ਮਨੁ ਕੀਨੋ ਦਹ ਦਿਸ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥
પરંતુ મારું મન દસે દિશામાં ભટકતું રહે છે
ਤਿਲਕੁ ਚਰਾਵੈ ਪਾਈ ਪਾਇ ॥
તું શાલિગ્રામને તિલક લગાવે છે અને તેના ચરણ સ્પર્શ કરે છે
ਲੋਕ ਪਚਾਰਾ ਅੰਧੁ ਕਮਾਇ ॥੨॥
આ તું લોકોને પ્રસન્ન કરવાનું આંધળું કાર્ય કરે છે ॥૨॥
ਖਟੁ ਕਰਮਾ ਅਰੁ ਆਸਣੁ ਧੋਤੀ ॥
તું છ કાર્ય પણ કરતો રહે છે સરળ લાગે છે અને કમરપટ્ટીની ક્રિયા પણ કરે છે
ਭਾਗਠਿ ਗ੍ਰਿਹਿ ਪੜੈ ਨਿਤ ਪੋਥੀ ॥
તું અમીરના ઘરમાં જઈને નિત્ય પોથી વાંચે છે
ਮਾਲਾ ਫੇਰੈ ਮੰਗੈ ਬਿਭੂਤ ॥
માળા ફેરવે છે અને એની પાસેથી ધન માંગે છે
ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੋਇ ਨ ਤਰਿਓ ਮੀਤ ॥੩॥
હે મિત્ર! આ વિધિ દ્વારા કોઈ પણ સંસાર સમુદ્રથી પાર થયું નથી ॥૩॥
ਸੋ ਪੰਡਿਤੁ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਕਮਾਇ ॥
પંડિત તે જ છે જે ગુરુ-શબ્દની કમાણી કરે છે
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਕੀ ਓਸੁ ਉਤਰੀ ਮਾਇ ॥
ત્રિગુણાત્મક માયા તેના મનથી દૂર થઈ ગઈ છે
ਚਤੁਰ ਬੇਦ ਪੂਰਨ ਹਰਿ ਨਾਇ ॥
હરિ નામનો જાપ કરવાથી જ ચારેય વેદોના પાઠનું ફળ મળી જાય છે
ਨਾਨਕ ਤਿਸ ਕੀ ਸਰਣੀ ਪਾਇ ॥੪॥੬॥੧੭॥
હે નાનક! અમે તો તેની શરણે જ પડ્યા છીએ ॥૪॥૬॥૧૭॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਕੋਟਿ ਬਿਘਨ ਨਹੀ ਆਵਹਿ ਨੇਰਿ ॥
કરોડો વિઘ્ન પણ તેની નજીક આવતા નથી
ਅਨਿਕ ਮਾਇਆ ਹੈ ਤਾ ਕੀ ਚੇਰਿ ॥
અનેક પ્રકારની માયા તેની દાસી બની જાય છે તથા
ਅਨਿਕ ਪਾਪ ਤਾ ਕੇ ਪਾਨੀਹਾਰ ॥
અનેક પાપ પણ તેના પાણી ભરનાર બની જાય છે
ਜਾ ਕਉ ਮਇਆ ਭਈ ਕਰਤਾਰ ॥੧॥
જેના પર ઈશ્વરની કૃપા થઈ ગઈ છે ॥૧॥
ਜਿਸਹਿ ਸਹਾਈ ਹੋਇ ਭਗਵਾਨ ॥
હે મિત્ર! હરિ જેના સહાયક બની જાય છે
ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਉਆ ਕੈ ਸਰੰਜਾਮ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેના અનેક પ્રયત્ન સફળ થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰਤਾ ਰਾਖੈ ਕੀਤਾ ਕਉਨੁ ॥
જેની રક્ષા પરમાત્મા કરે છે તો કોઈ બીજા જીવ તેનું શું બગાડી શકે છે?
