ਹੈ ਨਾਨਕ ਨੇਰ ਨੇਰੀ ॥੩॥੩॥੧੫੬॥
હે નાનક! પરમાત્મા દરેક જીવની અત્યંત અત્યંત નજીક વસે છે ૩॥૩॥૧૫૬॥
ਗਉੜੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਮਾਤੋ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਮਾਤੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે જોગી! હું પણ નશામાં છું, પરંતુ હું તો પરમાત્માના પ્રેમ-દારૂના નશામાં આવી રહ્યો છું ॥૧॥વિરામ॥
ਓੁਹੀ ਪੀਓ ਓੁਹੀ ਖੀਓ ਗੁਰਹਿ ਦੀਓ ਦਾਨੁ ਕੀਓ ॥
હે જોગી! મેં તે નામ-રસ જ પીધું છે, તે નામનો નશો પીને જ હું મસ્ત થઈ રહ્યો છું. ગુરુએ મને આ નામ રસ આપ્યું છે, મને આ દાન દીધું છે.
ਉਆਹੂ ਸਿਉ ਮਨੁ ਰਾਤੋ ॥੧॥
હવે તે નામ-રસથી જ મારું મન રંગાયેલું છે ॥૧॥
ਓਹੀ ਭਾਠੀ ਓੁਹੀ ਪੋਚਾ ਉਹੀ ਪਿਆਰੋ ਉਹੀ ਰੂਚਾ ॥
હે જોગી! પરમાત્માનું નામ જ શરાબ કાઢનારી ભઠ્ઠી છે, તે નામ જ દારૂ કાઢનારી નળી પર ઠંડક પહોંચાડનાર ભીનું પોતું છે, પ્રભુનું નામ જ મારા માટે કટોરો છે, અને નામ-રસ જ મારી લગન છે.
ਮਨਿ ਓਹੋ ਸੁਖੁ ਜਾਤੋ ॥੨॥
હે જોગી! હું પોતાના મનમાં તે નામ-મદિરાનો આનંદ લઇ રહ્યો છું ॥૨॥
ਸਹਜ ਕੇਲ ਅਨਦ ਖੇਲ ਰਹੇ ਫੇਰ ਭਏ ਮੇਲ ॥ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਪਰਾਤੋ ॥੩॥੪॥੧੫੭॥
તે આધ્યાત્મિક સ્થિરતાનું અનન્ય આનંદ મેળવે છે, તેનો પ્રભુ-ચરણોથી મેળાપ થઇ જાય છે, અને તેના જન્મ મરણના ચક્કર સમાપ્ત થઇ જાય છે, નાનક કહે છે, હે જોગી! જે મનુષ્યનું મન ગુરુના શબ્દમાં પરોવાય છે ॥૩॥૪॥૧૫૭॥
ਰਾਗੁ ਗੌੜੀ ਮਾਲਵਾ ਮਹਲਾ ੫
રાગ ગૌરી માલવા મહેલ ૫
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપા થી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਲੇਹੁ ਮੀਤਾ ਲੇਹੁ ਆਗੈ ਬਿਖਮ ਪੰਥੁ ਭੈਆਨ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે મિત્ર! પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર, નામ સ્મરણ કર. જે જીવન રાહ પર તુ ચાલી રહ્યો છે તે રસ્તો વિકારોના હુમલાને કારણે મુશ્કેલ છે અને ભયાનક છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੇਵਤ ਸੇਵਤ ਸਦਾ ਸੇਵਿ ਤੇਰੈ ਸੰਗਿ ਬਸਤੁ ਹੈ ਕਾਲੁ ॥
હે મિત્ર! પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતા-સ્મરણ કરતા હંમેશા સ્મરણ કરતા રહો, મૃત્યુ દરેક વખતે તારી સાથે વસે છે.
ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਤੂੰ ਸਾਧ ਕੀ ਹੋ ਕਾਟੀਐ ਜਮ ਜਾਲੁ ॥੧॥
હે ભાઈ! ગુરુની સેવા કર, ગુરુની શરણ પડ. ગુરુની શરણ પડવાથી તે મોહ-જાળ કાપવામાં આવે છે જે આધ્યાત્મિક મૃત્યુમાં ફસાવી દે છે ॥૧॥
ਹੋਮ ਜਗ ਤੀਰਥ ਕੀਏ ਬਿਚਿ ਹਉਮੈ ਬਧੇ ਬਿਕਾਰ ॥
હે મિત્ર! પરમાત્માના નામનું સ્મરણ છોડીને જે મનુષ્યોએ નીરા, યજ્ઞ કર્યા, તીર્થ સ્નાન કર્યું, તે આ કરેલા કર્મોના અહંકારમાં ફસાતા ચાલ્યા ગયા તેની અંદર વીકાર વધતા ગયા.
ਨਰਕੁ ਸੁਰਗੁ ਦੁਇ ਭੁੰਚਨਾ ਹੋਇ ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਅਵਤਾਰ ॥੨॥
આ રીતે નરક અને સ્વર્ગ બંને ભોગવા પડે છે, અને ફરી ફરી જન્મોનું ચક્કર ચાલ્યું રહે છે ॥૨॥
ਸਿਵ ਪੁਰੀ ਬ੍ਰਹਮ ਇੰਦ੍ਰ ਪੁਰੀ ਨਿਹਚਲੁ ਕੋ ਥਾਉ ਨਾਹਿ ॥
હે મિત્ર! હવન, યજ્ઞ, તીર્થ વગેરે કર્મ કરીને લોકો શિવપુરી, બ્રહ્મપુરી, ઇન્દ્રપુરી વગેરેની પ્રાપ્તિની આશા બનાવે છે, પરંતુ શિવપુરી, બ્રહ્મપુરી, ઇન્દ્રપુરી – આમાંથી કોઈ પણ જગ્યા હંમેશા ટકી રહેનાર નથી.
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਸੇਵਾ ਸੁਖੁ ਨਹੀ ਹੋ ਸਾਕਤ ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ॥੩॥
પરમાત્માના સ્મરણ વગર ક્યાંય આધ્યાત્મિક આનંદ પણ નથી મળતો. હે ભાઈ! પરમાત્માથી અલગ થયેલ મનુષ્ય જન્મ મરણના ચક્કરમાં પડી રહે છે, ઉત્પન્ન થાય છે મરે છે, ઉત્પન્ન થાય છે મરે છે ॥૩॥
ਜੈਸੋ ਗੁਰਿ ਉਪਦੇਸਿਆ ਮੈ ਤੈਸੋ ਕਹਿਆ ਪੁਕਾਰਿ ॥
હે ભાઈ! જે પ્રકાર ગુરુએ મને ઉપદેશ આપ્યો છે, મેં તે જ રીતે ઊંચું બોલીને બતાવી દીધું છે.
ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਸੁਨਿ ਰੇ ਮਨਾ ਕਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਹੋਇ ਉਧਾਰੁ ॥੪॥੧॥੧੫੮॥
નાનક કહે છે, હે મન! સાંભળ. પરમાત્માના કીર્તન કરતો રહે, કીર્તનની કૃપાથી વિકારોથી જન્મ મરણના ચક્કરથી બચાવ થઇ જાય છે ॥૪॥૧॥૧૫૮॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ਮਾਲਾ ਮਹਲਾ ੫
રાગ ગૌરી માળા મહેલ ૫
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપા થી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਪਾਇਓ ਬਾਲ ਬੁਧਿ ਸੁਖੁ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! જેને પણ સુખ આનંદ મેળવ્યું, બાળકોવાળી બુદ્ધિથી સુખ આનંદ મેળવ્યું.
ਹਰਖ ਸੋਗ ਹਾਨਿ ਮਿਰਤੁ ਦੂਖ ਸੁਖ ਚਿਤਿ ਸਮਸਰਿ ਗੁਰ ਮਿਲੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુને મળવાથી બાળક-બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થઇ જાય છે, અને ખુશી, ગમ, નુકસાન, મૃત્યુ, દુઃખ-સુખ આ બધું મનમાં એક જેવા જ લાગવા લાગે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਉ ਲਉ ਹਉ ਕਿਛੁ ਸੋਚਉ ਚਿਤਵਉ ਤਉ ਲਉ ਦੁਖਨੁ ਭਰੇ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં સુધી હું પોતાની ચતુરાઈનો કંઈક વિચાર વિચારતો રહું છું, ગપશપ કરતો રહું છું, ત્યાં સુધી હું દુ:ખોથી ભરેલો રહ્યો.
