ਹੈ ਕੋਊ ਐਸਾ ਮੀਤੁ ਜਿ ਤੋਰੈ ਬਿਖਮ ਗਾਂਠਿ ॥
દુનિયાની વિચિત્ર ગાંઠ તોડી શકે એવો કોઈ મિત્ર છે?
ਨਾਨਕ ਇਕੁ ਸ੍ਰੀਧਰ ਨਾਥੁ ਜਿ ਟੂਟੇ ਲੇਇ ਸਾਂਠਿ ॥੧੫॥
ગુરુ નાનક કહે છે – ફક્ત એક જ માલિક પ્રભુ છે જે પોતાની સાથે તૂટેલાને સાજા કરે છે ||૧૫||
ਧਾਵਉ ਦਸਾ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰੇਮ ਪ੍ਰਭ ਕਾਰਣੇ ॥
પ્રભુના પ્રેમ માટે, હું ઘણી દિશામાં દોડી રહ્યો છું.
ਪੰਚ ਸਤਾਵਹਿ ਦੂਤ ਕਵਨ ਬਿਧਿ ਮਾਰਣੇ ॥
વાસના અને ક્રોધના રૂપમાં પાંચ દુષ્ટો મને પરેશાન કરી રહ્યા છે, તેમને કઈ રીતે મારી શકાય.
ਤੀਖਣ ਬਾਣ ਚਲਾਇ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਭ ਧੵਾਈਐ ॥
“(જવાબ-) પ્રભુના નામનું ધ્યાન કરો, તે તીક્ષ્ણ અવાજ છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਮਹਾਂ ਬਿਖਾਦੀ ਘਾਤ ਪੂਰਨ ਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ॥੧੬॥
હરિહાં, સંપૂર્ણ ગુરુને પામ્યા પછી મહાન દુ:ખના વિકારોનો અંત આવે છે. || ૧૬ ||
ਸਤਿਗੁਰ ਕੀਨੀ ਦਾਤਿ ਮੂਲਿ ਨ ਨਿਖੁਟਈ ॥
સદ્દગુરુએ હરિનામ સ્વરૂપે એવું દાન આપ્યું છે જેનો ક્યારેય અંત આવતો નથી.
ਖਾਵਹੁ ਭੁੰਚਹੁ ਸਭਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਛੁਟਈ ॥
તે બધાનો આનંદ (એટલે કે હરિ-ભજન) કરો, ગુરુની હાજરીમાં સંસારના બંધનોમાંથી મુક્તિ મળે છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਦਿਤਾ ਤੁਸਿ ਹਰਿ ॥
પરમેશ્વરે પ્રસન્ન થઈને અમને અમૃત-માયા હરીનામથી આશીર્વાદ આપ્યા, જે સુખનું ધામ છે.
ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਅਰਾਧਿ ਕਦੇ ਨ ਜਾਂਹਿ ਮਰਿ ॥੧੭॥
નાનક પ્રાર્થના કરે છે કે હે સજ્જનો! હંમેશા હરિની ઉપાસના કરો, જન્મ-મરણનું ચક્ર તૂટી જાય છે. || ૧૭ ||
ਜਿਥੈ ਜਾਏ ਭਗਤੁ ਸੁ ਥਾਨੁ ਸੁਹਾਵਣਾ ॥
જ્યાં ભક્ત જાય ત્યાં તે સ્થાન સુખી થાય.
ਸਗਲੇ ਹੋਏ ਸੁਖ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਵਣਾ ॥
હરિનામનું ધ્યાન કરવાથી સર્વત્ર સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.
ਜੀਅ ਕਰਨਿ ਜੈਕਾਰੁ ਨਿੰਦਕ ਮੁਏ ਪਚਿ ॥
બધા જીવો ભક્તની સ્તુતિ કરે છે, પરંતુ નિંદા કરનારાઓ દુઃખમાં બળે છે.
