ਸਚੁ ਕਮਾਵੈ ਸੋਈ ਕਾਜੀ ॥
સત્યનું આચરણ સ્વીકારનાર જ સાચો કાજી છે.
ਜੋ ਦਿਲੁ ਸੋਧੈ ਸੋਈ ਹਾਜੀ ॥
જે પોતાના દિલને શુદ્ધ કરી લે છે, વાસ્તવમાં તે જ મક્કાનો હજ્જ કરનાર હાજી છે.
ਸੋ ਮੁਲਾ ਮਲਊਨ ਨਿਵਾਰੈ ਸੋ ਦਰਵੇਸੁ ਜਿਸੁ ਸਿਫਤਿ ਧਰਾ ॥੬॥
તે જ મુલ્લા છે, જે પોતાના મનની અહમરુપી ગંદકીને દૂર કરે છે અને દરવેશ કહેવાતો નથી, જે અલ્લાહના વખાણનો સહારો લે છે ॥૬॥
ਸਭੇ ਵਖਤ ਸਭੇ ਕਰਿ ਵੇਲਾ ॥ ਖਾਲਕੁ ਯਾਦਿ ਦਿਲੈ ਮਹਿ ਮਉਲਾ ॥
દરેક સમયને પ્રાર્થના કરવાનો સમય બનાવી લે, દુનિયાને બનાવનાર તે પ્રભુને દરેક સમય પોતાના દિલમાં યાદ કર.
ਤਸਬੀ ਯਾਦਿ ਕਰਹੁ ਦਸ ਮਰਦਨੁ ਸੁੰਨਤਿ ਸੀਲੁ ਬੰਧਾਨਿ ਬਰਾ ॥੭॥
ખુદાને યાદ કરતો રહે, આ જ તસ્બીહ અર્થાત માળા જપવાની છે, આ ઇન્દ્રિયોને મારી દેવી જ સુન્નત કરવાની છે અને શીલ સ્વભાવ જ સૌથી મોટું નિયંત્રણ છે ॥૭॥
ਦਿਲ ਮਹਿ ਜਾਨਹੁ ਸਭ ਫਿਲਹਾਲਾ ॥
પોતાના દિલમાં આ વાત સમજી લે જગતનું બધું થોડા સમય માટે રહેનાર છે.
ਖਿਲਖਾਨਾ ਬਿਰਾਦਰ ਹਮੂ ਜੰਜਾਲਾ ॥
હે ભાઈ! કુટુંબ તેમજ ઘરબાર જંજટ જ છે.
ਮੀਰ ਮਲਕ ਉਮਰੇ ਫਾਨਾਇਆ ਏਕ ਮੁਕਾਮ ਖੁਦਾਇ ਦਰਾ ॥੮॥
એક ખુદાનો દરબાર જ હંમેશા સ્થિર રહેનાર મુકામ છે અને બાદશાહ, માલિક તેમજ સરદાર મૃત્યુ થનાર છે ॥૮॥
ਅਵਲਿ ਸਿਫਤਿ ਦੂਜੀ ਸਾਬੂਰੀ ॥
અલ્લાહના વખાણ પહેલી નમાજ, સંતોષ રાખવો બીજી નમાજ,
ਤੀਜੈ ਹਲੇਮੀ ਚਉਥੈ ਖੈਰੀ ॥
નમ્રતા ધારણ કરવી ત્રીજા સમયની નમાજ, જરૂરતમંદોને દાન-પુણ્ય કરવું ચૌથી નમાઝ અને
ਪੰਜਵੈ ਪੰਜੇ ਇਕਤੁ ਮੁਕਾਮੈ ਏਹਿ ਪੰਜਿ ਵਖਤ ਤੇਰੇ ਅਪਰਪਰਾ ॥੯॥
પાંચ ઇન્દ્રિયો એક સ્થાન પર સ્થિર કરીને રાખવી તારી પાંચમી નમાઝ છે. તારી નમાજના આ પાંચ સમય જ સૌથી ઉત્તમ છે ॥૯॥
ਸਗਲੀ ਜਾਨਿ ਕਰਹੁ ਮਉਦੀਫਾ ॥
આ સમજીને કે ખુદા આખી દુનિયામાં રહે છે, આ જ્ઞાનને પોતાની ઈચ્છા પૂર્તિનો પાઠ બનાવ અને
ਬਦ ਅਮਲ ਛੋਡਿ ਕਰਹੁ ਹਥਿ ਕੂਜਾ ॥
પાપ કર્મોના ત્યાગને હાથમાં પકડનાર પ્યાલો બનાવ.
