ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਜਿਹ ਕਰਣੀ ਹੋਵਹਿ ਸਰਮਿੰਦਾ ਇਹਾ ਕਮਾਨੀ ਰੀਤਿ ॥
હે પ્રાણી! તું એવી મર્યાદા ઉપયોગ કરી રહ્યો છે, જે આચરણને કારણે તને પરમાત્માના દરબારમાં શરમાવું પડશે.
ਸੰਤ ਕੀ ਨਿੰਦਾ ਸਾਕਤ ਕੀ ਪੂਜਾ ਐਸੀ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ੍ਹੀ ਬਿਪਰੀਤਿ ॥੧॥
તું સંતોની નિંદા કરે છે અને પરમાત્માથી વિમુખ મનુષ્યની પૂજા કરે છે. તે એવી રીતે ગ્રહણ કરી લીધી છે, જે ધર્મની મર્યાદાથી વિપરીત છે ॥૧॥
ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਭੂਲੋ ਅਵਰੈ ਹੀਤ ॥
હે પ્રાણી! તું માયાના મોહમાં ફસાઈને ભટકેલ છે અને પ્રભુને છોડીને બીજાથી પ્રેમ કરે છે.
ਹਰਿਚੰਦਉਰੀ ਬਨ ਹਰ ਪਾਤ ਰੇ ਇਹੈ ਤੁਹਾਰੋ ਬੀਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારી પોતાની દશા તો એવી છે જેમ રાજા હરિ-ચન્દની આકાશવાળી નગરીની છે અને જંગલના લીલા પાંદડાની છે ॥૧॥વિરામ॥
ਚੰਦਨ ਲੇਪ ਹੋਤ ਦੇਹ ਕਉ ਸੁਖੁ ਗਰਧਭ ਭਸਮ ਸੰਗੀਤਿ ॥
ભલે ગધેડાના શરીર પર ચંદનનો લેપ પણ કરવામાં આવે પરંતુ તો પણ ગધેડાને માટીમાં સૂઈને જ સુખ મળે છે.
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਸੰਗਿ ਨਾਹਿ ਰੁਚ ਆਵਤ ਬਿਖੈ ਠਗਉਰੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥੨॥
હે પ્રાણી! નામ અમૃતની સાથે તારા મનમાં રુચિ ઉત્પન્ન થતી નથી પરંતુ ઝેરરૂપી ઠગાઇથી તું પ્રેમ કરે છે ॥૨॥
ਉਤਮ ਸੰਤ ਭਲੇ ਸੰਜੋਗੀ ਇਸੁ ਜੁਗ ਮਹਿ ਪਵਿਤ ਪੁਨੀਤ ॥
ઉત્તમ તેમજ સારા સંત સંજોગથી જ મળે છે, જે આ યુગમાં પવિત્ર તેમજ પુનિત છે.
ਜਾਤ ਅਕਾਰਥ ਜਨਮੁ ਪਦਾਰਥ ਕਾਚ ਬਾਦਰੈ ਜੀਤ ॥੩॥
હે પ્રાણી! તારું અનમોલ મનુષ્ય-જન્મ વ્યર્થ જઈ રહ્યું છે અને આ કાચના બદલામાં જીતતો જઈ રહ્યો છે ॥૩॥
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਿਲਵਿਖ ਦੁਖ ਭਾਗੇ ਗੁਰਿ ਗਿਆਨ ਅੰਜਨੁ ਨੇਤ੍ਰ ਦੀਤ ॥
જ્યારે ગુરુએ જ્ઞાનનો સુરમો આંખોમાં લગાવી દીધો તો જન્મ-જન્માંતરોના કરોડો દુઃખ ભાગી ગયા.
ਸਾਧਸੰਗਿ ਇਨ ਦੁਖ ਤੇ ਨਿਕਸਿਓ ਨਾਨਕ ਏਕ ਪਰੀਤ ॥੪॥੯॥
હે નાનક! સાધુઓની સંગતથી આ દુ:ખોથી નીકળી આવ્યો છું અને હવે મેં એક પ્રભુથી જ પ્રેમ લગાવી લીધો છે ॥૪॥૯॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਪਾਨੀ ਪਖਾ ਪੀਸਉ ਸੰਤ ਆਗੈ ਗੁਣ ਗੋਵਿੰਦ ਜਸੁ ਗਾਈ ॥
હું સંતોની સેવામાં પાણી ઢોળું, પંખો કરતો અને ઘઉં પિશુ છું અને ગોવિંદનું જ યશગાન કરું છું.
