ਨਦਰਿ ਕਰਹਿ ਜੇ ਆਪਣੀ ਤਾਂ ਆਪੇ ਲੈਹਿ ਸਵਾਰਿ ॥
જ્યારે ગુરુ કૃપા વરસાવે છે, ત્યારે તે આપોઆપ તેને સફળ બનાવે છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਨੑੀ ਧਿਆਇਆ ਆਏ ਸੇ ਪਰਵਾਣੁ ॥੬੩॥
ગુરુ નાનક ફરમાન: જેમણે ગુરુના ચરણોમાં પૂજા કરીને પરમાત્માની ભક્તિ કરી છે, તેમનો જન્મ સફળ થયો છે. || ૬૩ ||
ਜੋਗੁ ਨ ਭਗਵੀ ਕਪੜੀ ਜੋਗੁ ਨ ਮੈਲੇ ਵੇਸਿ ॥
ભગવા વસ્ત્રો પહેરવાથી કે ગાંડો વેશ પહેરવાથી યોગ પ્રાપ્ત થતો નથી.
ਨਾਨਕ ਘਰਿ ਬੈਠਿਆ ਜੋਗੁ ਪਾਈਐ ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਉਪਦੇਸਿ ॥੬੪॥
ગુરુ નાનક કહે છે – વાસ્તવમાં સદ્દગુરુના ઉપદેશથી ઘરે બેસીને યોગ પ્રાપ્ત થાય છે. ||૬૪||
ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾ ਜੇ ਭਵਹਿ ਬੇਦ ਪੜਹਿ ਜੁਗ ਚਾਰਿ ॥
અલબત્ત ચારેય દિશામાં મુસાફરી કરવાથી કે ચાર યુગના વેદ વાંચવાથી કોઈ ફાયદો થતો નથી.
ਨਾਨਕ ਸਾਚਾ ਭੇਟੈ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ਪਾਵਹਿ ਮੋਖ ਦੁਆਰ ॥੬੫॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે જ્યારે સાચા ગુરુથી મિલાપ થાય છે ત્યારે ઈશ્વર મનમાં વાસી જાય છે તેમજ મોક્ષ સરળતાથી પ્રાપ્ત થાય છે. || ૬૫ ||
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੈ ਖਸਮ ਕਾ ਮਤਿ ਭਵੀ ਫਿਰਹਿ ਚਲ ਚਿਤ ॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે ગુરુનો આદેશ સર્વત્ર ચાલે છે, હે મિત્ર! તારી બુદ્ધિ બગડી ગઈ છે, તારું અશાંત મન હચમચી ગયું છે.
ਮਨਮੁਖ ਸਉ ਕਰਿ ਦੋਸਤੀ ਸੁਖ ਕਿ ਪੁਛਹਿ ਮਿਤ ॥
મનમુખો સાથે મિત્રતા કરીને સુખની આશા કેમ રાખો છો?
ਗੁਰਮੁਖ ਸਉ ਕਰਿ ਦੋਸਤੀ ਸਤਿਗੁਰ ਸਉ ਲਾਇ ਚਿਤੁ ॥
ગુરુમુખો સાથે મિત્રતા કરવી અને સાચા ગુરુ સાથે સમાધાન કરવું તે જ યોગ્ય છે.
ਜੰਮਣ ਮਰਣ ਕਾ ਮੂਲੁ ਕਟੀਐ ਤਾਂ ਸੁਖੁ ਹੋਵੀ ਮਿਤ ॥੬੬॥
હે મિત્ર! જન્મ-મરણનું બંધન કપાઈ જશે અને સુખ મળશે.|| ૬૬ ||
ਭੁਲਿਆਂ ਆਪਿ ਸਮਝਾਇਸੀ ਜਾ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ॥
જેના પર તે પોતાની કૃપા વરસાવે છે, ગેરસમજને યોગ્ય શું છે તેની સમજણ મળે છે.
ਨਾਨਕ ਨਦਰੀ ਬਾਹਰੀ ਕਰਣ ਪਲਾਹ ਕਰੇ ॥੬੭॥
નાનક કહે છે કે જે ઈશ્વરની કૃપાથી વંચિત રહેવાવાળો દુઃખોમાં જ રડે છે.|| ૬૭ ||
ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੪
શ્લોક મહલા ૪ ||
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
તે પરમ બ્રહ્મ માત્ર એક (ઓમકાર-સ્વરૂપ) છે, જે સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਵਡਭਾਗੀਆ ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਿਨੑਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਿਲਿਆ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
તે જીવ સ્ત્રીઓ ભાગ્યશાળી છે, તેઓ સુહાગન કહેવાને લાયક છે, જેમને ગુરુ દ્વારા પતિ – પ્રભુ મળ્યા છે.
ਅੰਤਰਿ ਜੋਤਿ ਪਰਗਾਸੀਆ ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે તેમના મનમાં પ્રકાશ થઈ જાય છે અને તેઓ પ્રભુના નામમાં સમાઈ જાય છે.|| ૧ ||
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਜਿਨਿ ਸਚੁ ਜਾਤਾ ਸੋਇ ॥
જેણે પરમસત્ય પરમેશ્વરને ઓળખી લીધા છે, વાહ વાહ !! તેઓ સદ્દગુરુ મહાન છે.
