ਜਲਤ ਨਾਹੀ ਅਗਨਿ ਸਾਗਰ ਸੂਖੁ ਮਨਿ ਤਨਿ ਦੇਹ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેનાથી તૃષ્ણા રૂપી અગ્નિ સાગરમાં સળગવું પડશે નહીં અને મન-તનને સુખ ઉપલબ્ધ થાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿਰਖ ਛਾਇਆ ਜੈਸੇ ਬਿਨਸਤ ਪਵਨ ਝੂਲਤ ਮੇਹ ॥
જેમ વૃક્ષનો છાંયો નાશ થઈ જાય છે પવન વાદળને ઉડાડીને લઈ જાય છે તેવા જ દુનિયાના રંગરેલિયા છે
ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਦ੍ਰਿੜੁ ਮਿਲੁ ਸਾਧ ਨਾਨਕ ਤੇਰੈ ਕਾਮਿ ਆਵਤ ਏਹ ॥੨॥੨॥੨੫॥
હે નાનક! સાધુઓની સાથે મળીને પ્રભુની ભક્તિ દ્રઢ કરી લો આ જ તારી કામ આવવાવાળી છે ॥૨॥૨॥૨૫॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਪੁਰਖੁ ਪੂਰਨ ਸੁਖਹ ਦਾਤਾ ਸੰਗਿ ਬਸਤੋ ਨੀਤ ॥
સુખ દેનાર સંપૂર્ણ પરમાત્મા નિરંતર ભક્તોની આસ-પાસ રહે છે
ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਨ ਜਾਇ ਬਿਨਸੈ ਬਿਆਪਤ ਉਸਨ ਨ ਸੀਤ ॥੧॥
તે જન્મ-મરણથી રહિત છે અનશ્વર છે અને તેના પર ગરમી તેમજ ઠંડીનો પ્રભાવ પડતો નથી ॥૧॥
ਮੇਰੇ ਮਨ ਨਾਮ ਸਿਉ ਕਰਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
હે મન! પ્રભુના નામથી પ્રીતિ કરો
ਚੇਤਿ ਮਨ ਮਹਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਿਧਾਨਾ ਏਹ ਨਿਰਮਲ ਰੀਤਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મનમાં હરિ-નામ રૂપી નિધિને યાદ કરો આ જ નિર્મળ જીવન આચરણ છે ॥૧॥
ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਗੋਪਾਲ ਗੋਬਿਦ ਜੋ ਜਪੈ ਤਿਸੁ ਸੀਧਿ ॥
જે દયાળુ, કૃપાળુ પ્રભુનું નામ જપે છે તેને સર્વ સિદ્ધિઓ ઉપલબ્ધ થઈ જાય છે
ਨਵਲ ਨਵਤਨ ਚਤੁਰ ਸੁੰਦਰ ਮਨੁ ਨਾਨਕ ਤਿਸੁ ਸੰਗਿ ਬੀਧਿ ॥੨॥੩॥੨੬॥
હે નાનક! આ મન નવીન, નવ યુવાન, ચતુર તેમજ સુંદર પ્રભુની સાથે વીંધાય ગયું છે ॥૨॥૩॥૨૬॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਚਲਤ ਬੈਸਤ ਸੋਵਤ ਜਾਗਤ ਗੁਰ ਮੰਤ੍ਰੁ ਰਿਦੈ ਚਿਤਾਰਿ ॥
હે મનુષ્ય! ચાલતા-બેસતા, સુતા-જાગતા દરેક વખતે હૃદયમાં ગુરુ મંત્રને યાદ કરો
ਚਰਣ ਸਰਣ ਭਜੁ ਸੰਗਿ ਸਾਧੂ ਭਵ ਸਾਗਰ ਉਤਰਹਿ ਪਾਰਿ ॥੧॥
સંતોની સાથે પ્રભુ-ચરણોનું ભજન કરો સંસાર સમુદ્રથી મુક્તિ સંભવ છે ॥૧॥