ਰਾਮ ਰਸਾਇਨ ਪੀਓ ਰੇ ਦਗਰਾ ॥੩॥੪॥
હે કઠોર ચિત્ત મનુષ્ય! પરમાત્માના નામનું અમૃત પી અને પાખંડ છોડ ॥૩॥૪॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਜਿ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਸੀ ਆਸਾ ਤੇ ਨ ਭਾਵਸੀ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માની સાથે જાણ-ઓળખ બનાવી લે છે જે સંત-જનોએ પ્રભુને સ્મરણ કર્યા છે તેને બીજી-બીજી આશાઓ સારી લાગતી નથી.
ਰਾਮਾ ਭਗਤਹ ਚੇਤੀਅਲੇ ਅਚਿੰਤ ਮਨੁ ਰਾਖਸੀ ॥੧॥
પ્રભુ તેના મનને ચિંતાથી બચાવી રાખે છે ॥૧॥
ਕੈਸੇ ਮਨ ਤਰਹਿਗਾ ਰੇ ਸੰਸਾਰੁ ਸਾਗਰੁ ਬਿਖੈ ਕੋ ਬਨਾ ॥
હે મન! સંસાર-સમુદ્રથી કેવી રીતે પાર ઉતરીશ? આ સંસાર-સમુદ્રમાં વિકારોનું પાણી ભરી પડ્યું છે.
ਝੂਠੀ ਮਾਇਆ ਦੇਖਿ ਕੈ ਭੂਲਾ ਰੇ ਮਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે મન! આ નાશવંત માયાવી પદાર્થ જોઈને તું પરમાત્મા તરફથી તૂટી ગયો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਛੀਪੇ ਕੇ ਘਰਿ ਜਨਮੁ ਦੈਲਾ ਗੁਰ ਉਪਦੇਸੁ ਭੈਲਾ ॥
મને નામદેવને ભલે જેવા પણ ધોબીના ઘરે જન્મ આપ્યો પરંતુ તેની કૃપાથી મને સદ્દગુરૂનો ઉપદેશ મળી ગયો
ਸੰਤਹ ਕੈ ਪਰਸਾਦਿ ਨਾਮਾ ਹਰਿ ਭੇਟੁਲਾ ॥੨॥੫॥
હવે સંત જનોની કૃપાથી મને નામદેવને ઈશ્વર મળી ગયો છે ॥૨॥૫॥
ਆਸਾ ਬਾਣੀ ਸ੍ਰੀ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀਉ ਕੀ
આશા વાણી સ્ત્રી રવિદાસ જી ની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਮ੍ਰਿਗ ਮੀਨ ਭ੍ਰਿੰਗ ਪਤੰਗ ਕੁੰਚਰ ਏਕ ਦੋਖ ਬਿਨਾਸ ॥
હરણ, માછલી, ભમરો, પતંગિયું, હાથી – એક-એક દોષને કારણે આનો નાશ થઈ જાય છે
ਪੰਚ ਦੋਖ ਅਸਾਧ ਜਾ ਮਹਿ ਤਾ ਕੀ ਕੇਤਕ ਆਸ ॥੧॥
પરંતુ આ મનુષ્યમાં આ પાંચેય અભદ્ર રોગ છે એનાથી બચવાની ક્યાં સુધી અપેક્ષા કરી શકાય છે ॥૧॥
ਮਾਧੋ ਅਬਿਦਿਆ ਹਿਤ ਕੀਨ ॥
હે પ્રભુ! જીવ અજ્ઞાનતાથી પ્રેમ કરી રહ્યા છે
ਬਿਬੇਕ ਦੀਪ ਮਲੀਨ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ માટે આનો વિવેકનો દીવો ઝાંખો થઈ ગયો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤ੍ਰਿਗਦ ਜੋਨਿ ਅਚੇਤ ਸੰਭਵ ਪੁੰਨ ਪਾਪ ਅਸੋਚ ॥
પશુ વગેરે ત્રાસા ચાલનારની યોનીઓના જીવ વિચારહીન છે તેનો પાપ-પુણ્ય તરફથી ચિંતા મુક્ત રહેવું કુદરતી છે
ਮਾਨੁਖਾ ਅਵਤਾਰ ਦੁਲਭ ਤਿਹੀ ਸੰਗਤਿ ਪੋਚ ॥੨॥
પરંતુ મનુષ્યને આ જન્મ મુશ્કેલીથી મળ્યો છે આની સંગતિ પણ નીચ વિકારોની સાથે જ છે આને તો વિચારવું જોઈએ હતું ॥૨॥
ਜੀਅ ਜੰਤ ਜਹਾ ਜਹਾ ਲਗੁ ਕਰਮ ਕੇ ਬਸਿ ਜਾਇ ॥
કરેલા કર્મો હેઠળ જન્મ લઈને જીવ જ્યાં-જ્યાં પણ છે
ਕਾਲ ਫਾਸ ਅਬਧ ਲਾਗੇ ਕਛੁ ਨ ਚਲੈ ਉਪਾਇ ॥੩॥
બધા જીવજંતુઓ કાળની આધ્યાત્મિક મૃત્યુની એવી ફાંસી પડેલી છે જે માફ કરી શકાતી નથી એમાં કોઈની વશ ચાલતી નથી ॥૩॥
ਰਵਿਦਾਸ ਦਾਸ ਉਦਾਸ ਤਜੁ ਭ੍ਰਮੁ ਤਪਨ ਤਪੁ ਗੁਰ ਗਿਆਨ ॥
હે રવિદાસ! હે પ્રભુના દાસ રવિદાસ! તું તો વિકારોના મોહમાંથી નીકળ આ ભટકવાનું છોડી દે સદ્દગુરુનું જ્ઞાન કમાવ આ જ તપોનું તપ છે.
