ਨਾਨਕ ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਮਨੁ ਮਾਨੀਐ ਸਾਚੇ ਸਾਚੀ ਸੋਇ ॥੩੩॥
હે નાનક! જે શબ્દોથી (અવગુણોથી) મૃત્યુ પામે છે, તેનું મન સંતુષ્ટ થાય છે અને સાચી કીર્તિ પ્રાપ્ત કરે છે. ||૩૩||
ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਦੁਖੁ ਸਾਗਰੁ ਹੈ ਬਿਖੁ ਦੁਤਰੁ ਤਰਿਆ ਨ ਜਾਇ ॥
માયા-આસક્તિ એ દુ:ખનો ભયંકર સાગર છે, તે આ કઠિન સાગરમાંથી તરી શકાતો નથી.
ਮੇਰਾ ਮੇਰਾ ਕਰਦੇ ਪਚਿ ਮੁਏ ਹਉਮੈ ਕਰਤ ਵਿਹਾਇ ॥
ઘણા લોકો અહંકારમાં મૃત્યુ પામ્યા છે અને તેમના જીવન અભિમાનમાં વિતાવ્યા છે.
ਮਨਮੁਖਾ ਉਰਵਾਰੁ ਨ ਪਾਰੁ ਹੈ ਅਧ ਵਿਚਿ ਰਹੇ ਲਪਟਾਇ ॥
કટ્ટરપંથીઓને ધાર મળતો નથી અને મધ્યમાં રહે છે.
ਜੋ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿਆ ਸੁ ਕਮਾਵਣਾ ਕਰਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥
વાસ્તવમાં સર્જનહારે પોતાના ભાગ્યમાં જે લખ્યું હોય તે કરવું જ પડે છે, બીજું કશું કરી શકાતું નથી.
ਗੁਰਮਤੀ ਗਿਆਨੁ ਰਤਨੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਭੁ ਦੇਖਿਆ ਬ੍ਰਹਮੁ ਸੁਭਾਇ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી જ્ઞાન મનમાં રહે છે અને સ્વાભાવિક રીતે જ સર્વત્ર બ્રહ્મ દેખાય છે.
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰਿ ਬੋਹਿਥੈ ਵਡਭਾਗੀ ਚੜੈ ਤੇ ਭਉਜਲਿ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਇ ॥੩੪॥
હે નાનક! સતગુરુના વહાણમાં ભાગ્યશાળી જ ચઢે છે અને તે જ વિશ્વ સમુદ્ર પાર કરે છે ||૩૪||
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਦਾਤਾ ਕੋ ਨਹੀ ਜੋ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦੇਇ ਆਧਾਰੁ ॥
હરિનામનો આશ્રય આપનાર ગુરુ સિવાય કોઈ આપનાર નથી.
ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਤੇ ਨਾਉ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਦਾ ਰਹੈ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
ગુરુની કૃપાથી મનમાં હરિનામ વસે છે, જે હમેશા હૃદયમાં રહે છે.
ਤਿਸਨਾ ਬੁਝੈ ਤਿਪਤਿ ਹੋਇ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਇ ਪਿਆਰਿ ॥
હરિનામને પ્રેમ કરવાથી તૃષ્ણા શમી જાય છે, મન સંતુષ્ટ થાય છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਾਈਐ ਹਰਿ ਅਪਨੀ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥੩੫॥
હે નાનક! જ્યારે ઈશ્વર તેમની કૃપા આપે છે ત્યારે ગુરુની પ્રાપ્તિ થાય છે. ||૩૫||
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਜਗਤੁ ਬਰਲਿਆ ਕਹਣਾ ਕਛੂ ਨ ਜਾਇ ॥
શબ્દો વિના આખું વિશ્વ પાગલ થઈ રહ્યું છે, તેના વિશે બીજું કંઈ કહી શકાય નહીં.
ਹਰਿ ਰਖੇ ਸੇ ਉਬਰੇ ਸਬਦਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
પરમાત્મા જેની રક્ષા કરે છે, એવા લોકો શબ્દમાં લીન થઈને મોક્ષ પામે છે.
ਨਾਨਕ ਕਰਤਾ ਸਭ ਕਿਛੁ ਜਾਣਦਾ ਜਿਨਿ ਰਖੀ ਬਣਤ ਬਣਾਇ ॥੩੬॥
હે નાનક! જેણે સૃષ્ટિનું સર્જન કર્યું છે, તે સર્જક સર્વ જાણે છે. || ૩૬ ||
ਹੋਮ ਜਗ ਸਭਿ ਤੀਰਥਾ ਪੜ੍ਹ੍ਹਿ ਪੰਡਿਤ ਥਕੇ ਪੁਰਾਣ ॥
હોમ, યજ્ઞ, તીર્થયાત્રા અને વેદ-પુરાણોના પાઠ કરીને પંડિતો પણ નિરાશ થઈ ગયા છે.
ਬਿਖੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਨ ਮਿਟਈ ਵਿਚਿ ਹਉਮੈ ਆਵਣੁ ਜਾਣੁ ॥
પણ મોહ-માયાનું ઝેર દૂર થતું નથી અને અભિમાનનો આવાગમન ચાલુ રહે છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਮਲੁ ਉਤਰੀ ਹਰਿ ਜਪਿਆ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥
જ્યારે સદ્દગુરુ મળે છે ત્યારે મનની મલિનતા ધોવાઈ જાય છે અને મન પરમાત્માનો જપ કરે છે.
ਜਿਨਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੇਵਿਆ ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥੩੭॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે અમે તેમની પાર સદા કુરબાન છીએ, જેમણે પ્રભુ ની ઉપાસના કરી છે || ૩૭ ||
ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਬਹੁ ਚਿਤਵਦੇ ਬਹੁ ਆਸਾ ਲੋਭੁ ਵਿਕਾਰ ॥
મોટા ભાગના લોકો ભ્રમમાં ફસાઈ જાય છે અને ઘણું મેળવવાની ઈચ્છા રાખે છે, ઘણી આશાઓ રાખે છે, આમ લોભ અને દુર્ગુણોમાં ફસાઈ જાય છે.
ਮਨਮੁਖਿ ਅਸਥਿਰੁ ਨਾ ਥੀਐ ਮਰਿ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਖਿਨ ਵਾਰ ॥
નિરંકુશને શાંતિ મળતી નથી અને પળવારમાં નાશ પામે છે.
ਵਡ ਭਾਗੁ ਹੋਵੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਹਉਮੈ ਤਜੈ ਵਿਕਾਰ ॥
જો નસીબ હોય તો આત્મા સદ્દગુરુને શોધે છે અને તે અભિમાનના અવગુણો છોડી દે છે.
ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਜਪਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰ ॥੩੮॥
હે નાનક! શબ્દનો મુખ્ય વિચાર એ છે કે પરમાત્માનું નામના જપથી જ સાચું સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. || ૩૮ ||
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਭਗਤਿ ਨ ਹੋਵਈ ਨਾਮਿ ਨ ਲਗੈ ਪਿਆਰੁ ॥
ગુરુ વિના ભક્તિ નથી, હરિનામ પ્રત્યે પ્રેમ નથી.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਅਰਾਧਿਆ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥੩੯॥
હે નાનક! ઈશ્વરની પૂજા ગુરુના પ્રેમ અને અનુમતિથી જ થાય છે ||૩૯||
ਲੋਭੀ ਕਾ ਵੇਸਾਹੁ ਨ ਕੀਜੈ ਜੇ ਕਾ ਪਾਰਿ ਵਸਾਇ ॥
હે ભાઈ! તમારાથી બને તેટલું, લોભી વ્યક્તિ પાર વિશ્વાસ ના કરો
ਅੰਤਿ ਕਾਲਿ ਤਿਥੈ ਧੁਹੈ ਜਿਥੈ ਹਥੁ ਨ ਪਾਇ ॥
કારણ કે તે છેલ્લી ક્ષણે છેતરપિંડી કરે છે, જ્યાંથી બચવું મુશ્કેલ બની જાય છે.
ਮਨਮੁਖ ਸੇਤੀ ਸੰਗੁ ਕਰੇ ਮੁਹਿ ਕਾਲਖ ਦਾਗੁ ਲਗਾਇ ॥
સ્વધર્મીનો સંગ કરવાથી મોઢા પાર બદનામીની કાલિમા લાગે છે
ਮੁਹ ਕਾਲੇ ਤਿਨੑ ਲੋਭੀਆਂ ਜਾਸਨਿ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥
લોભી લોકો અપમાનિત થાય છે અને પોતાનું જીવન વ્યર્થ બરબાદ કરે છે.
ਸਤਸੰਗਤਿ ਹਰਿ ਮੇਲਿ ਪ੍ਰਭ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥
હે ઈશ્વર ! અમને સતસંગત મેળવી દો, જેથી તમારું નામ અમારા હૃદયમાં કોતરાઈ જાય.
ਜਨਮ ਮਰਨ ਕੀ ਮਲੁ ਉਤਰੈ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਇ ॥੪੦॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે ઈશ્વરનો મહિમા કરવાથી જન્મ અને મૃત્યુની મલિનતા દૂર થશે. ||૪૦||
ਧੁਰਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਕਰਤੈ ਲਿਖਿਆ ਸੁ ਮੇਟਣਾ ਨ ਜਾਇ ॥
પ્રભુએ શરૂઆતથી જ ભાગ્યમાં જે લખ્યું છે તે બદલી કે ભૂંસી શકાતું નથી.
ਜੀਉ ਪਿੰਡੁ ਸਭੁ ਤਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿ ਕਰੇ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
જીવ, શરીર બધું જ તેણે જ આપેલું છે, તે પરમેશ્વર સર્જક જ આપણી સંભાળ રાખે છે.
ਚੁਗਲ ਨਿੰਦਕ ਭੁਖੇ ਰੁਲਿ ਮੁਏ ਏਨਾ ਹਥੁ ਨ ਕਿਥਾਊ ਪਾਇ ॥
ચુગલખોર અને નિંદા કરનારાઓ ભૂખ્યા જ મૃત્યુ પામે છે અને તેમને કશું મળતું નથી.
ਬਾਹਰਿ ਪਾਖੰਡ ਸਭ ਕਰਮ ਕਰਹਿ ਮਨਿ ਹਿਰਦੈ ਕਪਟੁ ਕਮਾਇ ॥
તેઓ બહારથી કપટ તેમજ બધા કાર્યો કરે છે, પરંતુ તેમના હૃદયમાં ફક્ત કપટ જ રહે છે.
ਖੇਤਿ ਸਰੀਰਿ ਜੋ ਬੀਜੀਐ ਸੋ ਅੰਤਿ ਖਲੋਆ ਆਇ ॥
શરીરરૂપી ખેતરમાં જે સારું કે ખરાબ વાવ્યું હોય છે, આખરે તેનું ફળ સામે આવે છે.