ਜਿਤੁ ਮਿਲਿਐ ਤਿਖ ਉਤਰੈ ਤਨੁ ਮਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ ॥
તેણે મળીને તરસ દૂર થઇ જાય છે અને શરીર અને મનને શાંતિ મળે છે.
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਤਿ ਪੁਰਖੁ ਹੈ ਜਿਸ ਨੋ ਸਮਤੁ ਸਭ ਕੋਇ ॥
સત્યની મૂર્તિ સદ્દગુરુ વખાણને પાત્ર છે (કારણ કે તેમના માટે નાનો કે મોટો, દરેક સમાન છે.
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਿਰਵੈਰੁ ਹੈ ਜਿਸੁ ਨਿੰਦਾ ਉਸਤਤਿ ਤੁਲਿ ਹੋਇ ॥
પ્રેમની મૂર્તિ સદ્દગુરુ વાહ-વાહને પાત્ર છે, જેના માટે નિંદા અથવા પ્રશંસા સમાન છે.
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੁਜਾਣੁ ਹੈ ਜਿਸੁ ਅੰਤਰਿ ਬ੍ਰਹਮੁ ਵੀਚਾਰੁ ॥
જેના મનમાં બ્રહ્મનું ચિંતન છે, તે જ્ઞાની સદ્દગુરુ વખાણ કરવા યોગ્ય છે.
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਹੈ ਜਿਸੁ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥
તે નિરંકાર સદ્દગુરુ વખાણવા યોગ્ય છે, તેનો કોઈ અંત કે અંત નથી.
ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਸਤਿਗੁਰੂ ਹੈ ਜਿ ਸਚੁ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ਸੋਇ ॥
જે જીવોના હ્રદયમાં હરિનામનું સ્થાપન કરે છે, તે સદ્દગુરુ પ્રશંસનીય છે.
ਨਾਨਕ ਸਤਿਗੁਰ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਜਿਸ ਤੇ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥੨॥
ગુરુ નાનક ફરમાન – તે સદ્દગુરુ વાહ-વાહને પાત્ર છે, જેમનાથી ઈશ્વરનું નામ મળે છે || ૨ ||
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਸਚਾ ਸੋਹਿਲਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਗੋਵਿੰਦੁ ॥
પ્રભુની સ્તુતિ કરો, ગુરુમુખ બનીને તમારે દરરોજ હરિનામનો જાપ કરવો જોઈએ.
ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਣਾ ਹਰਿ ਜਪਿਆ ਮਨਿ ਆਨੰਦੁ ॥
નિત્ય ઈશ્વરની સ્તુતિ કરવી જોઈએ, હરિના નામનો જાપ કરવાથી મન આનંદમય બને છે.
ਵਡਭਾਗੀ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਪੂਰਨ ਪਰਮਾਨੰਦੁ ॥
ભાગ્યશાળી જ પ્રભુને પામીને પૂર્ણ આનંદની પ્રાપ્તિ કરે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਿਆ ਬਹੁੜਿ ਨ ਮਨਿ ਤਨਿ ਭੰਗੁ ॥੩॥
ગુરુ નાનક સ્પષ્ટતા કરે છે કે હરિનામનું સંકીર્તન કરનારા સાધકોનું મન અને શરીર ફરીથી ઉદાસ નહીં થાય.|| ૩ ||
ਮੂੰ ਪਿਰੀਆ ਸਉ ਨੇਹੁ ਕਿਉ ਸਜਣ ਮਿਲਹਿ ਪਿਆਰਿਆ ॥
હું માત્ર પ્રભુના પ્રેમમાં છું, હું તે પ્રિય સજ્જનને કેવી રીતે મળી શકું?
ਹਉ ਢੂਢੇਦੀ ਤਿਨ ਸਜਣ ਸਚਿ ਸਵਾਰਿਆ ॥
સત્ય સાથે સુંદર હોય એવા સજ્જનને જોઈએ છીએ.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੈਡਾ ਮਿਤੁ ਹੈ ਜੇ ਮਿਲੈ ਤ ਇਹੁ ਮਨੁ ਵਾਰਿਆ ॥
સાચો ગુરુ મારો મિત્ર છે, જો મળી જાય તો આ મન એની પર કુરબાન કરી દઉં
ਦੇਂਦਾ ਮੂੰ ਪਿਰੁ ਦਸਿ ਹਰਿ ਸਜਣੁ ਸਿਰਜਣਹਾਰਿਆ ॥
મારા પ્રિય (ગુરુ) મને સર્જનહાર પ્રભુ વિશે કહે છે.
ਨਾਨਕ ਹਉ ਪਿਰੁ ਭਾਲੀ ਆਪਣਾ ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਲਿ ਦਿਖਾਲਿਆ ॥੪॥
ઓ નાનક! હું મારા પ્રભુને શોધતી હતી, સદ્દગુરુએ મનમાં જ દર્શન કરાવી દીધા || ૪ ||
ਹਉ ਖੜੀ ਨਿਹਾਲੀ ਪੰਧੁ ਮਤੁ ਮੂੰ ਸਜਣੁ ਆਵਏ ॥
હું ઉભી ઉભી રસ્તો જોઉં છું, કદાચ મારો પ્રિયતમ આવી જાય
ਕੋ ਆਣਿ ਮਿਲਾਵੈ ਅਜੁ ਮੈ ਪਿਰੁ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਵਏ ॥
કદાચ ! આજે કોઈ આવીને મને મારા પ્રિયતમ પ્રભુથી મેળવી દે