ਨਾਨਕ ਕਉ ਕਿਰਪਾ ਭਈ ਦਾਸੁ ਅਪਨਾ ਕੀਨੁ ॥੪॥੨੫॥੫੫॥
પરંતુ નાનક પર પ્રભુની કૃપા થઈ ગઈ છે અને તેને તેને પોતાનો દાસ બનાવી લીધો છે ॥૪॥૨૫॥૫૫॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਹਰਿ ਭਗਤਾ ਕਾ ਆਸਰਾ ਅਨ ਨਾਹੀ ਠਾਉ ॥
પરમાત્મા જ ભક્તોનો સહારો છે, તેના માટે બીજું કોઈ ઠેકાણું નથી.
ਤਾਣੁ ਦੀਬਾਣੁ ਪਰਵਾਰ ਧਨੁ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰਾ ਨਾਉ ॥੧॥
હે પ્રભુ! તારું નામ જ તેનું બળ, દીવાન, કુટુંબ તેમજ ધન છે ॥૧॥
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਆਪਣੀ ਅਪਨੇ ਦਾਸ ਰਖਿ ਲੀਏ ॥
પ્રભુએ કૃપા કરીને પોતાના ભક્તોને બચાવી લીધો છે.
ਨਿੰਦਕ ਨਿੰਦਾ ਕਰਿ ਪਚੇ ਜਮਕਾਲਿ ਗ੍ਰਸੀਏ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
નિંદક ભક્તોની નિંદા કરીને નાશ થઈ ગયો છે અને તેને યમકાળે પોતાનો ખોરાક બનાવી લીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੰਤਾ ਏਕੁ ਧਿਆਵਨਾ ਦੂਸਰ ਕੋ ਨਾਹਿ ॥
સંત હંમેશા પરમાત્માના ધ્યાન-મનનમાં લીન રહે છે તથા તેના માટે બીજું કોઈ નથી.
ਏਕਸੁ ਆਗੈ ਬੇਨਤੀ ਰਵਿਆ ਸ੍ਰਬ ਥਾਇ ॥੨॥
જે વિશ્વવ્યાપક છે, તેની તે એકથી જ વિનંતી છે ॥૨॥
ਕਥਾ ਪੁਰਾਤਨ ਇਉ ਸੁਣੀ ਭਗਤਨ ਕੀ ਬਾਨੀ ॥
ભક્તોની વાણી દ્વારા એક પ્રાચીન કથા આમ સાંભળી છે કે
ਸਗਲ ਦੁਸਟ ਖੰਡ ਖੰਡ ਕੀਏ ਜਨ ਲੀਏ ਮਾਨੀ ॥੩॥
પ્રભુએ બધા દુષ્ટોને મારીને ટુકડા-ટુકડા કરી દીધા છે અને પોતાના ભક્તજનોને સમ્માન આપ્યું છે ॥૩॥
ਸਤਿ ਬਚਨ ਨਾਨਕੁ ਕਹੈ ਪਰਗਟ ਸਭ ਮਾਹਿ ॥
નાનક સત્ય વચન કહે છે જે આખી દુનિયામાં લોકપ્રિય થઈ ગયો છે કે
ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਸੇਵਕ ਸਰਣਿ ਪ੍ਰਭ ਤਿਨ ਕਉ ਭਉ ਨਾਹਿ ॥੪॥੨੬॥੫੬॥
પ્રભુનો સેવક તેની શરણમાં જ પડી રહે છે અને તેને કોઈ પ્રકારનો કોઈ ભય નથી ॥૪॥૨૬॥૫૬॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਬੰਧਨ ਕਾਟੈ ਸੋ ਪ੍ਰਭੂ ਜਾ ਕੈ ਕਲ ਹਾਥ ॥
જે પ્રભુના હાથમાં સર્વ શક્તિ છે, તે બધા બંધન કાપી દે છે.