ਭਗਤ ਜਨ ਭੈ ਹਰਨ ਪਰਮਾਨੰਦ ਕਰਹੁ ਨਿਦਾਨ ॥੪॥੧॥
ભક્તજનોના ભય દૂર કરનાર હે પ્રભુ! અંતે મને રવિદાસને પણ પોતાના પ્રેમનો પરમ-આનંદ બક્ષ હું તારા શરણે આવ્યો છું ॥૪॥૧॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਸੰਤ ਤੁਝੀ ਤਨੁ ਸੰਗਤਿ ਪ੍ਰਾਨ ॥
હે દેવોના દેવ પ્રભુ! સદ્દગુરૂની મતિ લઈને સંતોની ઉપમાને મનુષ્ય સમજી લે છે
ਸਤਿਗੁਰ ਗਿਆਨ ਜਾਨੈ ਸੰਤ ਦੇਵਾ ਦੇਵ ॥੧॥
કે સંત તારુ જ રૂપ છે સંતોની સંગતિ તારી જીંદ-જાન છે ॥૧॥
ਸੰਤ ਚੀ ਸੰਗਤਿ ਸੰਤ ਕਥਾ ਰਸੁ ॥ ਸੰਤ ਪ੍ਰੇਮ ਮਾਝੈ ਦੀਜੈ ਦੇਵਾ ਦੇਵ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મને સંતોની સંગતિ બક્ષ કૃપા કર હું સંતોની પ્રભુ-કથાનો રસ લઈ શકું. હે દેવતાઓના દેવતા પ્રભુ! મને સંતોને પ્રેમ કરવાનું દાન દે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੰਤ ਆਚਰਣ ਸੰਤ ਚੋ ਮਾਰਗੁ ਸੰਤ ਚ ਓਲ੍ਹਗ ਓਲ੍ਹਗਣੀ ॥੨॥
હે પ્રભુ! મને સંતોવાળી કરણી સંતોનો રસ્તો સંતોના દાસોની સેવા બક્ષ ॥૨॥
ਅਉਰ ਇਕ ਮਾਗਉ ਭਗਤਿ ਚਿੰਤਾਮਣਿ ॥
હું તારાથી એક બીજું દાન પણ માંગુ છુ મને પોતાની ભક્તિ દે જે મન-ઇચ્છિત ફળ દેનારી મણિ છે
ਜਣੀ ਲਖਾਵਹੁ ਅਸੰਤ ਪਾਪੀ ਸਣਿ ॥੩॥
મને વિકારીઓ અને પાપીઓના દર્શન કરાવીશ નહીં ॥૩॥
ਰਵਿਦਾਸੁ ਭਣੈ ਜੋ ਜਾਣੈ ਸੋ ਜਾਣੁ ॥
રવિદાસ કહે છે, વાસ્તવમાં સમજદાર તે મનુષ્ય છે જે આ જાણે છે
ਸੰਤ ਅਨੰਤਹਿ ਅੰਤਰੁ ਨਾਹੀ ॥੪॥੨॥
કે સંતો અને અનંત પ્રભુમાં કોઈ અંતર નથી ॥૪॥૨॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਤੁਮ ਚੰਦਨ ਹਮ ਇਰੰਡ ਬਾਪੁਰੇ ਸੰਗਿ ਤੁਮਾਰੇ ਬਾਸਾ ॥
હે માધો! તું ચંદનનો છોડ છે હું નીમાણાં એરંડા જેવો છું પરંતુ તારી કૃપાથી મને તારા ચરણોમાં રહેવા માટે જગ્યા મળી ગઈ છે
ਨੀਚ ਰੂਖ ਤੇ ਊਚ ਭਏ ਹੈ ਗੰਧ ਸੁਗੰਧ ਨਿਵਾਸਾ ॥੧॥
તારી સુંદર મીઠી વાસના મારી અંદર વસી ગઈ છે હવે હું નીચા છોડથી ઊંચો બની ગયો છું ॥૧॥
ਮਾਧਉ ਸਤਸੰਗਤਿ ਸਰਨਿ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰੀ ॥
હે માધો! મેં તારી સાધુ-સંગતનો આશરો પકડ્યો છે મને અહીંથી અલગ થવા દઈશ નહીં