ਸਾਜਨ ਮਨਿ ਆਨੰਦੁ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ॥੧੮॥
ગુરુ નાનક કહે છે – હરિનામનો જાપ કરવાથી સજ્જનોના મનમાં આનંદ રહે છે || ૧૮ ||
ਪਾਵਨ ਪਤਿਤ ਪੁਨੀਤ ਕਤਹ ਨਹੀ ਸੇਵੀਐ ॥
જે અશુદ્ધને શુદ્ધ કરવાવાળો છે, તે પાવન સ્વરૂપ ઈશ્વરની અમે ક્યારેય ઉપાસના નથી કરતા
ਝੂਠੈ ਰੰਗਿ ਖੁਆਰੁ ਕਹਾਂ ਲਗੁ ਖੇਵੀਐ ॥
જે સંસારના ખોટા રંગોથી પરેશાન હોય છે તો તમે ક્યાં સુધી આ રીતે જીવશો?
ਹਰਿਚੰਦਉਰੀ ਪੇਖਿ ਕਾਹੇ ਸੁਖੁ ਮਾਨਿਆ ॥
હરિશ્ચંદ્રની નગરી જેવી દુનિયા જોઈને તેઓ સુખી માને છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿੰਨ ਜਿ ਦਰਗਹਿ ਜਾਨਿਆ ॥੧੯॥
હરિહાં, જેઓ પ્રભુના દરબારમાં પ્રતિષ્ઠાને લાયક બન્યા છે તે ભક્તો પર અમે કુરબાન છીએ || ૧૯ ||
ਕੀਨੇ ਕਰਮ ਅਨੇਕ ਗਵਾਰ ਬਿਕਾਰ ਘਨ ॥
મૂર્ખ વ્યક્તિ અનેક પાપકર્મો કરે છે.
ਮਹਾ ਦ੍ਰੁਗੰਧਤ ਵਾਸੁ ਸਠ ਕਾ ਛਾਰੁ ਤਨ ॥
તે એક મહાન દુર્ગંધવાળી જગ્યાએ રહે છે અને આ રીતે મૂર્ખનું શરીર ધૂળમાં પરિણમે છે.
ਫਿਰਤਉ ਗਰਬ ਗੁਬਾਰਿ ਮਰਣੁ ਨਹ ਜਾਨਈ ॥
તે હંમેશા અહંકારમાં લીન રહે છે અને મૃત્યુને પણ ભૂલી જાય છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਹਰਿਚੰਦਉਰੀ ਪੇਖਿ ਕਾਹੇ ਸਚੁ ਮਾਨਈ ॥੨੦॥
હરિહાં, નશ્વર જગતને જોઈને તેને સત્ય માને છે. || ૨૦ ||
ਜਿਸ ਕੀ ਪੂਜੈ ਅਉਧ ਤਿਸੈ ਕਉਣੁ ਰਾਖਈ ॥
જેના જીવનના દિવસો પૂરા થઈ ગયા, તો તેને મૃત્યુના મુખમાંથી કોણ બચાવે?
ਬੈਦਕ ਅਨਿਕ ਉਪਾਵ ਕਹਾਂ ਲਉ ਭਾਖਈ ॥
ડોક્ટર ભલે અનેક ઉપાયો, દવા-ટાગણી અને સૂચનાઓ આપતા રહે, પણ બધું વ્યર્થ.
ਏਕੋ ਚੇਤਿ ਗਵਾਰ ਕਾਜਿ ਤੇਰੈ ਆਵਈ ॥
હે મૂર્ખ! ફક્ત પરમાત્માનું ચિંતન કરો, આ જ તમારા કામમાં આવે છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਤਨੁ ਛਾਰੁ ਬ੍ਰਿਥਾ ਸਭੁ ਜਾਵਈ ॥੨੧॥
હરિહાં, હરિનામના સ્મરણ વિના શરીર ધૂળ જેવું છે અને બધું જતું રહે છે. || ૨૧ ||
ਅਉਖਧੁ ਨਾਮੁ ਅਪਾਰੁ ਅਮੋਲਕੁ ਪੀਜਈ ॥
હરિનામ એક અમૂલ્ય અપાર ઔષધ છે, જેનું રસપાન કરવું જોઈએ
ਮਿਲਿ ਮਿਲਿ ਖਾਵਹਿ ਸੰਤ ਸਗਲ ਕਉ ਦੀਜਈ ॥
સંતો એકસાથે તેનું સેવન કરે છે અને અન્ય સાધકોને પણ આપે છે.
