ਕੁੰਗੂ ਚੰਨਣੁ ਫੁਲ ਚੜਾਏ ॥
તે કેસર, ચંદન તેમજ ફૂલ ચઢાવે છે અને
ਪੈਰੀ ਪੈ ਪੈ ਬਹੁਤੁ ਮਨਾਏ ॥
તેના પગમાં પડી-પડીને મનાવવાના બધા પ્રયત્ન કરે છે
ਮਾਣੂਆ ਮੰਗਿ ਮੰਗਿ ਪੈਨੑੈ ਖਾਇ ॥
સમાજની અજીબ વિડંબણા છે કે તે લોકોથી દાન-દક્ષિણા વગેરે માંગી-માંગીને ખાતો-પહેરે છે
ਅੰਧੀ ਕੰਮੀ ਅੰਧ ਸਜਾਇ ॥
આ રીતે અજ્ઞાનપૂર્વક કર્મમાં આંધળો દંડ જ પ્રાપ્ત થાય છે
ਭੁਖਿਆ ਦੇਇ ਨ ਮਰਦਿਆ ਰਖੈ ॥
પથ્થરોની મૂર્તિઓ ન તો ભૂખ્યા લીકોનું પેટ ભરી શકે છે અને ન તો મરવાથી બચાવી શકે છે
ਅੰਧਾ ਝਗੜਾ ਅੰਧੀ ਸਥੈ ॥੧॥
પછી આંધળાની મંડળીમાં આંધળા ઝગડા શા માટે? ॥૧॥
ਮਹਲਾ ੧ ॥
મહેલ ૧॥
ਸਭੇ ਸੁਰਤੀ ਜੋਗ ਸਭਿ ਸਭੇ ਬੇਦ ਪੁਰਾਣ ॥
બધા ચિંતન, યોગ-સાધના, બધા વેદ-પૂરાણનું પાઠ-પઠન
ਸਭੇ ਕਰਣੇ ਤਪ ਸਭਿ ਸਭੇ ਗੀਤ ਗਿਆਨ ॥
બધા કર્મ, તપસ્યા, ગીત, જ્ઞાન
ਸਭੇ ਬੁਧੀ ਸੁਧਿ ਸਭਿ ਸਭਿ ਤੀਰਥ ਸਭਿ ਥਾਨ ॥
બધી બુદ્ધિ, શુદ્ધતા, બધા તીર્થ, પાવન સ્થળ
ਸਭਿ ਪਾਤਿਸਾਹੀਆ ਅਮਰ ਸਭਿ ਸਭਿ ਖੁਸੀਆ ਸਭਿ ਖਾਨ ॥
બધા સામ્રાજ્યો, બધા કાયદાઓ, બધી ખુશીઓ, બધા ભોજન
ਸਭੇ ਮਾਣਸ ਦੇਵ ਸਭਿ ਸਭੇ ਜੋਗ ਧਿਆਨ ॥
બધા મનુષ્ય, દેવતા, યોગી, ધ્યાનશીલો
ਸਭੇ ਪੁਰੀਆ ਖੰਡ ਸਭਿ ਸਭੇ ਜੀਅ ਜਹਾਨ ॥
બધી પૂરીઓ, ખંડો, સંસારના બધા જીવોને
ਹੁਕਮਿ ਚਲਾਏ ਆਪਣੈ ਕਰਮੀ ਵਹੈ ਕਲਾਮ ॥
પ્રભુ પોતાના હુકમથી ચલાવે છે અને કર્મો અનુસાર ફળ આપે છે
ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਸਚਿ ਨਾਇ ਸਚੁ ਸਭਾ ਦੀਬਾਨੁ ॥੨॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે પ્રભુ જ સત્ય છે તેનું નામ શાશ્વત છે તેની અદાલત પણ અટળ છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਸੁਖੁ ਊਪਜੈ ਨਾਮੇ ਗਤਿ ਹੋਈ ॥
હરિનામનું મનન કરવાથી જ સુખ ઉત્પન્ન થાય છે અને નામથી જ મુક્તિ થાય છે
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਪਤਿ ਪਾਈਐ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਸੋਈ ॥
નામનું મનન કરવાથી સંસારમાં ઈજ્જત પ્રાપ્ત થાય છે અને હૃદયમાં પ્રભુ જ વસે છે
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਭਵਜਲੁ ਲੰਘੀਐ ਫਿਰਿ ਬਿਘਨੁ ਨ ਹੋਈ ॥