ਕੀਰੀ ਜੀਤੋ ਸਗਲਾ ਭਵਨੁ ॥
તેની કૃપાથી તો કીડીએ પણ આખું જગત જીતી લીધું છે
ਬੇਅੰਤ ਮਹਿਮਾ ਤਾ ਕੀ ਕੇਤਕ ਬਰਨ ॥
તેની મહિમા અનંત છે તેનું કેટલું વર્ણન કરી શકાય?
ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਈਐ ਤਾ ਕੇ ਚਰਨ ॥੨॥
હે ભાઈ! હું તો તેના સુંદર ચરણો પર બલિહાર જાઉં છું ॥૨॥
ਤਿਨ ਹੀ ਕੀਆ ਜਪੁ ਤਪੁ ਧਿਆਨੁ ॥
હે ભાઈ! તેને જ જપ, તપ અને ધ્યાન કર્યું છે
ਅਨਿਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੀਆ ਤਿਨਿ ਦਾਨੁ ॥
તેને જ અનેક પ્રકારનું દાન કર્યું છે
ਭਗਤੁ ਸੋਈ ਕਲਿ ਮਹਿ ਪਰਵਾਨੁ ॥
તે જ ભક્ત કળિયુગમાં સ્વીકાર થયા છે
ਜਾ ਕਉ ਠਾਕੁਰਿ ਦੀਆ ਮਾਨੁ ॥੩॥
જેને ઠાકુરજીએ સન્માન આપ્યું છે ॥૩॥
ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਭਏ ਪ੍ਰਗਾਸ ॥
સંતોની સંગતિમાં મળીને મનમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ થઈ ગયો છે
ਸਹਜ ਸੂਖ ਆਸ ਨਿਵਾਸ ॥
સહજ સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે બધી ઈચ્છાઓ પુરી થઈ ગઈ છે
ਪੂਰੈ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ਬਿਸਾਸ ॥
જેને સંપૂર્ણ સદ્દગુરુએ વિશ્વાસ અપાવ્યો છે
ਨਾਨਕ ਹੋਏ ਦਾਸਨਿ ਦਾਸ ॥੪॥੭॥੧੮॥
હે નાનક! તે દાસોનો દાસ બની ગયો છે ॥૪॥૭॥૧૮॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ਕਾਹੂ ਲੋਗ ॥
હે જીવ! કોઈને દોષ દેવો જોઈએ નહીં
ਜੋ ਕਮਾਵਨੁ ਸੋਈ ਭੋਗ ॥
કારણ કે વાસ્તવમાં જે શુભાશુભ કામના છે તે જ તારે ભોગવવાનું છે
ਆਪਨ ਕਰਮ ਆਪੇ ਹੀ ਬੰਧ ॥
પોતાના કર્મ પોતે જ તારા બંધન છે
ਆਵਨੁ ਜਾਵਨੁ ਮਾਇਆ ਧੰਧ ॥੧॥
જન્મ-મરણ માત્ર માયાની રમત છે ॥૧॥
ਐਸੀ ਜਾਨੀ ਸੰਤ ਜਨੀ ॥
હે મિત્ર! સંતજનોથી આ સત્ય જાણી લીધું છે
ਪਰਗਾਸੁ ਭਇਆ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਬਚਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સંપૂર્ણ ગુરુના વચનથી મનમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ થઈ ગયો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤਨੁ ਧਨੁ ਕਲਤੁ ਮਿਥਿਆ ਬਿਸਥਾਰ ॥
તન, ધન તેમજ સ્ત્રી આ બધો અસત્ય ફેલાવો છે
ਹੈਵਰ ਗੈਵਰ ਚਾਲਨਹਾਰ ॥
કુશળ ઘોડા તેમજ હાથી નાશવાન છે
ਰਾਜ ਰੰਗ ਰੂਪ ਸਭਿ ਕੂਰ ॥