ਜਿਸੈ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ਤਿਸੈ ਹੀ ਪਾਵਣੇ ॥
તે જ આ દવાને મેળવે છે, જેને સંતોની પ્રાપ્તિ થાય છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿੰਨੑ ਜਿ ਹਰਿ ਰੰਗੁ ਰਾਵਣੇ ॥੨੨॥
હરિહાં, અમે એવા સાધકો પર કુરબાન થઈએ છીએ, જેઓ પરમાત્માના રંગમાં લીન હોય છે. || ૨૨ ||
ਵੈਦਾ ਸੰਦਾ ਸੰਗੁ ਇਕਠਾ ਹੋਇਆ ॥
સંતોની મંડળી એક ચિકિત્સકના રૂપમાં ભેગી થાય છે.
ਅਉਖਦ ਆਏ ਰਾਸਿ ਵਿਚਿ ਆਪਿ ਖਲੋਇਆ ॥
ત્યારે હરિનામ સ્વરૂપ દવા તેની સંપૂર્ણ અસર આપે છે, કારણ કે ઈશ્વર પોતે તેમાં બિરાજમાન છે.
ਜੋ ਜੋ ਓਨਾ ਕਰਮ ਸੁਕਰਮ ਹੋਇ ਪਸਰਿਆ ॥
તેઓ જે પણ કાર્યો કરે છે તે સારા કાર્યો બનીને લોકોમાં ફેલાય છે.
ਹਰਿਹਾਂ ਦੂਖ ਰੋਗ ਸਭਿ ਪਾਪ ਤਨ ਤੇ ਖਿਸਰਿਆ ॥੨੩॥
હરિહાં, આ રીતે શરીરમાંથી દુ:ખ – રોગ અને તમામ પાપો દૂર થઈ જાય છે. || ૨૩ ||
ਚਉਬੋਲੇ ਮਹਲਾ ੫
ચૌબોલે મહેલ ૫
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
તે પરબ્રહ્મ ફક્ત એક (ૐકાર સ્વરૂપ) છે, સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્તિ થાય છે
ਸੰਮਨ ਜਉ ਇਸ ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਦਮ ਕੵਿਹੁ ਹੋਤੀ ਸਾਟ ॥
હે સન્માન ! જો પૈસાથી પ્રેમ ખરીદી શકાય, તો લંકાપતિ રાવણ જેવો રાજા ગરીબ ન હોત,
ਰਾਵਨ ਹੁਤੇ ਸੁ ਰੰਕ ਨਹਿ ਜਿਨਿ ਸਿਰ ਦੀਨੇ ਕਾਟਿ ॥੧॥
જેણે શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે અગિયાર વાર માથું કાપીને ભેટ કરી દીધું || ૧ ||
ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਤਨੁ ਖਚਿ ਰਹਿਆ ਬੀਚੁ ਨ ਰਾਈ ਹੋਤ ॥
જેનું મન પોતાના પ્રિયતમના પ્રેમમાં લીન છે, તેનામાં સહેજ પણ ભેદ નથી.
ਚਰਨ ਕਮਲ ਮਨੁ ਬੇਧਿਓ ਬੂਝਨੁ ਸੁਰਤਿ ਸੰਜੋਗ ॥੨॥
પ્રિયતમના ચરણ કમળમાં મન ફસાઈ જાય છે, પ્રણયમાં લીન થઈને આત્મા ચેતન બની જાય છે. || ૨ ||