ਗੁਰਿ ਸੰਗਿ ਦਿਖਾਇਓ ਰਾਮ ਰਾਇ ॥੧॥
જો ગુરુનો સાથ પ્રાપ્ત થઈ જાય તો તે પ્રભુના દર્શન કરાવી દે છે ॥૧॥
ਮਿਲੁ ਸਖੀ ਸਹੇਲੀ ਹਰਿ ਗੁਨ ਬਨੇ ॥
હે બહેનપણીઓ! મળીને પ્રભુનું યશગાન કરવું જ સારું છે.
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਸੰਗਿ ਖੇਲਹਿ ਵਰ ਕਾਮਨਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਜਤ ਮਨ ਮਨੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જીવરૂપી કામિની પ્રભુની સાથે મળીને આનંદ કરે છે અને ગુરુ દ્વારા શોધીને તેનું મન આનંદિત થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮਨਮੁਖੀ ਦੁਹਾਗਣਿ ਨਾਹਿ ਭੇਉ ॥
મનમુખી કમનસીબ જીવ સ્ત્રીઓને આ રહસ્ય જણાયું નથી કે
ਓਹੁ ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਾਵੈ ਸਰਬ ਪ੍ਰੇਉ ॥
તે બધાનો પ્રેમાળ પ્રભુ દરેક શરીરમાં આનંદ કરી રહ્યો છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਥਿਰੁ ਚੀਨੈ ਸੰਗਿ ਦੇਉ ॥
ગુરુ ઉપદેશ પ્રમાણે અનુસરણ કરનારી જીવ-સ્ત્રીઓ આ તફાવતને જાણી લે છે કે પ્રભુ આપણી સાથે જ મનમાં સ્થિર છે.
ਗੁਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਜਪੁ ਜਪੇਉ ॥੨॥
ગુરુએ તેના અંતર્મનમાં પ્રભુ-નામ જ દ્રઢ કરાવ્યું છે, તેથી તે પ્રભુનું નામ જપતી રહે છે ॥૨॥
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਭਗਤਿ ਨ ਭਾਉ ਹੋਇ ॥
ગુરુ વગર પરમાત્માની ભક્તિ તેમજ ચિંતન નથી
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸੰਤ ਨ ਸੰਗੁ ਦੇਇ ॥
ગુરુ વગર સંતોની સંગત પણ સંભવ નથી,
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਅੰਧੁਲੇ ਧੰਧੁ ਰੋਇ ॥
ગુરુ શરણ વગર અંધ જીવ સંસારના કાર્યોમાં લાગી રોવે છે
ਮਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਰਮਲੁ ਮਲੁ ਸਬਦਿ ਖੋਇ ॥੩॥
ગુરૂના શરણમાં આવવાથી મન નિર્મળ થઈ જાય છે અને ગુરુનો ઉપદેશ વિકારોની ગંદકી ધોઈ દે છે ॥૩॥
ਗੁਰਿ ਮਨੁ ਮਾਰਿਓ ਕਰਿ ਸੰਜੋਗੁ ॥
ગુરુ સંયોગ બનાવીને મનને મારી દે છે,
ਅਹਿਨਿਸਿ ਰਾਵੇ ਭਗਤਿ ਜੋਗੁ ॥
ત્યારબાદ મન દિવસ-રાત પ્રભુ-ભક્તિમાં લીન રહે છે.