ਜਉ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਭੇਟਿਆ ਤਉ ਆਨਦ ਸਹਜੇ ॥੧॥
જયારે હવે મને સંપૂર્ણ ગુરુ મળી પડ્યો છે, ત્યારથી હું આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં આનંદ લઇ રહ્યો છું ॥૧॥
ਜੇਤੀ ਸਿਆਨਪ ਕਰਮ ਹਉ ਕੀਏ ਤੇਤੇ ਬੰਧ ਪਰੇ ॥
હે ભાઈ! હુ જેટલા પણ ચતુરાઈના કામ કરતો રહ્યો, તેટલા જ મને માયાના મોહના બંધન પડતા ગયા.
ਜਉ ਸਾਧੂ ਕਰੁ ਮਸਤਕਿ ਧਰਿਓ ਤਬ ਹਮ ਮੁਕਤ ਭਏ ॥੨॥
જ્યારે હવે ગુરુએ મારા માથા પર પોતાનો હાથ રાખ્યો છે, ત્યારે હું માયાના મોહના બંધનોથી મુક્ત થઇ ગયો છું ॥૨॥
ਜਉ ਲਉ ਮੇਰੋ ਮੇਰੋ ਕਰਤੋ ਤਉ ਲਉ ਬਿਖੁ ਘੇਰੇ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં સુધી હું આ કરતો રહ્યો કે આ ઘર મારુ છે, આ ધન મારુ છે, આ પુત્ર મારો છે, ત્યાં સુધી મને માયા મોહના ઝેરે ઘેરી રાખ્યો અને તેને મારા આધ્યાત્મિક જીવનને મારી દીધું.
ਮਨੁ ਤਨੁ ਬੁਧਿ ਅਰਪੀ ਠਾਕੁਰ ਕਉ ਤਬ ਹਮ ਸਹਜਿ ਸੋਏ ॥੩॥
હવે ગુરુની કૃપાથી મેં પોતાની ચતુરાઈ, પોતાનું મન, પોતાનું શરીર દરેક જ્ઞાનેન્દ્રિઓને પરમાત્માના હવાલે કરી દીધું છે, ત્યારથી હું આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં મસ્ત રહું છું ॥૩॥
ਜਉ ਲਉ ਪੋਟ ਉਠਾਈ ਚਲਿਅਉ ਤਉ ਲਉ ਡਾਨ ਭਰੇ ॥
જ્યાં સુધી હું માયાના મોહની પોટલી માથા પર ઉઠાવી ઘૂમતો રહ્યો, ત્યાં સુધી હું દુનિયાના ડર-સહમોનો દંડ ભરતો રહ્યો
ਪੋਟ ਡਾਰਿ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਮਿਲਿਆ ਤਉ ਨਾਨਕ ਨਿਰਭਏ ॥੪॥੧॥੧੫੯॥
હે નાનક! હવે મને સંપૂર્ણ ગુરુ મળી ગયો છે, તેની કૃપાથી માયાના મોહની પોટલી ફેંકીને હું નીડર થઇ ગયો છું ॥૪॥૧॥૧૫૯॥
ਗਉੜੀ ਮਾਲਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગૌરી રાગ મહેલ ૫॥
ਭਾਵਨੁ ਤਿਆਗਿਓ ਰੀ ਤਿਆਗਿਓ ॥
હે બહેન! ગુરુને મળીને મેં સુખોનું ગ્રહણ તેમજ દુઃખોથી ડરવાનો સંકલ્પ છોડી દીધો છે, હંમેશા માટે ત્યાગી દીધો છે.
ਤਿਆਗਿਓ ਮੈ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਤਿਆਗਿਓ ॥
જ્યારે મેં મારી જાતને સંપૂર્ણ શરણાગતિ આપી ત્યારે આ ત્યાગ ગુરુની કૃપા રૂપે થયો હતો.
ਸਰਬ ਸੁਖ ਆਨੰਦ ਮੰਗਲ ਰਸ ਮਾਨਿ ਗੋਬਿੰਦੈ ਆਗਿਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હવે ગુરુની કૃપાથી પરમાત્માની રજા મીઠી માનીને મને બધા સુખ-આનંદ જ છે, ખુશીઓ મંગલ જ છે ॥૧॥વિરામ॥