ਨਾਨਕ ਜਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਰਹਿ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ਹੈ ਜੋ ਨਾਮਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥੨॥
હે નાનક! ગુરુમુખ જે કંઈ પણ કરે છે તે સ્વીકાર્ય છે, ત્યારથી તેના સુર પરમાત્માના નામમાં જ લાગી રહે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਿੰਨ ਕੰਉ ਜੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਿਖਾ ॥
હું તેના પર શરીર મનથી બલિહાર જાવ છું, જે ગુરુમુખ શિષ્ય છે.
ਜੋ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਦੇ ਤਿਨ ਦਰਸਨੁ ਪਿਖਾ ॥
હું તો ફક્ત તેનું જ દર્શન કરું છું, જે હરિ-નામનું સ્મરણ કરે છે.
ਸੁਣਿ ਕੀਰਤਨੁ ਹਰਿ ਗੁਣ ਰਵਾ ਹਰਿ ਜਸੁ ਮਨਿ ਲਿਖਾ ॥
હું હરિનું કીર્તન સાંભળીને તેનું જ ગુણગાન કરું છું, અને પોતાના હૃદયમાં હરિનું જ યશ લખું છું.
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹੀ ਰੰਗ ਸਿਉ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਕ੍ਰਿਖਾ ॥
હું પ્રેમપૂર્વક હરિ-નામની જ સ્તુતિ કરું છું અને પોતાના બધા પાપોને મૂળ રૂપથી નાશ કરું છું.
ਧਨੁ ਧੰਨੁ ਸੁਹਾਵਾ ਸੋ ਸਰੀਰੁ ਥਾਨੁ ਹੈ ਜਿਥੈ ਮੇਰਾ ਗੁਰੁ ਧਰੇ ਵਿਖਾ ॥੧੯॥
તે શરીર તેમજ સ્થાન ધન્ય ધન્ય તેમજ ખુબ સોહામણું છે, જ્યાં મારો ગુરુ પોતાના સુંદર ચરણ રાખે છે ॥૧૯॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਗਿਆਨੁ ਨ ਹੋਵਈ ਨਾ ਸੁਖੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਇ ॥
ગુરુ વગર જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી અને ન તો મનમાં આવીને સુખની નિવાસ થાય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਵਿਹੂਣੇ ਮਨਮੁਖੀ ਜਾਸਨਿ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇ ॥੧॥
હે નાનક! નામ વિનાનો મનમુખ જીવ પોતાનું કિંમતી જીવન વ્યર્થ જ ગુમાવી દુનિયાથી ચાલ્યા જશે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਸਿਧ ਸਾਧਿਕ ਨਾਵੈ ਨੋ ਸਭਿ ਖੋਜਦੇ ਥਕਿ ਰਹੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
બધા સિદ્ધ તેમજ સાધક પુરુષ નામની શોધ કરતાં પોતાના સુર લગાવીને થાકી ગયા છે.
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਓ ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਿਲੈ ਮਿਲਾਇ ॥
ગુરુ વગર કોઈને પણ નામની પ્રાપ્તિ થઈ નથી અને ગુરુની નજીકમાં રહીને જ પરમ-સત્યથી મિલન થાય છે.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਪੈਨਣੁ ਖਾਣੁ ਸਭੁ ਬਾਦਿ ਹੈ ਧਿਗੁ ਸਿਧੀ ਧਿਗੁ ਕਰਮਾਤਿ ॥
નામ વગર ખાવું-પહેરવું બધું વ્યર્થ છે અને નામ વગર બધી સિદ્ધિઓ તેમજ જાદુ પણ ધિક્કાર યોગ્ય છે.