ਗੁਰ ਸੰਤ ਸਭਾ ਦੁਖੁ ਮਿਟੈ ਰੋਗੁ ॥ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਵਰੁ ਸਹਜ ਜੋਗੁ ॥੪॥੬॥
ગુરુ-સંતના સંપર્કમાં રહેવાથી તમામ દુઃખ-રોગ મટી જાય છે. ગુરુ નાનકનો મત છે કે પ્રભુથી મળીને સરળ સ્થિતિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૪॥૬॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
વસંત મહેલ ૧॥
ਆਪੇ ਕੁਦਰਤਿ ਕਰੇ ਸਾਜਿ ॥
પરમાત્મા જ સંપૂર્ણ સૃષ્ટિની રચના કરે છે,
ਸਚੁ ਆਪਿ ਨਿਬੇੜੇ ਰਾਜੁ ਰਾਜਿ ॥
તે પોતે જ પોતાના હુકમથી કરેલા કર્મોના આધાર પર જીવોનું નિર્ણય કરે છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਊਤਮ ਸੰਗਿ ਸਾਥਿ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી ઉત્તમ પ્રભુ સાથે જ અનુભવ થાય છે અને
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਰਸਾਇਣੁ ਸਹਜਿ ਆਥਿ ॥੧॥
સરળ સ્વભાવ જ હરિ નામરૂપી ધન પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૧॥
ਮਤ ਬਿਸਰਸਿ ਰੇ ਮਨ ਰਾਮ ਬੋਲਿ ॥
હે મન! રામ નામનું ભજન કર, ભૂલી ન જતો.
ਅਪਰੰਪਰੁ ਅਗਮ ਅਗੋਚਰੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਆਪਿ ਤੁਲਾਏ ਅਤੁਲੁ ਤੋਲਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે અપરંપાર, મનવાણીથી પર છે અને તે પોતે જ ગુરૂથી પોતાની મહિમાના ગુણગાન કરાવે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗੁਰ ਚਰਨ ਸਰੇਵਹਿ ਗੁਰਸਿਖ ਤੋਰ ॥
ગુરુ શિષ્ય ગુરુ ચરણોની પૂજા-વંદના કરે છે,
ਗੁਰ ਸੇਵ ਤਰੇ ਤਜਿ ਮੇਰ ਤੋਰ ॥
તે ગુરુની સેવા દ્વારા અહં ભાવનાને ત્યાગીને સંસાર-સમુદ્રથી મુક્ત થઈ જાય છે.
ਨਰ ਨਿੰਦਕ ਲੋਭੀ ਮਨਿ ਕਠੋਰ ॥
નિંદા કરનાર પુરુષ હંમેશા લોભ કરે છે અને તેનું મન પણ ખુબ સખત હોય છે.
ਗੁਰ ਸੇਵ ਨ ਭਾਈ ਸਿ ਚੋਰ ਚੋਰ ॥੨॥
તેને ગુરુની સેવા જરા સારી લાગતી નથી, વાસ્તવમાં તે સૌથી મોટો ચોર છે ॥૨॥
ਗੁਰੁ ਤੁਠਾ ਬਖਸੇ ਭਗਤਿ ਭਾਉ ॥
જો ગુરુ ખુશ થઈ જાય તો તે પ્રેમ-ભક્તિની બક્ષીસ કરી દે છે,
ਗੁਰਿ ਤੁਠੈ ਪਾਈਐ ਹਰਿ ਮਹਲਿ ਠਾਉ ॥
ગુરુના ખુશ થવાથી જ પ્રભુનું ઘર પ્રાપ્ત થાય છે.
ਪਰਹਰਿ ਨਿੰਦਾ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਜਾਗੁ ॥
તે નિંદા છોડીને પરમાત્માની ભક્તિમાં જાગૃત રહે છે,
ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਸੁਹਾਵੀ ਕਰਮਿ ਭਾਗੁ ॥੩॥
ઉત્તમ નસીબથી પરમાત્માની ભક્તિ સુંદર લાગે છે ॥૩॥
ਗੁਰੁ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਵੈ ਕਰੇ ਦਾਤਿ ॥
જેનો ગુરૂથી મેળાપ થઈ જાય છે, તે તેને નામ-સ્મરણનું દાન આપે છે.
ਗੁਰਸਿਖ ਪਿਆਰੇ ਦਿਨਸੁ ਰਾਤਿ ॥
ગુરુના પ્રેમાળ શિષ્ય દિવસ-રાત હરિ નામ ઉચ્ચારણમાં લીન રહે છે.