ਸਾਸਿ ਸਾਸਿ ਮਨੁ ਨਾਮੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਰੈ ਇਹੁ ਬਿਸ੍ਰਾਮ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥੧॥
મારુ મન શ્વાસ-શ્વાસથી નામ જપતું રહે છે અને મેં આ નામરૂપી સુખોની નિધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી છે ॥૧॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਕਰਹੁ ਦਇਆ ਮੇਰੇ ਸਾਈ ॥
હે માલિક! મારા પર દયા કર.
ਐਸੀ ਮਤਿ ਦੀਜੈ ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਸਦਾ ਸਦਾ ਤੁਧੁ ਧਿਆਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ઠાકોર! મને એવી સુમતિ આપ કે હું હંમેશા જ તારું ધ્યાન કરતો રહું ॥૧॥વિરામ॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਤੇ ਮੋਹੁ ਮਾਨੁ ਛੂਟੈ ਬਿਨਸਿ ਜਾਇ ਭਰਮਾਈ ॥
તારી કૃપાથી મારો મોહ તેમજ અભિમાન છૂટી જાય અને મારો ભ્રમ પણ મટી જાય.
ਅਨਦ ਰੂਪੁ ਰਵਿਓ ਸਭ ਮਧੇ ਜਤ ਕਤ ਪੇਖਉ ਜਾਈ ॥੨॥
આનંદનો સ્વરૂપ તે પ્રભુ બધામાં સમાયેલ છે, હું જ્યાં પણ જાવ છું, તેને જ જોવ છું ॥૨॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਦਇਆਲ ਕਿਰਪਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧਿ ਪਤਿਤ ਪਾਵਨ ਗੋਸਾਈ ॥
હે પતિતપવિત્ર સૃષ્ટિના સ્વામી! તું ખુબ દયાળુ, કૃપાળુ તેમજ કૃપાનિધિ છે.
ਕੋਟਿ ਸੂਖ ਆਨੰਦ ਰਾਜ ਪਾਏ ਮੁਖ ਤੇ ਨਿਮਖ ਬੁਲਾਈ ॥੩॥
મેં પોતાના મુખથી એક ક્ષણ માટે તારા નામનું ઉચ્ચારણ કરીને રાજ-ભાગના કરોડો સુખ તેમજ આનંદ મેળવી લીધો છે ॥૩॥
ਜਾਪ ਤਾਪ ਭਗਤਿ ਸਾ ਪੂਰੀ ਜੋ ਪ੍ਰਭ ਕੈ ਮਨਿ ਭਾਈ ॥
ફક્ત તે જ પૂજા, તપ તેમજ ભક્તિ પૂર્ણ હોય છે, જે પ્રભુના મનમાં ગમી ગઈ છે.
ਨਾਮੁ ਜਪਤ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਸਭ ਬੁਝੀ ਹੈ ਨਾਨਕ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਈ ॥੪॥੧੦॥
હે નાનક! નામનું જાપ કરવાથી મારી બધી તૃષ્ણા ઠરી ગઈ છે, હવે હું તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ થઈ ગયો છું ॥૪॥૧૦॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਜਿਨਿ ਕੀਨੇ ਵਸਿ ਅਪੁਨੈ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਭਵਣ ਚਤੁਰ ਸੰਸਾਰਾ ॥
માયાએ ત્રણેય ભવનો – આકાશ, પાતાળ, પૃથ્વી તેમજ સત્યલોકને જીતીને પોતાના વશીભૂત કરી લીધા છે,
ਜਗ ਇਸਨਾਨ ਤਾਪ ਥਾਨ ਖੰਡੇ ਕਿਆ ਇਹੁ ਜੰਤੁ ਵਿਚਾਰਾ ॥੧॥
જેને યજ્ઞ કરનાર, સ્નાન કરનાર તેમજ તપ કરનાર આ બધા સ્થાનોને ખંડિત કરી દીધા છે, આ બિચારો જીવ આની સમક્ષ શું વસ્તુ છે? ॥૧॥
ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਓਟ ਗਹੀ ਤਉ ਛੂਟੋ ॥
જ્યારે મેં પ્રભુની શરણ લીધી તો હું માયાથી સ્વતંત્ર થઈ ગયો.
