ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩।।
ਸਬਦਿ ਰਤੀ ਸੋਹਾਗਣੀ ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰਿ ॥
જીવિત પતિવાળી ગુરુમુખ જીવ સ્ત્રી તે છે
ਸਦਾ ਰਾਵੇ ਪਿਰੁ ਆਪਣਾ ਸਚੈ ਪ੍ਰੇਮਿ ਪਿਆਰਿ ॥
જે ગુરુના શબ્દ દ્વારા સદગુરુના પ્રેમ પ્યારમાં હંમેશા પોતાના હરિ પતિની યાદનો આનંદ લે છે
ਅਤਿ ਸੁਆਲਿਉ ਸੁੰਦਰੀ ਸੋਭਾਵੰਤੀ ਨਾਰਿ ॥
તે સુંદર નારી ખુબ સુહાના રૂપવાળી તેમજ શોભાવાળી છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸੋਹਾਗਣੀ ਮੇਲੀ ਮੇਲਣਹਾਰਿ ॥੨॥
હે નાનક! નામમાં જોડાવવાને કારણે ગુરુમુખ સુહાગણને મેલણહારને હરીએ પોતાનામાં મેળવી લીધી છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું।।
ਹਰਿ ਤੇਰੀ ਸਭ ਕਰਹਿ ਉਸਤਤਿ ਜਿਨਿ ਫਾਥੇ ਕਾਢਿਆ ॥
હે પ્રભુ! જીવ તારી જ મહિમા કરે છે, જેમને તે માયામાં ફસાયેલાને કાઢ્યા છે
ਹਰਿ ਤੁਧਨੋ ਕਰਹਿ ਸਭ ਨਮਸਕਾਰੁ ਜਿਨਿ ਪਾਪੈ ਤੇ ਰਾਖਿਆ ॥
હે હરિ! બધા જીવ તારી આગળ માથું નમાવે છે, જેને તે પાપોથી બચાવ્યા છે
ਹਰਿ ਨਿਮਾਣਿਆ ਤੂੰ ਮਾਣੁ ਹਰਿ ਡਾਢੀ ਹੂੰ ਤੂੰ ਡਾਢਿਆ ॥
હે હરિ! જેને ક્યાંય આદર મળતો નથી, તું તેનો માન બને છે હે હરિ! તું સર્વશ્રેષ્ઠ છે
ਹਰਿ ਅਹੰਕਾਰੀਆ ਮਾਰਿ ਨਿਵਾਏ ਮਨਮੁਖ ਮੂੜ ਸਾਧਿਆ ॥
હે ભાઈ! પ્રભુ અહંકારીઓને મારીને નમાવે છે, અને મૂર્ખ મનમુખને સીધા રસ્તે નાખે છે
ਹਰਿ ਭਗਤਾ ਦੇਇ ਵਡਿਆਈ ਗਰੀਬ ਅਨਾਥਿਆ ॥੧੭॥
પ્રભુ ગરીબ તેમજ અનાથ ભગતોને આદર બક્ષે છે ।।૧૭।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩।।
ਸਤਿਗੁਰ ਕੈ ਭਾਣੈ ਜੋ ਚਲੈ ਤਿਸੁ ਵਡਿਆਈ ਵਡੀ ਹੋਇ ॥
જે મનુષ્ય સદગુરુની રજામાં જીવન વ્યતીત કરે છે, તેનું હરીના દરબારમાં વિશાળ આદર છે, પ્રભુનું ઉત્તમ નામ તેના મનમાં ઘર કરે છે, ટકે છે
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਉਤਮੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਮੇਟਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥
બીજો કોઈ માયાવી પદાર્થ ઉત્તમ ‘નામ’ના સંસ્કારોને તેના હૃદયમાંથી દૂર કરી શકતો નથી
ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਜਿਸੁ ਆਪਣੀ ਤਿਸੁ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ॥
પરંતુ, નામ પ્રાપ્તિનું કારણ, કોઈ ગુરુમુખ જીવ જ સમજે છે કે જેના પર હરિ પોતે પોતાની કૃપા કરે
ਨਾਨਕ ਕਾਰਣੁ ਕਰਤੇ ਵਸਿ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਬੂਝੈ ਕੋਇ ॥੧॥
હે નાનક! તેને તે કૃપા સાથે ઉત્તમ નામ પ્રાપ્ત થાય છે. કારણ કે નિર્માતાના વશમાં છે ।।૧।।
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩।।
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਿਨੀ ਆਰਾਧਿਆ ਅਨਦਿਨੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਤਾਰ ॥
હે નાનક! જેમને દરરોજ એક રસ પ્રભુના નામનું સ્મરણ કર્યું છે,
ਮਾਇਆ ਬੰਦੀ ਖਸਮ ਕੀ ਤਿਨ ਅਗੈ ਕਮਾਵੈ ਕਾਰ ॥
પતિ પ્રભુની દાસી માયા એમની સેવામાં રહે છે,.
