ਮੂੜੇ ਤੈ ਮਨ ਤੇ ਰਾਮੁ ਬਿਸਾਰਿਓ ॥
હે મૂર્ખ! તે મનથી રામને ભુલાવી દીધા છે
ਲੂਣੁ ਖਾਇ ਕਰਹਿ ਹਰਾਮਖੋਰੀ ਪੇਖਤ ਨੈਨ ਬਿਦਾਰਿਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હું માલિક નું નમક ખાઈને હરામખોરી કરે છે, લોકોની નજર સામે જ તને સળગાવીને રાખ કરી દેવામાં આવશે ॥૧॥વિરામ॥
ਅਸਾਧ ਰੋਗੁ ਉਪਜਿਓ ਤਨ ਭੀਤਰਿ ਟਰਤ ਨ ਕਾਹੂ ਟਾਰਿਓ ॥
શરીરમાં અસાધ્ય રોગ ઉત્પન્ન થઈ ગયા છે જેની કોઈ વિધિથી સારવાર થઈ શકતી નથી
ਪ੍ਰਭ ਬਿਸਰਤ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇਓ ਇਹੁ ਨਾਨਕ ਤਤੁ ਬੀਚਾਰਿਓ ॥੨॥੮॥
નાનકે તો આ વાત પર વિચાર કર્યો છે કે પ્રભુને ભુલવાથી દુઃખ જ પ્રાપ્ત થાય છે ॥૨॥૮॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਚਰਨ ਕਮਲ ਪ੍ਰਭ ਰਾਖੇ ਚੀਤਿ ॥
પ્રભુના ચરણ-કમળ મનમાં વસાવી લો
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹ ਨੀਤਾ ਨੀਤ ॥
દરરોજ જ તેના ગુણ ગાતા રહો
ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਦੂਜਾ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਊ ॥
તેના સિવાય જગતમાં કોઈ મહાન નથી
ਆਦਿ ਮਧਿ ਅੰਤਿ ਹੈ ਸੋਊ ॥੧॥
સૃષ્ટિના આરંભ, મધ્ય અને અંતમાં માત્ર તેનું જ અસ્તિત્વ છે ॥૧॥
ਸੰਤਨ ਕੀ ਓਟ ਆਪੇ ਆਪਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પોતે જ સંતજનોનો આશરો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਾ ਕੈ ਵਸਿ ਹੈ ਸਗਲ ਸੰਸਾਰੁ ॥
જેના વશમાં આખું સંસાર છે
ਆਪੇ ਆਪਿ ਆਪਿ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥
તે નિરાકાર પોતે જ બધું છે
ਨਾਨਕ ਗਹਿਓ ਸਾਚਾ ਸੋਇ ॥
હે નાનક જેને પરમ સત્યનો સહારો લીધો છે
ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਫਿਰਿ ਦੂਖੁ ਨ ਹੋਇ ॥੨॥੯॥
તેને જ સાચું સુખ પ્રાપ્ત કર્યું છે ॥૨॥૯॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੩
મારુ મહેલ ૫ ઘર ૩॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા સદ્દગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਪ੍ਰਾਨ ਸੁਖਦਾਤਾ ਜੀਅ ਸੁਖਦਾਤਾ ਤੁਮ ਕਾਹੇ ਬਿਸਾਰਿਓ ਅਗਿਆਨਥ ॥
હે જ્ઞાનહીન મનુષ્ય! પ્રાણ તેમજ આત્માને સુખ આપનાર પ્રભુને તે શા માટે ભુલાવી દીધા છે
ਹੋਛਾ ਮਦੁ ਚਾਖਿ ਹੋਏ ਤੁਮ ਬਾਵਰ ਦੁਲਭ ਜਨਮੁ ਅਕਾਰਥ ॥੧॥
માયાના તુચ્છ નશાનું તું સેવન કરીને પાગલ થઈ ગયો છે જેના કારણે તારો દુર્લભ જન્મ વ્યર્થ જઈ રહ્યો છે ॥૧॥
ਰੇ ਨਰ ਐਸੀ ਕਰਹਿ ਇਆਨਥ ॥
હે નર! તું ખુબ મૂર્ખતા કરી રહ્યો છે
ਤਜਿ ਸਾਰੰਗਧਰ ਭ੍ਰਮਿ ਤੂ ਭੂਲਾ ਮੋਹਿ ਲਪਟਿਓ ਦਾਸੀ ਸੰਗਿ ਸਾਨਥ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પ્રભુને ત્યાગીને ભ્રમમાં ભૂલેલા અને માયા દાસીની સાથે સંબંધ બનેલો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਧਰਣੀਧਰੁ ਤਿਆਗਿ ਨੀਚ ਕੁਲ ਸੇਵਹਿ ਹਉ ਹਉ ਕਰਤ ਬਿਹਾਵਥ ॥
તું પ્રભુને છોડીને નીચ કુળની સેવામાં મગ્ન છે અને હું-હું કરીને આખી જીંદગી અહંકારમાં પસાર થઈ રહી છે
ਫੋਕਟ ਕਰਮ ਕਰਹਿ ਅਗਿਆਨੀ ਮਨਮੁਖਿ ਅੰਧ ਕਹਾਵਥ ॥੨॥