ਸਾ ਸਿਧਿ ਸਾ ਕਰਮਾਤਿ ਹੈ ਅਚਿੰਤੁ ਕਰੇ ਜਿਸੁ ਦਾਤਿ ॥
તે જ સિદ્ધિ તેમજ તે જ જાદુ છે, જેને પરમાત્મા પોતાના દાનના રૂપમાં દે છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਏਹਾ ਸਿਧਿ ਏਹਾ ਕਰਮਾਤਿ ॥੨॥
હે નાનક! હરિ-નામ મનમાં સ્થિત થઈ જાય, આ જ સિદ્ધિ તેમજ આ જ વાસ્તવમાં જાદુ છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਹਮ ਢਾਢੀ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਖਸਮ ਕੇ ਨਿਤ ਗਾਵਹ ਹਰਿ ਗੁਣ ਛੰਤਾ ॥
અમે તે માલિક-પ્રભુના ગાયક છીએ અને રોજે તેના ગુણ ગાતા રહીએ છીએ.
ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਕਰਹ ਹਰਿ ਜਸੁ ਸੁਣਹ ਤਿਸੁ ਕਵਲਾ ਕੰਤਾ ॥
અમે તો હરીનું જ કીર્તન કરીએ છીએ અને તે કમલાપતિ હરિનું જ યશ સાંભળતા રહીએ છીએ.
ਹਰਿ ਦਾਤਾ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਭਿਖਾਰੀਆ ਮੰਗਤ ਜਨ ਜੰਤਾ ॥
એક હરિ જ બધાનો દાની છે, આ આખું વિશ્વ માત્ર ભિખારી છે અને બધા જીવ તેમજ લોકો તેના ભિક્ષુક જ છે.
ਹਰਿ ਦੇਵਹੁ ਦਾਨੁ ਦਇਆਲ ਹੋਇ ਵਿਚਿ ਪਾਥਰ ਕ੍ਰਿਮ ਜੰਤਾ ॥
હે દીનદયાળુ શ્રીહરિ! દયાળુ થઈને અમને પણ દાન આપ, જો કે તું તો પથ્થરોમાં કીડાઓ તેમજ જંતુઓને દાન આપતો રહે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਗੁਰਮੁਖਿ ਧਨਵੰਤਾ ॥੨੦॥
હે નાનક! ગુરુની નજીકતામાં જેને નામનું ધ્યાન-મનન કર્યું છે, વાસ્તવમાં તે જ ધનવાન છે ॥૨૦॥
ਸਲੋਕੁ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਪੜਣਾ ਗੁੜਣਾ ਸੰਸਾਰ ਕੀ ਕਾਰ ਹੈ ਅੰਦਰਿ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਵਿਕਾਰੁ ॥
જો મનમાં તૃષ્ણા તેમજ વિકાર હાજર છે તો વાંચવું તેમજ વિચારવું જગતનો એક ધંધો જ બની જાય છે.
ਹਉਮੈ ਵਿਚਿ ਸਭਿ ਪੜਿ ਥਕੇ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਖੁਆਰੁ ॥
અહંકારમાં વાંચવાથી બધા થાકી ચૂક્યા છે અને દ્વેતભાવને કારણે તે નાશ થઈ જાય છે.
ਸੋ ਪੜਿਆ ਸੋ ਪੰਡਿਤੁ ਬੀਨਾ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਕਰੇ ਵੀਚਾਰੁ ॥
જે ગુરુના શબ્દનું ચિંતન કરે છે, વાસ્તવમાં તે જ વિદ્વાન તેમજ ચતુર પંડિત છે.
ਅੰਦਰੁ ਖੋਜੈ ਤਤੁ ਲਹੈ ਪਾਏ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥
તે પોતાના અંતરમનમાં જ શોધ કરતા પરમ તત્વને મેળવી લે છે અને તેને મોક્ષનો દરવાજો પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਗੁਣ ਨਿਧਾਨੁ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸਹਜਿ ਕਰੇ ਵੀਚਾਰੁ ॥
તે ગુણોના ભંડાર પરમાત્માને પ્રાપ્ત કરી લે છે અને સરળતાથી તેનું જ ચિંતન કરે છે.
