ਨਾਰਾਇਣ ਸਭ ਮਾਹਿ ਨਿਵਾਸ ॥
બધા જીવોમાં હરિનો જ નિવાસ છે અને
ਨਾਰਾਇਣ ਘਟਿ ਘਟਿ ਪਰਗਾਸ ॥
દરેક શરીરમાં તેનો પ્રકાશ થઈ રહ્યો છે.
ਨਾਰਾਇਣ ਕਹਤੇ ਨਰਕਿ ਨ ਜਾਹਿ ॥
હરિનું નામ જપનાર ક્યારેય નરકમાં જતો નથી,
ਨਾਰਾਇਣ ਸੇਵਿ ਸਗਲ ਫਲ ਪਾਹਿ ॥੧॥
તેની પૂજા કરવાથી બધા ફળ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૧॥
ਨਾਰਾਇਣ ਮਨ ਮਾਹਿ ਅਧਾਰ ॥
હે મિત્ર! મારા મનમાં હરિના નામનો જ આશરો છે અને
ਨਾਰਾਇਣ ਬੋਹਿਥ ਸੰਸਾਰ ॥
સંસાર-સમુદ્રથી પાર કરાવવા માટે તે જ જહાજ છે.
ਨਾਰਾਇਣ ਕਹਤ ਜਮੁ ਭਾਗਿ ਪਲਾਇਣ ॥
હરીને જપવાથી યમ ભાગીને દૂર ચાલ્યો જાય છે અને
ਨਾਰਾਇਣ ਦੰਤ ਭਾਨੇ ਡਾਇਣ ॥੨॥
તે જ માયારુપી ડાયનના દાંત તોડનાર છે ॥૨॥
ਨਾਰਾਇਣ ਸਦ ਸਦ ਬਖਸਿੰਦ ॥
હરિ હંમેશા ક્ષમાવાન છે અને
ਨਾਰਾਇਣ ਕੀਨੇ ਸੂਖ ਅਨੰਦ ॥
તેના ભક્તોના હૃદયમાં સુખ તેમજ આનંદ ઉત્પન્ન કરી દીધો છે.
ਨਾਰਾਇਣ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਨੋ ਪਰਤਾਪ ॥
આખા સંસારમાં તેનો જ પ્રતાપ ફેલાયેલ છે અને
ਨਾਰਾਇਣ ਸੰਤ ਕੋ ਮਾਈ ਬਾਪ ॥੩॥
હરિ જ સંતોનો માઈ-બાપ છે ॥૩॥
ਨਾਰਾਇਣ ਸਾਧਸੰਗਿ ਨਰਾਇਣ ॥
સંતોની સંગતિમાં દરેક સમય હરિ-હરિ શબ્દનું જ ભજન ગુંજતું રહે છે અને
ਬਾਰੰ ਬਾਰ ਨਰਾਇਣ ਗਾਇਣ ॥
તે વારંવાર હરિનું જ ગુણ ગાતો રહે છે.
ਬਸਤੁ ਅਗੋਚਰ ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਲਹੀ ॥
ગુરુથી મળીને અગોચર વસ્તુ પ્રાપ્ત કરી લીધી છે,
ਨਾਰਾਇਣ ਓਟ ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਗਹੀ ॥੪॥੧੭॥੧੯॥
દાસ નાનકે પણ હરિની શરણ લઇ લીધી છે ॥૪॥૧૭॥૧૯॥
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગોંડ મહેલ ૫॥
ਜਾ ਕਉ ਰਾਖੈ ਰਾਖਣਹਾਰੁ ॥
જેની રક્ષા સર્વશક્તિમાન નિરંકાર કરે છે,
ਤਿਸ ਕਾ ਅੰਗੁ ਕਰੇ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેનો જ તે સાથ આપે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮਾਤ ਗਰਭ ਮਹਿ ਅਗਨਿ ਨ ਜੋਹੈ ॥
માતાના ગર્ભમાં જઠરાગ્નિ પણ તે જીવને સ્પર્શ કરતી નથી અને
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਮੋਹੁ ਨ ਪੋਹੈ ॥
વાસના, ક્રોધ, લોભ તેમજ મોહ પણ હેરાન કરતા નથી.