ਖੁਦਾਇ ਏਕੁ ਬੁਝਿ ਦੇਵਹੁ ਬਾਂਗਾਂ ਬੁਰਗੂ ਬਰਖੁਰਦਾਰ ਖਰਾ ॥੧੦॥
ખુદાને એક જ સમજીને મસ્જિદમાં નમાજ વાંચવા માટે બાંગ આપ્યા કર અને તે ખુદાનો સારો પુત્ર બનવું જ બિગુલ વગાડવી છે ॥૧૦॥
ਹਕੁ ਹਲਾਲੁ ਬਖੋਰਹੁ ਖਾਣਾ ॥
હકની કમાણીનું જ ભોજન કર્યા કર,
ਦਿਲ ਦਰੀਆਉ ਧੋਵਹੁ ਮੈਲਾਣਾ ॥
પોતાના દિલને દરિયાની જેમ મોટું બનાવ અને મનની ગંદકીને સાફ કરી લે.
ਪੀਰੁ ਪਛਾਣੈ ਭਿਸਤੀ ਸੋਈ ਅਜਰਾਈਲੁ ਨ ਦੋਜ ਠਰਾ ॥੧੧॥
પોતાના પીરને ઓળખીને સેવામાં લીન રહેનાર જ બીહીશ્તમાં જવાને હકદાર છે અને મૃત્યુનો દેવદૂત યમ તેને નરકમાં જ નાખતો ॥૧૧॥
ਕਾਇਆ ਕਿਰਦਾਰ ਅਉਰਤ ਯਕੀਨਾ ॥
જે શરીર દ્વારા તું શુભાશુભ કર્મ કરે છે, તેને પોતાની વિશ્વાસપાત્ર સ્ત્રી બનાવ અને
ਰੰਗ ਤਮਾਸੇ ਮਾਣਿ ਹਕੀਨਾ ॥
પછી તેના દ્વારા ખુદાને મળીને રંગ-તમાશાઓમાં આનંદ ભોગ.
ਨਾਪਾਕ ਪਾਕੁ ਕਰਿ ਹਦੂਰਿ ਹਦੀਸਾ ਸਾਬਤ ਸੂਰਤਿ ਦਸਤਾਰ ਸਿਰਾ ॥੧੨॥
હે દુષ્ટ માણસ! તમારી જાતને પવિત્ર બનાવો. ભગવાનને વાસ્તવિક સમજવા માટે કુરાનની હદીસો વાંચવી. સંપૂર્ણ દેખાવમાં રહેવું એટલે માથા પર પાઘડી પહેરવી.॥૧૨॥
ਮੁਸਲਮਾਣੁ ਮੋਮ ਦਿਲਿ ਹੋਵੈ ॥
સાચો મુસલમાન તે જ છે, જેનું દિલ મીણની જેમ નરમ હોય છે,
ਅੰਤਰ ਕੀ ਮਲੁ ਦਿਲ ਤੇ ਧੋਵੈ ॥
તે પોતાના અંતર્મનની ગંદકીને દિલથી ધોઈ દે છે.
ਦੁਨੀਆ ਰੰਗ ਨ ਆਵੈ ਨੇੜੈ ਜਿਉ ਕੁਸਮ ਪਾਟੁ ਘਿਉ ਪਾਕੁ ਹਰਾ ॥੧੩॥
તે દુનિયાના રંગ-તમાશાઓની નજીક આવતો નથી અને આમ પવિત્ર થાય છે, જે રીતે ફૂલ, રેશમ, ઘી તેમજ હરણ- ચામડી પાક પવિત્ર હોય છે ॥૧૩॥
ਜਾ ਕਉ ਮਿਹਰ ਮਿਹਰ ਮਿਹਰਵਾਨਾ ॥
જેના પર કૃપાળુ અલ્લાહની કૃપા હોય છે,
ਸੋਈ ਮਰਦੁ ਮਰਦੁ ਮਰਦਾਨਾ ॥
વાસ્તવમાં તે જ પુરુષોમાં શૂરવીર પુરુષ છે.
ਸੋਈ ਸੇਖੁ ਮਸਾਇਕੁ ਹਾਜੀ ਸੋ ਬੰਦਾ ਜਿਸੁ ਨਜਰਿ ਨਰਾ ॥੧੪॥
જેના પર ખુદાની કૃપા-દ્રષ્ટિ છે, તે જ શેખ, શેખોનો પીર, હાજી તેમજ ખુદાનો સારો મનુષ્ય છે ॥૧૪॥
ਕੁਦਰਤਿ ਕਾਦਰ ਕਰਣ ਕਰੀਮਾ ॥
હે કૃપાળુ, રહમદિલ, સાચા ખુદા! તું કુદરતનો રચયિતા છે,
ਸਿਫਤਿ ਮੁਹਬਤਿ ਅਥਾਹ ਰਹੀਮਾ ॥
બધાને બનાવનાર છે, તારી સ્તુતિ તેમજ પ્રેમ અથાહ છે, તારો હુકમ પણ સત્ય છે.