ਧੰਨੁ ਵਾਪਾਰੀ ਨਾਨਕਾ ਜਿਸੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥੧॥
હે નાનક! તે વ્યાપારી ધન્ય છે, જેને ગુરુની નજીકમાં નામનો જ આધાર મળી જાય છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਵਿਣੁ ਮਨੁ ਮਾਰੇ ਕੋਇ ਨ ਸਿਝਈ ਵੇਖਹੁ ਕੋ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
પોતાના મનને વશીભૂત કર્યા વગર કોઈ પણ મનુષ્યને સફળતા પ્રાપ્ત થતી નથી, ભલે કોઈ વૃત્તિ લગાવી જોઈ લે.
ਭੇਖਧਾਰੀ ਤੀਰਥੀ ਭਵਿ ਥਕੇ ਨਾ ਏਹੁ ਮਨੁ ਮਾਰਿਆ ਜਾਇ ॥
અનેક વેશ ધારણ કરનાર તીર્થ-યાત્રા ભ્રમણ કરતા પણ થાકી ચુક્યો છે પરંતુ તો પણ તેનું આ મન નિયંત્રણમાં આવતું નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਏਹੁ ਮਨੁ ਜੀਵਤੁ ਮਰੈ ਸਚਿ ਰਹੈ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
ગુરુમુખ મનુષ્યનું તો આ મન જીવંત જ વશીભુતને જાય છે અને તે પોતાના સુર સત્યમાં જ લગાવી રાખે છે.
ਨਾਨਕ ਇਸੁ ਮਨ ਕੀ ਮਲੁ ਇਉ ਉਤਰੈ ਹਉਮੈ ਸਬਦਿ ਜਲਾਇ ॥੨॥
હે નાનક! ગુરુના શબ્દ દ્વારા અહંકારને સળગાવી દેવાથી જ આ મનની ગંદકી દૂર થઈ જાય છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੰਤ ਮਿਲਹੁ ਮੇਰੇ ਭਾਈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਵਹੁ ਇਕ ਕਿਨਕਾ ॥
હે ભાઈ! હે હરિના સંતો! મને આવીને મળ અને મારી અંદર થોડું-એવું હરિનું નામ દ્રઢ કરી દે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੀਗਾਰੁ ਬਨਾਵਹੁ ਹਰਿ ਜਨ ਹਰਿ ਕਾਪੜੁ ਪਹਿਰਹੁ ਖਿਮ ਕਾ ॥
હે ભક્તજનો! મને હરિ-નામથી શણગારી દે અને મને ક્ષમાનું હરિ વસ્ત્ર પહેરાવી દે.
ਐਸਾ ਸੀਗਾਰੁ ਮੇਰੇ ਪ੍ਰਭ ਭਾਵੈ ਹਰਿ ਲਾਗੈ ਪਿਆਰਾ ਪ੍ਰਿਮ ਕਾ ॥
આવો શણગાર મારા પ્રભુને ખુબ સારો લાગે છે આવી પ્રેમની સજાવટ મારા પ્રભુને ખુબ પ્રેમાળ લાગે છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਬੋਲਹੁ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਸਭਿ ਕਿਲਬਿਖ ਕਾਟੈ ਇਕ ਪਲਕਾ ॥
દિવસ-રાત પરમેશ્વરનું જાપ કર, ત્યારથી તે તો એક પળમાં જ બધા કરોડો-પાપ મટાડી દે છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਦਇਆਲੁ ਹੋਵੈ ਜਿਸੁ ਉਪਰਿ ਸੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਜਪਿ ਜਿਣਕਾ ॥੨੧॥
જેના પર હરિ-પરમેશ્વર દયાળુ થઈ જાય છે, તે ગુરુમુખ બનીને હરિ-નામનું જાપ કરીને પોતાના જીવનની રમતને જીતી લે છે ॥૨૧॥