ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧
ભૈરઉ મહેલ ૫ ઘર ૧
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਗਲੀ ਥੀਤਿ ਪਾਸਿ ਡਾਰਿ ਰਾਖੀ ॥
બધી તિથીઓ પૂનમ, અગિયારસ વગેરેના લોકોએ માર્ગ કરી દીધો અને
ਅਸਟਮ ਥੀਤਿ ਗੋਵਿੰਦ ਜਨਮਾ ਸੀ ॥੧॥
આઠમની તિથિએ શ્રીકૃષ્ણ-જન્માષ્ટમી પર પ્રભુનો જન્મ માનવા લાગી ગયા ॥૧॥
ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ ਨਰ ਕਰਤ ਕਚਰਾਇਣ ॥
ભ્રમમાં ભુલાયેલ આવા લોકો નિરર્થક વાતો જ કરે છે અને
ਜਨਮ ਮਰਣ ਤੇ ਰਹਤ ਨਾਰਾਇਣ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને આ જ્ઞાન નથી કે પ્રભુ તો જન્મ-મરણથી રહિત છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰਿ ਪੰਜੀਰੁ ਖਵਾਇਓ ਚੋਰ ॥
જન્માષ્ટમીના ઉત્સવ પર લોકો પંજરી બનાવીને કૃષ્ણની મૂર્તિને ભોગ લગાવી દે છે,
ਓਹੁ ਜਨਮਿ ਨ ਮਰੈ ਰੇ ਸਾਕਤ ਢੋਰ ॥੨॥
હે માયાવી પશુ! પરમેશ્વર તો અમર છે, તે ન તો જન્મ લે છે અને ન તો મરે છે ॥૨॥
ਸਗਲ ਪਰਾਧ ਦੇਹਿ ਲੋਰੋਨੀ ॥
લોરી ગાય છે, આ બધા ગુનાઓનું કારણ છે.
ਸੋ ਮੁਖੁ ਜਲਉ ਜਿਤੁ ਕਹਹਿ ਠਾਕੁਰੁ ਜੋਨੀ ॥੩॥
તે મુખ સળગી જવું જોઈએ, જે કહે છે કે ઠાકોરનો જન્મ થાય છે ॥૩॥
ਜਨਮਿ ਨ ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਨ ਜਾਇ ॥
હે જીવો! તે જન્મતો-મરતો નથી અને ન આવે છે, ન જાય છે.
ਨਾਨਕ ਕਾ ਪ੍ਰਭੁ ਰਹਿਓ ਸਮਾਇ ॥੪॥੧॥
નાનકનો મત છે કે પ્રભુ બધામાં વ્યાપ્ત છે ॥૪॥૧॥
ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ભૈરઉ મહેલ ૫॥
ਊਠਤ ਸੁਖੀਆ ਬੈਠਤ ਸੁਖੀਆ ॥
ઉઠતા-બેસતા સુખ જ પ્રાપ્ત થાય છે અને
ਭਉ ਨਹੀ ਲਾਗੈ ਜਾਂ ਐਸੇ ਬੁਝੀਆ ॥੧॥
તેને કોઈ ભય લાગતો નથી જે આ સત્યને સમજી લે છે કે પ્રભુ અમર તેમજ સર્વરક્ષક છે ॥૧॥
ਰਾਖਾ ਏਕੁ ਹਮਾਰਾ ਸੁਆਮੀ ॥
અમારો સ્વામી પ્રભુ જ રક્ષા કરનાર છે,
ਸਗਲ ਘਟਾ ਕਾ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે બધાના મનની ભાવનાને જાણનાર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੋਇ ਅਚਿੰਤਾ ਜਾਗਿ ਅਚਿੰਤਾ ॥
સુતા-જાગતા ત્યાં કોઈ ચિંતા નથી,
ਜਹਾ ਕਹਾਂ ਪ੍ਰਭੁ ਤੂੰ ਵਰਤੰਤਾ ॥੨॥
હે પ્રભુ! જ્યાં ક્યાંય તું સક્રિય છે ॥૨॥
ਘਰਿ ਸੁਖਿ ਵਸਿਆ ਬਾਹਰਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥
ઘર-બહાર તેને સુખ જ મળ્યું છે,
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਮੰਤ੍ਰੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ॥੩॥੨॥
હે નાનક! ગુરુએ આ મંત્ર દ્રઢ કરાવ્યો છે ॥૩॥૨॥
ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ભૈરઉ મહેલ ૫॥
ਵਰਤ ਨ ਰਹਉ ਨ ਮਹ ਰਮਦਾਨਾ ॥
ન તો વ્રત-ઉપવાસ રાખું છું અને ન તો રમજાનના મહિનામાં રોજા રાખું છું
ਤਿਸੁ ਸੇਵੀ ਜੋ ਰਖੈ ਨਿਦਾਨਾ ॥੧॥
પરંતુ જન્મથી મૃત્યુ સુધી રક્ષા કરનાર પ્રભુની જ અર્ચના કરું છું ॥૧॥
ਏਕੁ ਗੁਸਾਈ ਅਲਹੁ ਮੇਰਾ ॥
એક માલિક પ્રભુ જ મારો અલ્લાહ છે અને
ਹਿੰਦੂ ਤੁਰਕ ਦੁਹਾਂ ਨੇਬੇਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હિન્દુ-મુસલમાનો બંનેથી સંબંધ તોડી લીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਜ ਕਾਬੈ ਜਾਉ ਨ ਤੀਰਥ ਪੂਜਾ ॥
હું હજ માટે કાબા અને પૂજા માટે તીર્થો પર પણ જતો નથી.