ਅਵਰ ਕਰਮ ਨਹੀ ਛੂਟੀਐ ਰਾਖਹੁ ਹਰਿ ਨਾਥ ॥੧॥
હે નાથ! અમારી રક્ષા કરે, કારણ કે બીજા ધર્મ-કર્મ દ્વારા અમે છૂટી શકતા નથી ॥૧॥
ਤਉ ਸਰਣਾਗਤਿ ਮਾਧਵੇ ਪੂਰਨ ਦਇਆਲ ॥
હે પ્રભુ! તું પૂર્ણ દયાળુ છે, તેથી હું તારી શરણમાં જ આવ્યો છું,
ਛੂਟਿ ਜਾਇ ਸੰਸਾਰ ਤੇ ਰਾਖੈ ਗੋਪਾਲ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેની તું રક્ષા કરે છે, તે સંસારની મૂંઝવણોથી મુક્ત થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਆਸਾ ਭਰਮ ਬਿਕਾਰ ਮੋਹ ਇਨ ਮਹਿ ਲੋਭਾਨਾ ॥
જીવ તો આશા, ભ્રમ, વિકારો તેમજ મોહમાં ફસાઈ રહે છે.
ਝੂਠੁ ਸਮਗ੍ਰੀ ਮਨਿ ਵਸੀ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਨ ਜਾਨਾ ॥੨॥
અસત્યની વસ્તુ તેના મનમાં વસેલી છે, જે કારણે તેને પરમાત્માને જાણ્યો નથી ॥૨॥
ਪਰਮ ਜੋਤਿ ਪੂਰਨ ਪੁਰਖ ਸਭਿ ਜੀਅ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰੇ ॥
હે પરમપ્રકાશ! તું સંપૂર્ણ પુરુષ છે અને બધા જીવ તારા છે.
ਜਿਉ ਤੂ ਰਾਖਹਿ ਤਿਉ ਰਹਾ ਪ੍ਰਭ ਅਗਮ ਅਪਾਰੇ ॥੩॥
હે અગમ્ય, અપાર પ્રભુ! જેમ તું રાખે છે, તેમ જ હું રહું છું ॥૩॥
ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਸਮਰਥ ਪ੍ਰਭ ਦੇਹਿ ਅਪਨਾ ਨਾਉ ॥
હે પ્રભુ! તું કરવા-કરાવવામાં સમર્થ છે, મને પોતાનું નામ આપ.
ਨਾਨਕ ਤਰੀਐ ਸਾਧਸੰਗਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਉ ॥੪॥੨੭॥੫੭॥
હે નાનક! સાધુ-સંગતિમાં પરમાત્માનું યશોગાન કરવાથી સંસાર- સમુદ્રથી પાર થઈ શકાય છે ॥૪॥૨૭॥૫૭॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਕਵਨੁ ਕਵਨੁ ਨਹੀ ਪਤਰਿਆ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਰੀ ਪਰਤੀਤਿ ॥
હે મન! તારા પર વિશ્વાસ કરીને કોને-કોને ભય ખાધો નથી?
ਮਹਾ ਮੋਹਨੀ ਮੋਹਿਆ ਨਰਕ ਕੀ ਰੀਤਿ ॥੧॥
મહામોહિની માયાએ તને મુગ્ધ કરેલ છે, પરંતુ આ તો નરકમાં જવાનો રસ્તો છે ॥૧॥
ਮਨ ਖੁਟਹਰ ਤੇਰਾ ਨਹੀ ਬਿਸਾਸੁ ਤੂ ਮਹਾ ਉਦਮਾਦਾ ॥
હે અસત્ય મન! તારા પર વિશ્વાસ કરી શકાતો નથી, તું ખુબ ઉન્મત બનેલ છે.
ਖਰ ਕਾ ਪੈਖਰੁ ਤਉ ਛੁਟੈ ਜਉ ਊਪਰਿ ਲਾਦਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગધેડાના પગમાં બાંધેલ દોરડું તો જ ખોલાય છે, જયારે તેના પર ભાર લાદી દેવાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਪ ਤਪ ਸੰਜਮ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਖੰਡੇ ਜਮ ਕੇ ਦੁਖ ਡਾਂਡ ॥
તે જપ, તપ તેમજ સંયમ બધું નાશ કરી દીધું છે અને તું યમની સજાનું દુઃખ ભોગવી રહ્યો છે.