ਸਾਧਸੰਗਿ ਜਪੈ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥
સાધુની સંગતિમાં તે નિરંકારનું નામ જપતો રહે છે અને
ਨਿੰਦਕ ਕੈ ਮੁਹਿ ਲਾਗੈ ਛਾਰੁ ॥੧॥
તેની નિંદા કરનારના મુખમાં રાખ જ પડે છે ॥૧॥
ਰਾਮ ਕਵਚੁ ਦਾਸ ਕਾ ਸੰਨਾਹੁ ॥
રામનું નામ જ દાસનું કવચ તેમજ ઢાળ છે,
ਦੂਤ ਦੁਸਟ ਤਿਸੁ ਪੋਹਤ ਨਾਹਿ ॥
જેને કામાદિક દુષ્ટ રાક્ષસ સ્પર્શ કરતો નથી.
ਜੋ ਜੋ ਗਰਬੁ ਕਰੇ ਸੋ ਜਾਇ ॥
જે પણ મનુષ્ય ઘમંડ કરે છે, તેનો નાશ થઈ જાય છે.
ਗਰੀਬ ਦਾਸ ਕੀ ਪ੍ਰਭੁ ਸਰਣਾਇ ॥੨॥
પ્રભુની શરણ જ વિનમ્ર દાસનો સહારો છે ॥૨॥
ਜੋ ਜੋ ਸਰਣਿ ਪਇਆ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
જે જે જીવ પરમાત્માની શરણમાં આવ્યો છે,
ਸੋ ਦਾਸੁ ਰਖਿਆ ਅਪਣੈ ਕੰਠਿ ਲਾਇ ॥
તે દાસને પ્રભુએ પોતાના ગળાથી લગાવી લીધો છે.
ਜੇ ਕੋ ਬਹੁਤੁ ਕਰੇ ਅਹੰਕਾਰੁ ॥
જો કોઈ ખુબ અહંકાર કરે છે તો
ਓਹੁ ਖਿਨ ਮਹਿ ਰੁਲਤਾ ਖਾਕੂ ਨਾਲਿ ॥੩॥
તે ક્ષણમાં જ રાખમાં મળી જાય છે ॥૩॥
ਹੈ ਭੀ ਸਾਚਾ ਹੋਵਣਹਾਰੁ ॥
પ્રભુ જ સત્ય છે, તે વર્તમાનમાં પણ છે અને ભવિષ્યમાં પણ તે જ થશે.
ਸਦਾ ਸਦਾ ਜਾਈਂ ਬਲਿਹਾਰ ॥
હું હંમેશા તેના પર બલિહાર જાવ છું,
ਅਪਣੇ ਦਾਸ ਰਖੇ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥
તે પોતાની કૃપા કરીને દાસની રક્ષા કરે છે.
ਨਾਨਕ ਕੇ ਪ੍ਰਭ ਪ੍ਰਾਣ ਅਧਾਰ ॥੪॥੧੮॥੨੦॥
ફક્ત પ્રભુ જ નાનકના પ્રાણોનો આધાર છે ॥૪॥૧૮॥૨૦॥
ਗੋਂਡ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગોંડ મહેલ ૫॥
ਅਚਰਜ ਕਥਾ ਮਹਾ ਅਨੂਪ ॥ ਪ੍ਰਾਤਮਾ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਕਾ ਰੂਪੁ ॥ ਰਹਾਉ ॥
આ અદભુત કથા ખુબ અનુપમ છે કે આત્મા જ પરમાત્માનું રૂપ છે ॥વિરામ॥
ਨਾ ਇਹੁ ਬੂਢਾ ਨਾ ਇਹੁ ਬਾਲਾ ॥
આ આત્મા ન તો વૃઘ્ધ થાય છે અને ન તો જવાન થાય છે.