ਹਮ ਅਉਗਨ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਉਪਕਾਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું ખરાબ કામોવાળો છું તારો સત્સંગ છોડીને બીજી વાર ખરાબ તરફ ચાલી પડું છું પરંતુ તું કૃપા કરનાર છે અને ફરી જોડી લે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਤੁਮ ਮਖਤੂਲ ਸੁਪੇਦ ਸਪੀਅਲ ਹਮ ਬਪੁਰੇ ਜਸ ਕੀਰਾ ॥
હે માધો! તું સફેદ પીળો સુંદર એવો રેશમ છે હું નીમાણાં તે કીડા જેવો છું જે રેશમને છોડીને બહાર નીકળી જાય છે અને મરી જાય છે
ਸਤਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਰਹੀਐ ਮਾਧਉ ਜੈਸੇ ਮਧੁਪ ਮਖੀਰਾ ॥੨॥
માધો! કૃપા કર હું તારી સાધુ-સંગતમાં જોડાઈ રહું જેમ મધની માખીઓ મધના મધપૂડામાં ટકી રહે છે ॥૨॥
ਜਾਤੀ ਓਛਾ ਪਾਤੀ ਓਛਾ ਓਛਾ ਜਨਮੁ ਹਮਾਰਾ ॥
રવિદાસ ચમાર કહે છે, લોકોની નજરોમાં મારી જાતિ નીચ મારુ કુળ નીચ મારો જન્મ નીચ.
ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਕੀ ਸੇਵ ਨ ਕੀਨੀ ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਚਮਾਰਾ ॥੩॥੩॥
પરંતુ હે માધવ! મારી જાતિ જન્મ અને કુળ સાચે નીચ જ રહી જશે જો મેં હે માલિક પ્રભુ! તારી ભક્તિ ના કરી ॥૩॥૩॥
ਆਸਾ ॥
આશા॥
ਕਹਾ ਭਇਓ ਜਉ ਤਨੁ ਭਇਓ ਛਿਨੁ ਛਿਨੁ ॥
આ નામ-ધન શોધીને હવે જો મારું શરીર નાશ પણ થઈ જાય તો પણ મને કોઈ ચિંતા નથી.
ਪ੍ਰੇਮੁ ਜਾਇ ਤਉ ਡਰਪੈ ਤੇਰੋ ਜਨੁ ॥੧॥
હે રામ! તારો સેવક ત્યારે જ ઘબરાશે જો આના મનમાંથી તારા ચરણોનો પ્રેમ દૂર થશે ॥૧॥
ਤੁਝਹਿ ਚਰਨ ਅਰਬਿੰਦ ਭਵਨ ਮਨੁ ॥
હે સુંદર રામ! મારુ મન કમળફુલ જેવા સુંદર તારા ચરણોને પોતાની રહેવાની જગ્યા બનાવી ચૂક્યું છે
ਪਾਨ ਕਰਤ ਪਾਇਓ ਪਾਇਓ ਰਾਮਈਆ ਧਨੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ .
તારા ચરણ-કમળમાં નામ-રસ પીતા-પીતા મેં મેળવી લીધું છે મેં મેળવી લીધું છે તારું નામ-ધન ॥૧॥ વિરામ॥
ਸੰਪਤਿ ਬਿਪਤਿ ਪਟਲ ਮਾਇਆ ਧਨੁ ॥
સુખ, આપત્તિ, ધન – આ માયાના પડદા છે જે મનુષ્યની બુદ્ધિ પર પડી રહે છે