જો હરિનામનું મનન કરવામાં આવે તો સંસાર-સમુદ્રથી પાર થઈ શકાય છે ફરી કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડતો નથી
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਪੰਥੁ ਪਰਗਟਾ ਨਾਮੇ ਸਭ ਲੋਈ ॥
પ્રભુના નામ મનનથી સાચો માર્ગ પ્રાપ્ત થાય છે અને નામથી દુનિયામાં કીર્તિ થાય છે
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਨਾਉ ਮੰਨੀਐ ਜਿਨ ਦੇਵੈ ਸੋਈ ॥੯॥
હે નાનક! જો સાચો ગુરુ મળી જાય તો જ હરિ નામનું મનન થાય છે જેને તે આપે છે તે જ મેળવે છે ॥૯॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧॥
ਪੁਰੀਆ ਖੰਡਾ ਸਿਰਿ ਕਰੇ ਇਕ ਪੈਰਿ ਧਿਆਏ ॥
મોટા-મોટા નગરો તેમજ પ્રદેશો જીતી લેવામાં આવે એક પગ પર ઉભા રહીને તપસ્યા કરવામાં આવે
ਪਉਣੁ ਮਾਰਿ ਮਨਿ ਜਪੁ ਕਰੇ ਸਿਰੁ ਮੁੰਡੀ ਤਲੈ ਦੇਇ ॥
પ્રાણાયામ કરીને જાપ કરવામાં આવે શિર્ષાશન કરવામાં આવે
ਕਿਸੁ ਉਪਰਿ ਓਹੁ ਟਿਕ ਟਿਕੈ ਕਿਸ ਨੋ ਜੋਰੁ ਕਰੇਇ ॥
જોઈ કોઈ પણ રીતે અપનાવે અલબત્ત કોઈ પણ શક્તિ અપનાવી લે
ਕਿਸ ਨੋ ਕਹੀਐ ਨਾਨਕਾ ਕਿਸ ਨੋ ਕਰਤਾ ਦੇਇ ॥
હે નાનક! કોઈને કહી શકાતું નથી પ્રભુ કોઈને ખુશ થઈને આપે છે
ਹੁਕਮਿ ਰਹਾਏ ਆਪਣੈ ਮੂਰਖੁ ਆਪੁ ਗਣੇਇ ॥੧॥
બધું પ્રભુના હુકમથી થઈ રહ્યું છે પરંતુ મૂર્ખ આ માને છે કે આ મારી શક્તિનું ફળ છે ॥૧॥
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧॥
ਹੈ ਹੈ ਆਖਾਂ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਕੋਟੀ ਹੂ ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ॥
હું કરોડો વખત પરમાત્માની હસ્તી, અનંતશક્તિ, સર્વવ્યાપક્તા, સત્તા તેમજ મહિમાની વાત કહેતો રહું
ਆਖੂੰ ਆਖਾਂ ਸਦਾ ਸਦਾ ਕਹਣਿ ਨ ਆਵੈ ਤੋਟਿ ॥
હું હંમેશા કહેતો રહું તે શાશ્વત, ચિરસ્થાયી, અટળ છે અને મારુ આ કહેવામાં કોઈ ખોટ પણ ન આવે
ਨਾ ਹਉ ਥਕਾਂ ਨ ਠਾਕੀਆ ਏਵਡ ਰਖਹਿ ਜੋਤਿ ॥
તે મને એટલું સમર્થન આપે કે આ વાત કહેવામાં ક્યારેય થાકી ન જાવ કોઈ વિક્ષેપ પણ ન આવે
ਨਾਨਕ ਚਸਿਅਹੁ ਚੁਖ ਬਿੰਦ ਉਪਰਿ ਆਖਣੁ ਦੋਸੁ ॥੨॥
ગુરુ નાનક ફરમાવે છે કે આ બધા છતાં પણ તે સર્વશક્તિમાન વિશે જેટલું પણ કહું છું ખૂબ ઓછું છે તેની પ્રસંશા માટે કહેવું પૂરું નથી ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਕੁਲੁ ਉਧਰੈ ਸਭੁ ਕੁਟੰਬੁ ਸਬਾਇਆ ॥