ਨਾ ਇਸੁ ਦੂਖੁ ਨਹੀ ਜਮ ਜਾਲਾ ॥
ન આને કોઈ દુઃખ સ્પર્શે છે અને ન તો આને યમનો જાળ ફસાવે છે.
ਨਾ ਇਹੁ ਬਿਨਸੈ ਨਾ ਇਹੁ ਜਾਇ ॥
ન તો આનો ક્યારેય નાશ થાય છે અને ન તો આ જન્મે છે.
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਰਹਿਆ ਸਮਾਇ ॥੧॥
આ તો યુગ-યુગાંતરોમાં હંમેશા સ્થિત રહે છે ॥૧॥
ਨਾ ਇਸੁ ਉਸਨੁ ਨਹੀ ਇਸੁ ਸੀਤੁ ॥
ન તો આને ગરમી પ્રભાવિત કરે છે અને ન તો સદીનો કોઈ પ્રભાવ પડે છે.
ਨਾ ਇਸੁ ਦੁਸਮਨੁ ਨਾ ਇਸੁ ਮੀਤੁ ॥
ન તો આનો કોઈ દુશ્મન છે અને ન તો કોઈ મિત્ર છે.
ਨਾ ਇਸੁ ਹਰਖੁ ਨਹੀ ਇਸੁ ਸੋਗੁ ॥
ન આને કોઈ ખુશી છે અને ન તો કોઈ ગમ છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਇਸ ਕਾ ਇਹੁ ਕਰਨੈ ਜੋਗੁ ॥੨॥
આ બધું જ આનું જ છે અને આ બધું જ કરવામાં યોગ્ય છે ॥૩॥
ਨਾ ਇਸੁ ਬਾਪੁ ਨਹੀ ਇਸੁ ਮਾਇਆ ॥
ન આનો કોઈ બાપ છે અને ન તો આની કોઈ મા છે.
ਇਹੁ ਅਪਰੰਪਰੁ ਹੋਤਾ ਆਇਆ ॥
આ અપરંપાર છે અને હંમેશા જ થતો આવ્યો છે.
ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਕਾ ਇਸੁ ਲੇਪੁ ਨ ਲਾਗੈ ॥
પાપ તેમજ પુણ્યનો આને કોઈ લેપ લાગતો નથી.
ਘਟ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਸਦ ਹੀ ਜਾਗੈ ॥੩॥
આ ઘટ-ઘટ બધાના અંતરમાં હંમેશા જ જાગૃત છે ॥૩॥
ਤੀਨਿ ਗੁਣਾ ਇਕ ਸਕਤਿ ਉਪਾਇਆ ॥
તેને ત્રણ ગુણોવાળી શક્તિ અર્થાત માયાને ઉત્પન્ન કરી છે અને
ਮਹਾ ਮਾਇਆ ਤਾ ਕੀ ਹੈ ਛਾਇਆ ॥
આ મહામાયા તેનો જ છાંયો છે.
ਅਛਲ ਅਛੇਦ ਅਭੇਦ ਦਇਆਲ ॥
પરમાત્મા ખુબ દયાળુ, અછલ, અછેદ તેમજ અભેદ છે.
ਦੀਨ ਦਇਆਲ ਸਦਾ ਕਿਰਪਾਲ ॥
આ દીનદયાળુ હંમેશા કૃપાનું ઘર છે.
ਤਾ ਕੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਕਛੂ ਨ ਪਾਇ ॥
તેની ગતિ તેમજ અંદાજ લગાવી શકાતો નથી.
ਨਾਨਕ ਤਾ ਕੈ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਇ ॥੪॥੧੯॥੨੧॥
નાનક હંમેશા તેના પર બલિહાર જાય છે ॥૪॥૧૯॥૨૧॥