ਜਨ ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਦਾਸ ਕੋ ਕਰੀਅਹੁ ਮੇਰਾ ਮੂੰਡੁ ਸਾਧ ਪਗਾ ਹੇਠਿ ਰੁਲਸੀ ਰੇ ॥੨॥੪॥੩੭॥
નાનકને દાસાનુદાસ બનાવી દે, ત્યારથી તેનું માથું સાધુઓના ચરણોમાં હાજર રહે ॥૨॥૪॥૩૭॥
ਰਾਗੁ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੭॥
રાગ દેવગંધારી મહેલ ૫ ઘર ૭॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદ્દગુરુની કૃપાથી થાય છે ॥
ਸਭ ਦਿਨ ਕੇ ਸਮਰਥ ਪੰਥ ਬਿਠੁਲੇ ਹਉ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਉ ॥
હે બધા ગરીબોના સમર્થ અને પથ-પ્રદર્શક પ્રભુ! હું તારા પર કરોડો વખત બલિહાર જાઉં છું
ਗਾਵਨ ਭਾਵਨ ਸੰਤਨ ਤੋਰੈ ਚਰਨ ਉਵਾ ਕੈ ਪਾਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તારા સંતજન પ્રેમપૂર્વક તારું સ્તુતિ ગાન કરે છે, જે તને ખૂબ સારું લાગે છે અને હું તેના જ ચરણ સ્પર્શ કરું છું ॥૧॥વિરામ॥
ਜਾਸਨ ਬਾਸਨ ਸਹਜ ਕੇਲ ਕਰੁਣਾ ਮੈ ਏਕ ਅਨੰਤ ਅਨੂਪੈ ਠਾਉ ॥੧॥
હે દયા સ્વરૂપ! તને તારો યશ સાંભળવાની કોઈ લાલસા નથી અને તું સરળ જ અદભુત કરવાવાળો છે હે કરુણામય! અને અદ્વિતીય પરમાત્મા! તારું સ્થાન અનંત અને અનુપ છે ॥૧॥
ਰਿਧਿ ਸਿਧਿ ਨਿਧਿ ਕਰ ਤਲ ਜਗਜੀਵਨ ਸ੍ਰਬ ਨਾਥ ਅਨੇਕੈ ਨਾਉ ॥
હે જગજીવન! રીદ્ધીઓ-સિદ્ધિઓ અને નિધિઓ બધા તારી હથેળી પર હાજર છે, હે બધાના માલિક! તારા અનેકો જ નામ છે
ਦਇਆ ਮਇਆ ਕਿਰਪਾ ਨਾਨਕ ਕਉ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਜਸੁ ਜੀਵਾਉ ॥੨॥੧॥੩੮॥੬॥੪੪॥
હે દયાનિધિ! નાનક પર પોતાની કૃપા કરો જેથી તારું યશ સાંભળી-સાંભળીને જીવિત રહે ॥૨॥૧॥૩૮॥૬॥૪૪॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે ॥
ਰਾਗੁ ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
રાગ દેવગંધારી મહેલ ૯ ॥
ਯਹ ਮਨੁ ਨੈਕ ਨ ਕਹਿਓ ਕਰੈ ॥
આ મન મારી વાતનું અંશ માત્ર પણ પાલન કરતું નથી
ਸੀਖ ਸਿਖਾਇ ਰਹਿਓ ਅਪਨੀ ਸੀ ਦੁਰਮਤਿ ਤੇ ਨ ਟਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પોતાની તરફથી હું તેને ઘણી શિક્ષા પ્રદાન કરી ચુક્યો છું પરંતુ આ દુર્બુદ્ધિથી દૂર થતું જ નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਮਦਿ ਮਾਇਆ ਕੈ ਭਇਓ ਬਾਵਰੋ ਹਰਿ ਜਸੁ ਨਹਿ ਉਚਰੈ ॥
આ માયાના નશામાં પાગલ થઈ ગયું છે તથા હરિનું યશોગાન ઉચ્ચારિત કરતું નથી
ਕਰਿ ਪਰਪੰਚੁ ਜਗਤ ਕਉ ਡਹਕੈ ਅਪਨੋ ਉਦਰੁ ਭਰੈ ॥੧॥
આ અનેક છળ-કપટ કરીને દુનિયાને છેતરતું રહે છે તથા પોતાનું પેટ ભરે છે ॥૧॥
ਸੁਆਨ ਪੂਛ ਜਿਉ ਹੋਇ ਨ ਸੂਧੋ ਕਹਿਓ ਨ ਕਾਨ ਧਰੈ ॥
આ મન કૂતરાની પૂંછડીની જેમ ક્યારેય સીધું થતું નથી અને જે ઉપદેશ આપે છે તે બાજુ કાન કરતો નથી
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਭਜੁ ਰਾਮ ਨਾਮ ਨਿਤ ਜਾ ਤੇ ਕਾਜੁ ਸਰੈ ॥੨॥੧॥