હરિનામના મનનથી આખા પરિવાર સહિત કુળનો ઉદ્ધાર થઈ જાય છે
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਸੰਗਤਿ ਉਧਰੈ ਜਿਨ ਰਿਦੈ ਵਸਾਇਆ ॥
નામનું મનન કરવાથી તેની સંગતમાં ઉદ્ધાર થઈ જાય છે જેને હૃદયમાં પરમાત્માને વસાવેલો હોય છે
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਸੁਣਿ ਉਧਰੇ ਜਿਨ ਰਸਨ ਰਸਾਇਆ ॥
હરિનામનું મનન તેમજ સાંભળવાથી તેનો ઉદ્ધાર થઈ જાય છે જે જીભથી હરિનું ભજન કરે છે
ਨਾਇ ਮੰਨਿਐ ਦੁਖ ਭੁਖ ਗਈ ਜਿਨ ਨਾਮਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥
હરિનામના મનનથી દુઃખ તેમજ ભૂખ પણ દૂર થઈ ગઈ છે જેને નામમાં મન લગાડ્યું છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਤਿਨੀ ਸਾਲਾਹਿਆ ਜਿਨ ਗੁਰੂ ਮਿਲਾਇਆ ॥੧੦॥
નાનક ફરમાવે છે કે તેમને જ પ્રભુનું સ્તુતિગાન કર્યું છે જેનો ગુરુથી સાક્ષાત્કાર થયો છે ॥૧૦॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੧ ॥
શ્લોક મહેલ ૧॥
ਸਭੇ ਰਾਤੀ ਸਭਿ ਦਿਹ ਸਭਿ ਥਿਤੀ ਸਭਿ ਵਾਰ ॥
બધા દિવસ-રાત, બધી તિથિઓ તેમજ વાર
ਸਭੇ ਰੁਤੀ ਮਾਹ ਸਭਿ ਸਭਿ ਧਰਤੀਂ ਸਭਿ ਭਾਰ ॥
ઋતુઓ, મહિના, આખી ધરતી, પર્વત
ਸਭੇ ਪਾਣੀ ਪਉਣ ਸਭਿ ਸਭਿ ਅਗਨੀ ਪਾਤਾਲ ॥
હવા, પાણી, અગ્નિ, પાતાળ
ਸਭੇ ਪੁਰੀਆ ਖੰਡ ਸਭਿ ਸਭਿ ਲੋਅ ਲੋਅ ਆਕਾਰ ॥
બધા પ્રદેશ, નગર, ચૌદ લોક સંસાર બધું કેટલું મોટું છે
ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਪੀ ਕੇਤੜਾ ਕਹਿ ਨ ਸਕੀਜੈ ਕਾਰ ॥
પરમાત્માના હુકમનું રહસ્ય પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી, તેની મહિમા, ઉપલબ્ધીઓ તેમજ લીલાઓનું વર્ણન પણ થઈ શકતું નથી
ਆਖਹਿ ਥਕਹਿ ਆਖਿ ਆਖਿ ਕਰਿ ਸਿਫਤੀਂ ਵੀਚਾਰ ॥
તેની સ્તુતિ કરવાવાળા સ્તુતિગાન કરી-કરીને થાકી ગયા છે
ਤ੍ਰਿਣੁ ਨ ਪਾਇਓ ਬਪੁੜੀ ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਗਵਾਰ ॥੧॥
હે નાનક! તે મુર્ખોને થોડું પણ રહસ્ય પ્રાપ્ત થયું નથી ॥૧॥
ਮਃ ੧ ॥
મહેલ ૧॥
ਅਖੀਂ ਪਰਣੈ ਜੇ ਫਿਰਾਂ ਦੇਖਾਂ ਸਭੁ ਆਕਾਰੁ ॥
જો આંખોની પાંપણ ફરીને સૃષ્ટિને જોવે
ਪੁਛਾ ਗਿਆਨੀ ਪੰਡਿਤਾਂ ਪੁਛਾ ਬੇਦ ਬੀਚਾਰ ॥
જ્ઞાની, પંડિતથી સત્ય પૂછો, વેદોનું ચિંતન કરીને રહસ્ય પૂછો