ਹਕੁ ਹੁਕਮੁ ਸਚੁ ਖੁਦਾਇਆ ਬੁਝਿ ਨਾਨਕ ਬੰਦਿ ਖਲਾਸ ਤਰਾ ॥੧੫॥੩॥੧੨॥
હે નાનક! તે ખુદાના તફાવતને સમજનાર મનુષ્ય બંધનોથી મુક્ત થઈને સંસાર-સમુદ્રથી પાર થઈ જાય છે ॥૧૫॥૩॥૧૨॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਸਭ ਊਚ ਬਿਰਾਜੇ ॥
પરબ્રહ્મ સર્વોચ્ચ સ્થાન પર બેઠો છે,
ਆਪੇ ਥਾਪਿ ਉਥਾਪੇ ਸਾਜੇ ॥
આખી દુનિયાને બનાવવા, મટાડવા તેમજ ફરી સ્થાપના કરનાર પણ તે પોતે જ છે.
ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਸਰਣਿ ਗਹਤ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ਕਿਛੁ ਭਉ ਨ ਵਿਆਪੈ ਬਾਲ ਕਾ ॥੧॥
તે સર્વોચ્ચ શક્તિ પ્રભુ શરણ લેવાથી જ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે અને મૃત્યુ વગેરે કોઈ ભય વ્યાપ્ત થતો નથી ॥૧॥
ਗਰਭ ਅਗਨਿ ਮਹਿ ਜਿਨਹਿ ਉਬਾਰਿਆ ॥
જે નિરંકારે ગર્ભ-આગમાંથી બચાવ્યો છે,
ਰਕਤ ਕਿਰਮ ਮਹਿ ਨਹੀ ਸੰਘਾਰਿਆ ॥
માતાના લોહીમાં એક નાનો કીડો હોવા છતાં તેને અદૃશ્ય થવા દીધો ન હતો,
ਅਪਨਾ ਸਿਮਰਨੁ ਦੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਿਆ ਓਹੁ ਸਗਲ ਘਟਾ ਕਾ ਮਾਲਕਾ ॥੨॥
જેને પોતાનું સ્મરણ દઈને પોષણ કર્યું છે, તે બધા શરીરોનો માલિક છે ॥૨૩॥
ਚਰਣ ਕਮਲ ਸਰਣਾਈ ਆਇਆ ॥
હું તો પ્રભુના ચરણ-કમળની શરણમાં આવ્યો છું,
ਸਾਧਸੰਗਿ ਹੈ ਹਰਿ ਜਸੁ ਗਾਇਆ ॥
સજ્જન સાધુઓની સાથે પ્રભુનો જ યશ ગાયો છે.
ਜਨਮ ਮਰਣ ਸਭਿ ਦੂਖ ਨਿਵਾਰੇ ਜਪਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਭਉ ਨਹੀ ਕਾਲ ਕਾ ॥੩॥
પરમાત્માનું નામ જપવાથી જન્મ-મરણના બધા દુઃખ તૂટી જાય છે અને મૃત્યુનો ભય પણ રહેતો નથી ॥૩॥
ਸਮਰਥ ਅਕਥ ਅਗੋਚਰ ਦੇਵਾ ॥
દેવાધિદેવ સર્વોચ્ચ શક્તિ પરમેશ્વર સર્વકળા સમર્થ છે, તેની લીલાઓ અકથ્ય છે, તે અદ્રશ્ય છે.
ਜੀਅ ਜੰਤ ਸਭਿ ਤਾ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥
સૃષ્ટિના બધા જીવ તેની જ પૂજા કરે છે.
ਅੰਡਜ ਜੇਰਜ ਸੇਤਜ ਉਤਭੁਜ ਬਹੁ ਪਰਕਾਰੀ ਪਾਲਕਾ ॥੪॥
ઈંડાથી, ગર્ભથી, ગરમીથી તેમ જ ડાળીથી ઉત્પન્ન થનાર અનેક પ્રકારના બધા જીવોનું પોષણ કરી રહ્યો છે ॥૪॥
ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਇ ਨਿਧਾਨਾ ॥
સુખનો ખજાનો તેને જ પ્રાપ્ત થાય છે,
ਰਾਮ ਨਾਮ ਰਸੁ ਅੰਤਰਿ ਮਾਨਾ ॥
જે પોતાના અંતર્મનમાં રામ નામનો આનંદ લે છે.
ਕਰੁ ਗਹਿ ਲੀਨੇ ਅੰਧ ਕੂਪ ਤੇ ਵਿਰਲੇ ਕੇਈ ਸਾਲਕਾ ॥੫॥
તેણે પોતે જ હાથ પકડીને સંસાર-સમુદ્રરૂપી અંધકારમાંથી બહાર કાઢી દીધો છે, પરંતુ કોઈ દુર્લભ જ આવો સાધક છે ॥૫॥