ਪੂਰੈ ਪੂਰਾ ਕਰਿ ਛੋਡਿਆ ਹੁਕਮਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰ ॥
કારણ કે સાર્વભૌમ પ્રભુના હુકમમાં સંપૂર્ણ ગુરુએ તેને પૂર્ણ કરી દીધા છે અને તે માયાની પાછળ ડોલતા નથી.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨਿ ਬੁਝਿਆ ਤਿਨਿ ਪਾਇਆ ਮੋਖ ਦੁਆਰੁ ॥
સદગુરુની કૃપાથી જેને આ ભેદ સમજી લીધો છે, તેને મુક્તિનો ઓટલો શોધી લીધો છે.
ਮਨਮੁਖ ਹੁਕਮੁ ਨ ਜਾਣਨੀ ਤਿਨ ਮਾਰੇ ਜਮ ਜੰਦਾਰੁ ॥
મન્મુખ લોકો પ્રભુનો હુકમ ઓળખતા નથી, આ કરવાથી તેને જુલ્મી યમરાજ દંડ આપે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਨੀ ਅਰਾਧਿਆ ਤਿਨੀ ਤਰਿਆ ਭਉਜਲੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥
ગુરુની સાથે રહીને જેને સ્મરણ કર્યું, તે સંસાર-સાગરથી તરી ગયા છે,
ਸਭਿ ਅਉਗਣ ਗੁਣੀ ਮਿਟਾਇਆ ਗੁਰੁ ਆਪੇ ਬਖਸਣਹਾਰੁ ॥੨॥
કારણ કે સદગુરુએ ગુણોથી તેના બધા અવગુણો ભૂસી નાખ્યા છે. ગુરુ મોટો બક્ષનાર છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું।।
ਹਰਿ ਕੀ ਭਗਤਾ ਪਰਤੀਤਿ ਹਰਿ ਸਭ ਕਿਛੁ ਜਾਣਦਾ ॥
ભક્તોને પ્રભુ પર આ ભરોસો છે કે પ્રભુ અંતર્યામી છે,
ਹਰਿ ਜੇਵਡੁ ਨਾਹੀ ਕੋਈ ਜਾਣੁ ਹਰਿ ਧਰਮੁ ਬੀਚਾਰਦਾ ॥
તેની સમાન બીજું કોઈ દિલોની જાણનાર નથી, અને આથી પ્રભુ ન્યાયનો વિચાર કરે છે
ਕਾੜਾ ਅੰਦੇਸਾ ਕਿਉ ਕੀਜੈ ਜਾ ਨਾਹੀ ਅਧਰਮਿ ਮਾਰਦਾ ॥
જો એ ભરોસો હોય કે પ્રભુ અન્યાયથી નથી મારતો, તો કોઈ ચિંતા ડર રહેતો નથી
ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚੁ ਨਿਆਉ ਪਾਪੀ ਨਰੁ ਹਾਰਦਾ ॥
પ્રભુ પોતે અચૂક છે અને તેનો ન્યાય પણ અચૂક છે, આ મારને લીધે જ પાપી મનુષ્યો પાપથી તૌબા કરે છે
ਸਾਲਾਹਿਹੁ ਭਗਤਹੁ ਕਰ ਜੋੜਿ ਹਰਿ ਭਗਤ ਜਨ ਤਾਰਦਾ ॥੧੮॥
હે ભક્તો! વિનમ્ર થઈને પ્રભુની મહિમા કરો, પ્રભુ પોતાના ભક્તોને વિકારોથી બચાવી લે છે ।।૧૮।।
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩।।
ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਮਿਲਿ ਰਹਾ ਅੰਤਰਿ ਰਖਾ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
મન ઈચ્છે છે કે પોતાના પ્રિયને હંમેશા મળતી રહું, અંદર દિલમાં પરોવીને રાખું.