રાજ, રંગ-તમાશા તેમજ સૌંદર્ય બધું અસત્ય છે
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਹੋਇ ਜਾਸੀ ਧੂਰ ॥੨॥
નામ વગર આ બધું માટી થઈ જશે ॥૨॥
ਭਰਮਿ ਭੂਲੇ ਬਾਦਿ ਅਹੰਕਾਰੀ ॥
અહંકારી મનુષ્ય વ્યર્થ જ ભ્રમમાં ભુલાયેલ રહે છે
ਸੰਗਿ ਨਾਹੀ ਰੇ ਸਗਲ ਪਸਾਰੀ ॥
હે ભાઈ! આ આખો ફેલાવો કોઈની સાથે જતો નથી
ਸੋਗ ਹਰਖ ਮਹਿ ਦੇਹ ਬਿਰਧਾਨੀ ॥
શોક અને ખુશીમાં મનુષ્ય શરીર વૃદ્ધ થઈ જાય છે
ਸਾਕਤ ਇਵ ਹੀ ਕਰਤ ਬਿਹਾਨੀ ॥੩॥
આમ કરીને બાબાએ પોતાનું જીવન પસાર કર્યું છે. ॥૩॥
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਕਲਿ ਮਾਹਿ ॥
કળિયુગમાં હરિનું નામ જ અમૃત છે
ਏਹੁ ਨਿਧਾਨਾ ਸਾਧੂ ਪਾਹਿ ॥
આ સુખનો કોષ સાધુ-મહાત્મા પાસે જ છે
ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਗੋਵਿਦੁ ਜਿਸੁ ਤੂਠਾ ॥
હે નાનક! ગોવિંદ ગુરુ જેના પર પ્રસન્ન થયા છે
ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਮਈਆ ਤਿਨ ਹੀ ਡੀਠਾ ॥੪॥੮॥੧੯॥
તેને જ દરેક શરીરમાં પરમાત્માને જોયા છે ॥૪॥૮॥૧૯॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਪੰਚ ਸਬਦ ਤਹ ਪੂਰਨ ਨਾਦ ॥
સત્સંગમાં પાંચ પ્રકારના શબ્દ ગુંજી રહ્યા છે
ਅਨਹਦ ਬਾਜੇ ਅਚਰਜ ਬਿਸਮਾਦ ॥
ત્યાં ખુબ જ વિચિત્ર અને અદભુત અનહદ ધ્વનિ વાળું વાદ્ય વાગતું રહે છે
ਕੇਲ ਕਰਹਿ ਸੰਤ ਹਰਿ ਲੋਗ ॥
હરિના સંતજન રમે છે
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਪੂਰਨ ਨਿਰਜੋਗ ॥੧॥
ત્યાં સંપૂર્ણ નિર્લિપ પરબ્રહ્મનો નિવાસ હોય છે ॥૧॥
ਸੂਖ ਸਹਜ ਆਨੰਦ ਭਵਨ ॥
હે ભાઈ! સત્સંગ સહજ સુખ તેમજ આનંદનું ઘર છે
ਸਾਧਸੰਗਿ ਬੈਸਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ ਤਹ ਰੋਗ ਸੋਗ ਨਹੀ ਜਨਮ ਮਰਨ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ત્યાં સાધુ-સંત બેસીને હરિના ગુણગાન કરે છે અને ત્યાં કોઈ રોગ, શોક હોતો નથી તેમજ જન્મ-મરણથી છુટકારો મળી જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਊਹਾ ਸਿਮਰਹਿ ਕੇਵਲ ਨਾਮੁ ॥
ત્યાં માત્ર નામ-સ્મરણ જ હોય છે
ਬਿਰਲੇ ਪਾਵਹਿ ਓਹੁ ਬਿਸ੍ਰਾਮੁ ॥
પરંતુ કોઈ દુર્લભ જ આ સુખ-શાંતિનું સ્થાન પ્રાપ્ત કરે છે
ਭੋਜਨੁ ਭਾਉ ਕੀਰਤਨ ਆਧਾਰੁ ॥
`ભક્તજનોનો ભક્તિભાવ જ ભોજન હોય છે અને હરિ-કીર્તન જ તેનો આધાર હોય છે