ਏਕੋ ਸੇਵੀ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥੨॥
એક પ્રભુની પૂજા કરું છું અને કોઈને માનતો નથી ॥૨॥
ਪੂਜਾ ਕਰਉ ਨ ਨਿਵਾਜ ਗੁਜਾਰਉ ॥
ન તો મંદિરમાં પૂજા કરું છું અને ના તો મસ્જિદમાં નમાજ વાંચું છું,
ਏਕ ਨਿਰੰਕਾਰ ਲੇ ਰਿਦੈ ਨਮਸਕਾਰਉ ॥੩॥
હૃદયમાં ફક્ત નિરંકારની વંદના કરું છું ॥૩॥
ਨਾ ਹਮ ਹਿੰਦੂ ਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ॥
અમે હિંદુ અથવા મુસલમાન પણ નથી,
ਅਲਹ ਰਾਮ ਕੇ ਪਿੰਡੁ ਪਰਾਨ ॥੪॥
આ શરીર પ્રાણ તો તે અલ્લાહ રામના પોતાના છે ॥૪॥
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਇਹੁ ਕੀਆ ਵਖਾਨਾ ॥
પાંચમો નાનક ગુરુ અર્જુન દેવ કબીરના હવાલેથી કહે છે કે અમે આ જ વખાણ કર્યું છે,
ਗੁਰ ਪੀਰ ਮਿਲਿ ਖੁਦਿ ਖਸਮੁ ਪਛਾਨਾ ॥੫॥੩॥
ગુરુ પીરને મળીને પોતે જ પોતાના માલિકને ઓળખી લીધો છે ॥૫॥૩॥
ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ભૈરઉ મહેલ ૫॥
ਦਸ ਮਿਰਗੀ ਸਹਜੇ ਬੰਧਿ ਆਨੀ ॥
દસ ઇન્દ્રિયરૂપી હરણ સરળ જ બાંધી લીધો છે અને
ਪਾਂਚ ਮਿਰਗ ਬੇਧੇ ਸਿਵ ਕੀ ਬਾਨੀ ॥੧॥
પાંચ કામાદિક વિકારરૂપી હરણોને શિવ-બાણથી વીંધી દીધા છે ॥૧॥
ਸੰਤਸੰਗਿ ਲੇ ਚੜਿਓ ਸਿਕਾਰ ॥
સત્સંગમાં જ્યારે શિકાર માટે નીકળ્યો તો
ਮ੍ਰਿਗ ਪਕਰੇ ਬਿਨੁ ਘੋਰ ਹਥੀਆਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
વગર શસ્ત્રે જ પાંચ હરણ પકડી લીધા ॥૧॥વિરામ॥
ਆਖੇਰ ਬਿਰਤਿ ਬਾਹਰਿ ਆਇਓ ਧਾਇ ॥
શિકારની વૃત્તિ પહેલા બહાર વન વગેરેથી દોડી રહી હતી
ਅਹੇਰਾ ਪਾਇਓ ਘਰ ਕੈ ਗਾਂਇ ॥੨॥
પરંતુ હૃદય-ઘરના ગામમાં જ શિકારને મેળવી લીધો ॥૨॥
ਮ੍ਰਿਗ ਪਕਰੇ ਘਰਿ ਆਣੇ ਹਾਟਿ ॥
જયારે હરણ પકડીને ઘર પાછો આવ્યો તો
ਚੁਖ ਚੁਖ ਲੇ ਗਏ ਬਾਂਢੇ ਬਾਟਿ ॥੩॥
સત્સંગીઓને પણ થોડો-થોડો હિસ્સો આપી દીધો ॥૩॥
ਏਹੁ ਅਹੇਰਾ ਕੀਨੋ ਦਾਨੁ ॥
આ શિકાર તો દાન કરી દીધો છે,
ਨਾਨਕ ਕੈ ਘਰਿ ਕੇਵਲ ਨਾਮੁ ॥੪॥੪॥
પરંતુ નાનકના હૃદય-ઘરમાં ફક્ત હરિનામ જ છે ॥૪॥૪॥
ਭੈਰਉ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ભૈરઉ મહેલ ૫॥
ਜੇ ਸਉ ਲੋਚਿ ਲੋਚਿ ਖਾਵਾਇਆ ॥ ਸਾਕਤ ਹਰਿ ਹਰਿ ਚੀਤਿ ਨ ਆਇਆ ॥੧॥
ભલે સેંકડો વાર ઇચ્છાથી ખવડાવાય, તો પણ માયાવી જીવને પ્રભુ યાદ આવતો નથી ॥૧॥
ਸੰਤ ਜਨਾ ਕੀ ਲੇਹੁ ਮਤੇ ॥
હે જીવો! સંતજનોની શિક્ષા ગ્રહણ કર અને
ਸਾਧਸੰਗਿ ਪਾਵਹੁ ਪਰਮ ਗਤੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સાધુઓની સંગતમાં પરમગતિ મેળવી લે ॥૧॥
ਪਾਥਰ ਕਉ ਬਹੁ ਨੀਰੁ ਪਵਾਇਆ ॥ ਨਹ ਭੀਗੈ ਅਧਿਕ ਸੂਕਾਇਆ ॥੨॥
સખત મનુષ્ય પથ્થરને ખુબ જળ પણ નખાય સમજાવાય પરંતુ આટલું વધુ સુકાઈ છે કે તે પલળતું જ નથી ॥૨॥