ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੩ ਬਿਭਾਸ
પ્રભાતી મહેલ ૩ બિભાસ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદગુરૂની કૃપાથી મળે છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਵੇਖੁ ਤੂ ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਤੇਰੈ ਨਾਲਿ ॥
હે જિજ્ઞાસુ! ગુરુની કૃપાથી તમે જુઓ, પરમાત્માનું ઘર તમારી સાથે છે.
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਸਬਦੇ ਖੋਜੀਐ ਹਰਿ ਨਾਮੋ ਲੇਹੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲਿ ॥੧॥
તે ગુરુના શબ્દથી જ શોધાય છે, માટે હરિનામનું ભજન કરો. || ૧ ||
ਮਨ ਮੇਰੇ ਸਬਦਿ ਰਪੈ ਰੰਗੁ ਹੋਇ ॥
હે મારા મન! શબ્દમાં લીન થવાથી જ રંગ ઊગે છે.
ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਸਚਾ ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਪ੍ਰਗਟੀ ਸਾਚੀ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સાચી ભક્તિથી હરિ-મંદિર દેખાય છે અને સાચી સુંદરતા પ્રાપ્ત થાય છે. ||૧||વિરામ||
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਏਹੁ ਸਰੀਰੁ ਹੈ ਗਿਆਨਿ ਰਤਨਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥
આ શરીરમાં માત્ર પરમાત્મા જ રહે છે, જે જ્ઞાનના પ્રકાશથી જ પ્રગટ થાય છે.
ਮਨਮੁਖ ਮੂਲੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ਮਾਣਸਿ ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਨ ਹੋਇ ॥੨॥
જે લોકો જે ઈચ્છે છે તે કરે છે તે સર્જક ઈશ્વરમાં માનતા નથી અને તેઓ માને છે કે ક્યાંય ઈશ્વર નથી ||૨||
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਹਰਿ ਜੀਉ ਸਾਜਿਆ ਰਖਿਆ ਹੁਕਮਿ ਸਵਾਰਿ ॥
ભગવાને જ હરિમંદિરનું સર્જન કર્યું છે અને તેની આજ્ઞાથી તેને શણગાર્યું છે.
ਧੁਰਿ ਲੇਖੁ ਲਿਖਿਆ ਸੁ ਕਮਾਵਣਾ ਕੋਇ ਨ ਮੇਟਣਹਾਰੁ ॥੩॥
ભાગ્યમાં જે લખ્યું છે, તે જ કરવાનું છે, તેને કોઈ બદલી શકતું નથી. ||૩||
ਸਬਦੁ ਚੀਨੑਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਚੈ ਨਾਇ ਪਿਆਰ ॥
જો સાચા નામથી પ્રેમ કરવામાં આવે, શબ્દનો ભેદ ઓળખાય તો સુખની પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਸਬਦੇ ਸੋਹਣਾ ਕੰਚਨੁ ਕੋਟੁ ਅਪਾਰ ॥੪॥
હરિમંદિર શબ્દથી સુંદર બનેલું છે, જે સોનાના સમાન કિલ્લાના રૂપમાં છે ||૪||
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਏਹੁ ਜਗਤੁ ਹੈ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਘੋਰੰਧਾਰ ॥
આ જગત હરિ-મંદિર (એટલે કે પરમાત્મા જગતમાં જ છે) છે અને ગુરુ વિના સર્વત્ર અંધકાર છે.
ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਕਰਿ ਪੂਜਦੇ ਮਨਮੁਖ ਅੰਧ ਗਵਾਰ ॥੫॥
જેઓ દ્વૈતભાવથી ઉપાસના કરે છે તે ચિત્તવૃદ્ધ, અંધ અને મૂર્ખ છે. || ૫ ||
ਜਿਥੈ ਲੇਖਾ ਮੰਗੀਐ ਤਿਥੈ ਦੇਹ ਜਾਤਿ ਨ ਜਾਇ ॥
જ્યાં કર્મનો હિસાબ માંગવામાં આવે છે, ત્યાં દેહ કે જાતિ જતી નથી.
ਸਾਚਿ ਰਤੇ ਸੇ ਉਬਰੇ ਦੁਖੀਏ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥੬॥
પરમાત્મામાં લીન રહેવાવાળા તો બચી જાય છે, પરંતુ દ્વૈતભાવમાં લીન રહેવાવાળા એ દુઃખ ભોગવવું પડે છે ||૬||
ਹਰਿ ਮੰਦਰ ਮਹਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ਨਾ ਬੂਝਹਿ ਮੁਗਧ ਗਵਾਰ ॥
હરિ મંદિરમાં જ નામ રૂપી સુખનો ભંડાર છે પણ મૂર્ખ, અજ્ઞાની મનુષ્ય તેને સમજતો નથી.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਚੀਨੑਿਆ ਹਰਿ ਰਾਖਿਆ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥੭॥
જે ગુરુની કૃપાથી હકીકતને જાણે છે, તે ભગવાનને મનમાં વસાવે છે. ||૭||
ਗੁਰ ਕੀ ਬਾਣੀ ਗੁਰ ਤੇ ਜਾਤੀ ਜਿ ਸਬਦਿ ਰਤੇ ਰੰਗੁ ਲਾਇ ॥
જ્યારે શબ્દમાં લીન થઈને પ્રેમનો રંગ રંગાઈ જાય છે ત્યારે ગુરુની વાણી દ્વારા તેની જાણ થાય છે.