નાનકનું કહેવું છે કે હે અજ્ઞાની મન! રામનામનું દરરોજ ભજન કરો, જેનાથી તારા બધા કાર્ય સંપન્ન થઈ જશે ॥૨॥૧॥
ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
રાગ દેવગંધારી મહેલ ૯ ॥
ਸਭ ਕਿਛੁ ਜੀਵਤ ਕੋ ਬਿਵਹਾਰ ॥
બધા જીવિત રહેવા સુધી જ પોતાનો સંબંધ-વ્યવહાર બનાવી રાખે છે
ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਭਾਈ ਸੁਤ ਬੰਧਪ ਅਰੁ ਫੁਨਿ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਨਾਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પછી તે ભલે માતા-પિતા, ભાઈ, પુત્ર, સંબંધી તથા ઘરની સ્ત્રીના સંબંધ હોય ॥૧॥વિરામ॥
ਤਨ ਤੇ ਪ੍ਰਾਨ ਹੋਤ ਜਬ ਨਿਆਰੇ ਟੇਰਤ ਪ੍ਰੇਤਿ ਪੁਕਾਰਿ ॥
જ્યારે શરીરમાંથી પ્રાણ નીકળી જાય છે તો બધા સંબંધી રોતા-પુકારતા મૃતદેહને પ્રેત કહીને બોલાવે છે
ਆਧ ਘਰੀ ਕੋਊ ਨਹਿ ਰਾਖੈ ਘਰ ਤੇ ਦੇਤ ਨਿਕਾਰਿ ॥੧॥
અડધી ક્ષણ માત્ર પણ કોઈ મૃતક દેહને રાખવા માંગતું નથી અને ઘરેથી બહાર કાઢી મૂકે છે ॥૧॥
ਮ੍ਰਿਗ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਜਿਉ ਜਗ ਰਚਨਾ ਯਹ ਦੇਖਹੁ ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰਿ ॥
પોતાના હૃદયમાં વિચાર કરીને જોઈ લે આ જગત રચના મૃગજળ જેવી છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਭਜੁ ਰਾਮ ਨਾਮ ਨਿਤ ਜਾ ਤੇ ਹੋਤ ਉਧਾਰ ॥੨॥੨॥
નાનકનું કહેવું છે કે હે નશ્વર પાણી! દરરોજ જ રામ-નામનું ભજન કરો તેથી તારો સંસારસાગરથી ઉદ્ધાર થઈ જાય ॥૨॥૨॥
ਦੇਵਗੰਧਾਰੀ ਮਹਲਾ ੯ ॥
રાગ દેવગંધારી મહેલ ૯ ॥
ਜਗਤ ਮੈ ਝੂਠੀ ਦੇਖੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
આ જગતમાં મેં અસત્ય જ પ્રેમ જોયો છે
ਅਪਨੇ ਹੀ ਸੁਖ ਸਿਉ ਸਭ ਲਾਗੇ ਕਿਆ ਦਾਰਾ ਕਿਆ ਮੀਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
બધા લોકો પોતાના સુખમાં જ લાગેલા છે ભલે તે પત્ની હોય અથવા નજીકનો મિત્ર શા માટે ન હોય ॥૧॥વિરામ॥
ਮੇਰਉ ਮੇਰਉ ਸਭੈ ਕਹਤ ਹੈ ਹਿਤ ਸਿਉ ਬਾਧਿਓ ਚੀਤ ॥
બધા લોકો ‘મારુ-મારુ’ કહીને બોલાવતા રહે છે તથા પોતાના હિત માટે પોતાનું મન જોડે છે
ਅੰਤਿ ਕਾਲਿ ਸੰਗੀ ਨਹ ਕੋਊ ਇਹ ਅਚਰਜ ਹੈ ਰੀਤਿ ॥੧॥
જીવનના અંતિમ ક્ષણોમાં કોઈ પણ સાથી બનતા નથી, આ સંસારની આશ્ચર્યજનક રિવાજ છે ॥૧॥
ਮਨ ਮੂਰਖ ਅਜਹੂ ਨਹ ਸਮਝਤ ਸਿਖ ਦੈ ਹਾਰਿਓ ਨੀਤ ॥
હે મૂર્ખ મન! તું હજુ પણ સમજ્યો નથી, હું દરરોજ જ તેને શિક્ષા દઈને પરાજિત થઈ ગયો છું
ਨਾਨਕ ਭਉਜਲੁ ਪਾਰਿ ਪਰੈ ਜਉ ਗਾਵੈ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਗੀਤ ॥੨॥੩॥੬॥੩੮॥੪੭॥
હે નાનક! જે જીવ પ્રભુની મહિમાના ગીત ગાય છે, તે સંસારસાગરથી પાર થઈ જાય છે ॥૨॥૩॥૬॥૩૮॥૪૭॥