ਸਾਧ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗਾਏ ਬਿਖੈ ਬਿਆਧਿ ਤਬ ਹੂਟੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સાધુ-મહાપુરુષની કૃપાથી જ્યારે પરમાત્માનું સ્તુતિગાન કર્યું તો મારા પાપ તેમજ રોગ દૂર થઈ ગયા ॥૧॥વિરામ॥
ਨਹ ਸੁਣੀਐ ਨਹ ਮੁਖ ਤੇ ਬਕੀਐ ਨਹ ਮੋਹੈ ਉਹ ਡੀਠੀ ॥
તે માયા જીવોને મુગ્ધ કરતી આ આંખોથી દેખાઈ દેતી નથી, તેની અવાજ પણ સંભળાઈ દેતો નથી અને ના તો તે પોતાના મુખથી બોલે છે.
ਐਸੀ ਠਗਉਰੀ ਪਾਇ ਭੁਲਾਵੈ ਮਨਿ ਸਭ ਕੈ ਲਾਗੈ ਮੀਠੀ ॥੨॥
તે કોઈ આવી ઠગાઈ લોકોના મુખમાં નાખીને તેને ભટકાવી દે છે કે તે બધાના મનમાં મીઠી લાગે છે ॥૨॥
ਮਾਇ ਬਾਪ ਪੂਤ ਹਿਤ ਭ੍ਰਾਤਾ ਉਨਿ ਘਰਿ ਘਰਿ ਮੇਲਿਓ ਦੂਆ ॥
ઘર-ઘરમાં પરસ્પર પ્રેમ કરનાર માતા-પિતા, પુત્રો તેમજ ભાઈઓમાં માયાએ ભેદભાવ તેમજ અલગાવ ઉત્પન્ન કરી દીધો છે.
ਕਿਸ ਹੀ ਵਾਧਿ ਘਾਟਿ ਕਿਸ ਹੀ ਪਹਿ ਸਗਲੇ ਲਰਿ ਲਰਿ ਮੂਆ ॥੩॥
માયા કોઈની પાસે ઓછી છે, કોઈની પાસે વધુ છે અને તે બધા પરસ્પર લડી-લડીને મરે છે ॥૩॥
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਸਤਿਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਜਿਨਿ ਇਹੁ ਚਲਤੁ ਦਿਖਾਇਆ ॥
હું પોતાના સદ્દગુરુ ઓર બલિહાર જાવ છું, જેને મને માયાની આ વિચિત્ર લીલા દેખાડી દીધી છે.
ਗੂਝੀ ਭਾਹਿ ਜਲੈ ਸੰਸਾਰਾ ਭਗਤ ਨ ਬਿਆਪੈ ਮਾਇਆ ॥੪॥
શરીરમાં છુપાયેલી આ તૃષ્ણા અગ્નિથી આખું જગત સળગી રહ્યું છે પરંતુ ભક્તજનોને આ માયા પ્રભાવિત કરતી નથી ॥૪॥
ਸੰਤ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਮਹਾ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਸਗਲੇ ਬੰਧਨ ਕਾਟੇ ॥
સંતોની કૃપાથી મને પરમ સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે અને તેણે મારા બધા બંધન કાપી દીધા છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨਾਨਕ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਅਪੁਨੈ ਘਰਿ ਲੈ ਆਇਆ ਖਾਟੇ ॥੫॥੧੧॥
હે નાનક! મેં હરિ-નામરૂપી ધનને મેળવી લીધું છે અને હું આ નામ-ધન કમાવીને પોતાના હૃદય રૂપી ઘરમાં લઈ આવ્યો છું ॥૫॥૧૧॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਤੁਮ ਦਾਤੇ ਠਾਕੁਰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਕ ਨਾਇਕ ਖਸਮ ਹਮਾਰੇ ॥
હે પ્રભુ! તું અમારો દાતા તેમજ ઠાકોર છે, તું જ અમારું પાલન-પોષણ કરે છે, તું જ આખા વિશ્વને નાયક અને તું જ મારો માલિક છે.