ਪਵਿਤੁ ਪਾਵਨ ਸੇ ਜਨ ਨਿਰਮਲ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੮॥
જેઓ પરમાત્માના નામમાં લીન થાય છે, તેઓ શુદ્ધ, નિર્મળ અને શુદ્ધ બને છે ||૮||
ਹਰਿ ਮੰਦਰੁ ਹਰਿ ਕਾ ਹਾਟੁ ਹੈ ਰਖਿਆ ਸਬਦਿ ਸਵਾਰਿ ॥
શરીર રૂપી હરિમંદિરમાં હરિની દુકાન છે, જ્યાં શબ્દ સચવાયેલો છે.
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਸਉਦਾ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੈਨਿ ਸਵਾਰਿ ॥੯॥
આમ ફક્ત નામનો જ સોદો હોય છે અને ગુરુમુખ આ સોદો લઈને જીવનને સફળ બનાવે છે ||૯||
ਹਰਿ ਮੰਦਰ ਮਹਿ ਮਨੁ ਲੋਹਟੁ ਹੈ ਮੋਹਿਆ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
પ્રભુના ઘરમાં લોખંડ સમાન મન પણ છે, જે દ્વૈતભાવ માં લીન રહે છે.
ਪਾਰਸਿ ਭੇਟਿਐ ਕੰਚਨੁ ਭਇਆ ਕੀਮਤਿ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥੧੦॥
જ્યારે તે પારસરૂપી ગુરુને મળે છે, ત્યારે તે સોના જેવો ગુણવાન બની જાય છે, જેની કિંમત આંકી શકાતી નથી || ૧૦ ||
ਹਰਿ ਮੰਦਰ ਮਹਿ ਹਰਿ ਵਸੈ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ ਸੋਇ ॥
શરીરરૂપી હરિમંદિર માં પરમાત્મા જ વસે છે, એજ સર્વ વ્યાપ્ત છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਣਜੀਐ ਸਚਾ ਸਉਦਾ ਹੋਇ ॥੧੧॥੧॥
નાનક ફરમાન કરે છે કે જો ગુરુમુખ બનીને હરિનામનો વ્યાપાર કરે છે તો જ સાચો સોદો થઇ શકે છે ||૧૧||૧||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੩ ॥
પ્રભાતી મહેલ ૩
ਭੈ ਭਾਇ ਜਾਗੇ ਸੇ ਜਨ ਜਾਗ੍ਰਣ ਕਰਹਿ ਹਉਮੈ ਮੈਲੁ ਉਤਾਰਿ ॥
જે પરમાત્માના પ્રેમ અને ભક્તિમાં જાગૃત હોય છે, તે વ્યક્તિ અભિમાનની મલિનતાને દૂર કરીને જાગૃત કરે છે.
ਸਦਾ ਜਾਗਹਿ ਘਰੁ ਅਪਣਾ ਰਾਖਹਿ ਪੰਚ ਤਸਕਰ ਕਾਢਹਿ ਮਾਰਿ ॥੧॥
તે હંમેશા જાગૃત રહીને પોતાના ઘરની રક્ષા કરે છે અને વાસના અને ક્રોધના પાંચ લૂંટારાઓને મારી નાખે છે || ૧ ||
ਮਨ ਮੇਰੇ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥
હે મારા મન! ગુરુ દ્વારા ભગવાનનું ધ્યાન કરો,
ਜਿਤੁ ਮਾਰਗਿ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ਮਨ ਸੇਈ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
એ જ કર્મ કરવું જોઈએ, જેનાથી પરમાત્મા પ્રાપ્ત થાય છે ||૧||વિરામ||
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਹਜ ਧੁਨਿ ਊਪਜੈ ਦੁਖੁ ਹਉਮੈ ਵਿਚਹੁ ਜਾਇ ॥
ગુરુ દ્વારા સુખ અને શાંતિનો અવાજ ઉત્પન્ન થાય છે અને મનમાંથી અભિમાન અને દુ:ખ દૂર થાય છે.
ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਹਜੇ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੨॥
હરિનામના નામનું ચિંતન કરવાથી પરમાત્મા મનમાં બિરાજે છે અને સ્વાભાવિક રીતે જ તેની સ્તુતિ થાય છે. ||૨||
ਗੁਰਮਤੀ ਮੁਖ ਸੋਹਣੇ ਹਰਿ ਰਾਖਿਆ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી પરમેશ્વર મનમાં બિરાજે છે અને આત્મા પ્રતિષ્ઠા પામે છે.
ਐਥੈ ਓਥੈ ਸੁਖੁ ਘਣਾ ਜਪਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਉਤਰੇ ਪਾਰਿ ॥੩॥
સંસાર અને પરલોકમાં ઘણું સુખ પ્રાપ્ત થાય છે, ઈશ્વરનો જાપ કરવાથી જીવ સંસાર – સાગર પાર કરી નાખે છે || ૩ ||