ਸਿਮਰਹਿ ਨਾਹੀ ਜੋਨਿ ਦੁਖ ਨਿਰਲਜੇ ਭਾਂਡ ॥੨॥
હે નિર્લજ્જ મૂર્ખ! તું પરમાત્માનું સ્મરણ કરતો નથી, આથી યોનીઓનું દુઃખ ભોગવી રહ્યો છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਸਹਾਈ ਮਹਾ ਮੀਤੁ ਤਿਸ ਸਿਉ ਤੇਰਾ ਭੇਦੁ ॥
પરમાત્મા જ તારો મિત્ર, હમદર્દ તેમજ ગાઢ મિત્ર છે પરંતુ તારો તેની સાથે મતભેદ છે.
ਬੀਧਾ ਪੰਚ ਬਟਵਾਰਈ ਉਪਜਿਓ ਮਹਾ ਖੇਦੁ ॥੩॥
કામાદિક પાંચેય લુટેરાઓએ તને લુંટીને પોતાના વશમાં કરી લીધો છે, જે કારણે તારા મનમાં ભારે દુઃખ ઉત્પન્ન થઈ ગયું છે ॥૩॥
ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਸੰਤਨ ਸਰਣਾਗਤੀ ਜਿਨ ਮਨੁ ਵਸਿ ਕੀਨਾ ॥
હે નાનક! હું તે સંતજનોની શરણમાં છું, જેણે પોતાના મનને વશમાં કરી લીધું છે.
ਤਨੁ ਧਨੁ ਸਰਬਸੁ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਿ ਜਨ ਕਉ ਦੀਨੑਾ ॥੪॥੨੮॥੫੮॥
મેં પોતાનું શરીર-ધન બધું પ્રભુના સંતજનોને અર્પણ કરી દીધું છે ॥૪॥૨૮॥૫૮॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
બિલાવલ મહેલ ૫॥
ਉਦਮੁ ਕਰਤ ਆਨਦੁ ਭਇਆ ਸਿਮਰਤ ਸੁਖ ਸਾਰੁ ॥
ભક્તિનો પ્રયત્ન કરવાથી આનંદ થઈ ગયો છે તેમજ નામ સ્મરણથી સુખ જ સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે.
ਜਪਿ ਜਪਿ ਨਾਮੁ ਗੋਬਿੰਦ ਕਾ ਪੂਰਨ ਬੀਚਾਰੁ ॥੧॥
પૂર્ણ વિચાર આ જ છે કે ગોવિંદનું નામ જપતો રહે ॥૧॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਗੁਰ ਕੇ ਜਪਤ ਹਰਿ ਜਪਿ ਹਉ ਜੀਵਾ ॥
ગુરુના ચરણોને જપીને તેમજ પરમાત્માનું નામ જપીને જ જીવન બનેલું છે.
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਆਰਾਧਤੇ ਮੁਖਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરબ્રહ્મની પ્રાર્થના કરી પોતાના મુખ દ્વારા નામામૃત પી રહ્યો છું ॥૧॥વિરામ॥
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਸੁਖਿ ਬਸੇ ਸਭ ਕੈ ਮਨਿ ਲੋਚ ॥
બધા જીવ-જંતુ સુખી વસી રહ્યા છે અને બધામાં મનમાં પ્રભુને મેળવવાની તીવ્ર લાલચ બનેલી છે.
ਪਰਉਪਕਾਰੁ ਨਿਤ ਚਿਤਵਤੇ ਨਾਹੀ ਕਛੁ ਪੋਚ ॥੨॥
તે રોજ પરોપકાર કરવા વિશે વિચારતો રહે છે અને કોઈનું ખરાબ ઇચ્છતો નથી ॥૨॥