હે અજ્ઞાની! તું નકામા કર્મ કરે છે તેથી તું મનમુખ તેમજ આંધળો કહેવાય છે ॥૨॥
ਸਤਿ ਹੋਤਾ ਅਸਤਿ ਕਰਿ ਮਾਨਿਆ ਜੋ ਬਿਨਸਤ ਸੋ ਨਿਹਚਲੁ ਜਾਨਥ ॥
જે મૃત્યુ સત્ય છે તેને અસત્ય સમજી લીધું છે જે નાશવાન છે તેને નિશ્ચલ માની લીધું છે
ਪਰ ਕੀ ਕਉ ਅਪਨੀ ਕਰਿ ਪਕਰੀ ਐਸੇ ਭੂਲ ਭੁਲਾਨਥ ॥੩॥
જે ધન પારકું છે તેને પોતાનું સમજીને પકડી લીધું છે અને તું આવા ભ્રમમાં ભટકેલો છે ॥૩॥
ਖਤ੍ਰੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਸੂਦ ਵੈਸ ਸਭ ਏਕੈ ਨਾਮਿ ਤਰਾਨਥ ॥
ક્ષત્રિય, બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય તેમજ શુદ્ર આ બધા એક હરિ-નામથી મોક્ષ મેળવે છે
ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਉਪਦੇਸੁ ਕਹਤੁ ਹੈ ਜੋ ਸੁਨੈ ਸੋ ਪਾਰਿ ਪਰਾਨਥ ॥੪॥੧॥੧੦॥
ગુરુ નાનક ઉપદેશ આપે છે કે જે તેને સાંભળે છે તેની મુક્તિ થઈ જાય છે ॥૪॥૧॥૧૦॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੫ ॥
મારુ મહેલ ૫॥
ਗੁਪਤੁ ਕਰਤਾ ਸੰਗਿ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਡਹਕਾਵਏ ਮਨੁਖਾਇ ॥
મનુષ્ય છુપાઈ-છુપાઈને ખરાબ કર્મ કરે છે પરંતુ સાથે રહેનાર પ્રભુને તેની પ્રવૃત્તિની ખબર છે તે માત્ર દુનિયાને દગો જ આપી શકે છે
ਬਿਸਾਰਿ ਹਰਿ ਜੀਉ ਬਿਖੈ ਭੋਗਹਿ ਤਪਤ ਥੰਮ ਗਲਿ ਲਾਇ ॥੧॥
પ્રભુને ભુલાવી વિષય-વિકાર તેમજ કામ-ભોગમાં લિપ્ત જીવ ગરમ સ્તંભના દંડને પાત્ર બને છે ॥૧॥
ਰੇ ਨਰ ਕਾਇ ਪਰ ਗ੍ਰਿਹਿ ਜਾਇ ॥
હે મનુષ્ય! શા માટે પારકી નારીના ઘરે જાય છે
ਕੁਚਲ ਕਠੋਰ ਕਾਮਿ ਗਰਧਭ ਤੁਮ ਨਹੀ ਸੁਨਿਓ ਧਰਮ ਰਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે ગંદા! નિર્દયી, કામુક ગધેડા શું તે યમરાજનું નામ સાંભળ્યું નથી? ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿਕਾਰ ਪਾਥਰ ਗਲਹਿ ਬਾਧੇ ਨਿੰਦ ਪੋਟ ਸਿਰਾਇ ॥
તે પાપ રૂપી પથ્થર ગળાથી બાંધી લીધો છે અને નિંદા રૂપી ગાંસળી માથા પર લખી લીધી છે
ਮਹਾ ਸਾਗਰੁ ਸਮੁਦੁ ਲੰਘਨਾ ਪਾਰਿ ਨ ਪਰਨਾ ਜਾਇ ॥੨॥
તે મહાસાગર સંસાર સમુદ્રથી પાર થવું છે તારે એમાંથી પાર થવું અસંભવ થઈ જશે ॥૨॥
ਕਾਮਿ ਕ੍ਰੋਧਿ ਲੋਭਿ ਮੋਹਿ ਬਿਆਪਿਓ ਨੇਤ੍ਰ ਰਖੇ ਫਿਰਾਇ ॥
કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહમાં ફસાઈને તે પોતાની આંખો ફેરવી લીધી છે
ਸੀਸੁ ਉਠਾਵਨ ਨ ਕਬਹੂ ਮਿਲਈ ਮਹਾ ਦੁਤਰ ਮਾਇ ॥੩॥
તે ક્યારેય પણ પોતાના માથા પર ઉઠાવવા માટે અવસર મળશે નહીં ॥૩॥
ਸੂਰੁ ਮੁਕਤਾ ਸਸੀ ਮੁਕਤਾ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਅਲਿਪਾਇ ॥
જેમ સૂર્ય અને ચંદ્ર નિર્લિપ્ત રહે છે અને જેમ સ્વભાવ અનુસાર અગ્નિ પણ હંમેશા અલિપ્ત તેમજ નિર્મળ રહે છે તેમ જ બ્રહ્મજ્ઞાની પણ નિર્લિપ્ત રહે છે
ਸੁਭਾਵਤ ਜੈਸੇ ਬੈਸੰਤਰ ਅਲਿਪਤ ਸਦਾ ਨਿਰਮਲਾਇ ॥੪॥
સૂર્ય, ચંદ્રમા તેમજ અગ્નિ સારા-ખરાબ બધા જીવોને પોતાનો પ્રકાશ તેમજ સુખ આપે છે તેમ જ બ્રહ્મજ્ઞાની જીવોને ઉપદેશ આપીને પરમાત્માથી જોડે છે ॥૪॥
ਜਿਸੁ ਕਰਮੁ ਖੁਲਿਆ ਤਿਸੁ ਲਹਿਆ ਪੜਦਾ ਜਿਨਿ ਗੁਰ ਪਹਿ ਮੰਨਿਆ ਸੁਭਾਇ ॥
જેનો ભાગ્યોદય થયો જેને સરળ સ્વભાવ ગુરુમાં સંપૂર્ણ આસ્થા ધારણ કરી છે તેનું ભ્રમનું પદ ઉતરી ગયું છે