ਫਲੁ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ਗੁਰੁ ਤੁਸਿ ਦੇਇ ॥
ગુરુ જેના પર ખુશીના ઘરમાં આવે છે, તેને ફળ રૂપમાં નામ જ પ્રાપ્ત થાય છે, અને
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪਾਵਹਿ ਵਿਰਲੇ ਕੇਇ ॥੪॥੭॥
ગુરુ નાનકનું મત છે કે કોઈ દુર્લભ જ નામ મેળવે છે ॥૪॥૭॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੩ ਇਕ ਤੁਕਾ ॥
વસંત મહેલ ૩ એક તુકો॥
ਸਾਹਿਬ ਭਾਵੈ ਸੇਵਕੁ ਸੇਵਾ ਕਰੈ ॥
માલિકની મરજીથી જ સેવક સેવા કરે છે,
ਜੀਵਤੁ ਮਰੈ ਸਭਿ ਕੁਲ ਉਧਰੈ ॥੧॥
તે સંસારમાં મોહ-માયાથી નિર્લિપ્ત રહીને બધા ફૂલોનો ઉદ્ધાર કરી દે છે ॥૧॥
ਤੇਰੀ ਭਗਤਿ ਨ ਛੋਡਉ ਕਿਆ ਕੋ ਹਸੈ ॥
હે માલિક! અલબત્ત કોઈ મારા પર હસતા રહે, પરંતુ તારી ભક્તિ છોડી શકતો નથી,
ਸਾਚੁ ਨਾਮੁ ਮੇਰੈ ਹਿਰਦੈ ਵਸੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મારા હૃદયમાં તારું શાશ્વત નામ વસી ગયું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੈਸੇ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਪ੍ਰਾਣੀ ਗਲਤੁ ਰਹੈ ॥
જેમ પ્રાણી માયા-મોહમાં લીન રહે છે,
ਤੈਸੇ ਸੰਤ ਜਨ ਰਾਮ ਨਾਮ ਰਵਤ ਰਹੈ ॥੨॥
તેમ જ ભક્તજન પ્રભુ-ભજનમાં જ મગ્ન રહે છે ॥૨॥
ਮੈ ਮੂਰਖ ਮੁਗਧ ਊਪਰਿ ਕਰਹੁ ਦਇਆ ॥
હે દયાસાગર! મારા મૂર્ખ અણસમજુ પર દયા કર,
ਤਉ ਸਰਣਾਗਤਿ ਰਹਉ ਪਇਆ ॥੩॥
હું હંમેશા તારી શરણમાં પડ્યો રહું ॥૩॥
ਕਹਤੁ ਨਾਨਕੁ ਸੰਸਾਰ ਕੇ ਨਿਹਫਲ ਕਾਮਾ ॥
નાનક કહે છે કે સંસારના કામ ધંધા નિરર્થક છે અને
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਕੋ ਪਾਵੈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨਾਮਾ ॥੪॥੮॥
ગુરુની કૃપાથી જ કોઈ હરિ-નામ અમૃત પ્રાપ્ત કરે છે ॥૪॥૮॥
ਮਹਲਾ ੧ ਬਸੰਤੁ ਹਿੰਡੋਲ ਘਰੁ ੨
મહેલ ૧ વસંત હિંડોલ ઘર ૨
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਾਲ ਗ੍ਰਾਮ ਬਿਪ ਪੂਜਿ ਮਨਾਵਹੁ ਸੁਕ੍ਰਿਤੁ ਤੁਲਸੀ ਮਾਲਾ ॥
હે બ્રાહ્મણ! તું શાલિગ્રામની પૂજા-અર્ચના કરે છે, તેને મનાવે છે, શુભ આચરણ તરીકે તુલસીની માળા ફેરવે છે.
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਬੇੜਾ ਬਾਂਧਹੁ ਦਇਆ ਕਰਹੁ ਦਇਆਲਾ ॥੧॥
હે દયા સાગર! રામ નામનો જાપ કરીને સંસાર સમુદ્ર પાર કરવા માટે બેડાના રૂપમાં તૈયાર કર અને આ જ સાચી વંદના કર કે અમારા પર દયા કર ॥૧॥