ਸਾਲਾਹੀ ਸੋ ਪ੍ਰਭ ਸਦਾ ਸਦਾ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰਿ ॥
અને સદગુરુએ લગાવેલા પ્રેમમાં હંમેશા તે પ્રભુની મહિમા કરતી રહું
ਨਾਨਕ ਜਿਸੁ ਨਦਰਿ ਕਰੇ ਤਿਸੁ ਮੇਲਿ ਲਏ ਸਾਈ ਸੁਹਾਗਣਿ ਨਾਰਿ ॥੧॥
પરંતુ, હે નાનક! જે તરફ તે પ્રિય પ્રેમથી જુએ છે, તેને જ પોતાની સાથે મેળવે છે અને તે જ સુહાગણ જીવિત પતિવાળી કહેવાય છે ।।૧।।
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩।।
ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ਜਾ ਕਉ ਨਦਰਿ ਕਰੇਇ ॥
પ્રભુ જે જીવ પર કૃપાની નજર કરે છે તે જીવ સદગુરુએ બતાવેલી કૃત કરીને પ્રભુ સાથે મળી જાય છે
ਮਾਣਸ ਤੇ ਦੇਵਤੇ ਭਏ ਧਿਆਇਆ ਨਾਮੁ ਹਰੇ ॥
હરિ નામનું સ્મરણ કરીને જીવ મનુષ્ય સ્વભાવથી દેવતા બની જાય છે
ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ ਮਿਲਾਇਅਨੁ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਤਰੇ ॥
જેનો અહંકાર દૂર કરીને તે પ્રભુએ પોતાની સાથે મેળવ્યા છે તે ગુરુના શબ્દો દ્વારા વિકારોથી બચી જાય છે
ਨਾਨਕ ਸਹਜਿ ਸਮਾਇਅਨੁ ਹਰਿ ਆਪਣੀ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ॥੨॥
હે નાનક! પ્રભુએ પોતાની કૃપા કરીને તેને અડોલ સ્થિતિમાં ટકાવી દીધા છે ।।૨।।
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું।।
ਹਰਿ ਆਪਣੀ ਭਗਤਿ ਕਰਾਇ ਵਡਿਆਈ ਵੇਖਾਲੀਅਨੁ ॥
પ્રભુએ ભક્તો પાસેથી સ્વયં જ પોતાની ભક્તિ કરાવીને ભક્તિની કૃપાથી તેને પોતાની મોટાઈ બતાવી છે
ਆਪਣੀ ਆਪਿ ਕਰੇ ਪਰਤੀਤਿ ਆਪੇ ਸੇਵ ਘਾਲੀਅਨੁ ॥
પ્રભુ ભગતોના દિલમાં પોતાનો ભરોસો સ્વયં ઉત્પન્ન કરે છે તથા તેમની પાસેથી સ્વયં જ સેવા કરાવી છે