ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਸਾਧੂ ਸਰਣਾਈ ॥
સાધુ મહાત્માની શરણમાં આવવાથી જ રામ-નામ મળે છે અને
ਸਤਿਗੁਰ ਬਚਨੀ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਪਾਈ ॥
સદ્દગુરૂની વાણી દ્વારા તેની ગતિ તેમજ વિસ્તારનું રહસ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਜਪਿ ਹਰਿ ਮਨ ਮੇਰੇ ਹਰਿ ਮੇਲੇ ਮੇਲਣਹਾਰਾ ਹੇ ॥੧੭॥੩॥੯॥
હે મન! ગુરુ નાનકનું કહેવું છે કે હરિ નામનું જાપ કરો; કારણ કે આ પરમ-સત્યથી મળાવનાર છે ॥૧૭॥૩॥૯॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਘਰਿ ਰਹੁ ਰੇ ਮਨ ਮੁਗਧ ਇਆਨੇ ॥
હે મૂર્ખ પાગલ મન! હૃદય-ઘરમાં સ્થિર રહે,
ਰਾਮੁ ਜਪਹੁ ਅੰਤਰਗਤਿ ਧਿਆਨੇ ॥
ધ્યાન લગાવીને અંતર્મુખ થઈને રામને જપતો રહે.
ਲਾਲਚ ਛੋਡਿ ਰਚਹੁ ਅਪਰੰਪਰਿ ਇਉ ਪਾਵਹੁ ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰਾ ਹੇ ॥੧॥
લોભ-લાલચની છોડીને અપરંપાર પરમાત્મામાં લીન રહે, આ રીતે મુક્તિનો દરવાજો મેળવી લે ॥૧॥
ਜਿਸੁ ਬਿਸਰਿਐ ਜਮੁ ਜੋਹਣਿ ਲਾਗੈ ॥
જેને ભુલવાથી યમ પીડિત કરવા લાગે છે,
ਸਭਿ ਸੁਖ ਜਾਹਿ ਦੁਖਾ ਫੁਨਿ ਆਗੈ ॥
બધા સુખ દૂર થઈ જાય છે અને આગળ પરલોકમાં દુઃખ ફરી ભોગવું પડે છે.
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਜਪਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜੀਅੜੇ ਏਹੁ ਪਰਮ ਤਤੁ ਵੀਚਾਰਾ ਹੇ ॥੨॥
હે મન! ગુરુમુખ બનીને રામ નામનું જાપ કરતો રહે, આ જ પરમ-તત્વનું ચિંતન છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਜਪਹੁ ਰਸੁ ਮੀਠਾ ॥
હરિ-નામ જપ, આ જ મીઠો રસ છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਅੰਤਰਿ ਡੀਠਾ ॥
ગુરુમુખે અંતર્મનમાં જ હરિ-રસને જોઈ લીધો છે.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਰਾਮ ਰਹਹੁ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਏਹੁ ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਸਾਰਾ ਹੇ ॥੩॥
રોજ રામ-રંગમાં લીન રહે, આ જ જપ, તપસ્યા તેમજ ધીરજનો સાર છે ॥૩॥
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਗੁਰ ਬਚਨੀ ਬੋਲਹੁ ॥
ગુરુના વચન દ્વારા રામ નામ બોલો;
ਸੰਤ ਸਭਾ ਮਹਿ ਇਹੁ ਰਸੁ ਟੋਲਹੁ ॥
સંતોની સભામાં આ રસને શોધ.
ਗੁਰਮਤਿ ਖੋਜਿ ਲਹਹੁ ਘਰੁ ਅਪਨਾ ਬਹੁੜਿ ਨ ਗਰਭ ਮਝਾਰਾ ਹੇ ॥੪॥
ગુરુની શિક્ષા દ્વારા પોતાનું સાચું ઘર શોધી લે, આ રીતે ફરી ગર્ભ-યોનિમાં આવીશ નહીં ॥૪॥
ਸਚੁ ਤੀਰਥਿ ਨਾਵਹੁ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹੁ ॥
નામરૂપી સાચા તીર્થમાં સ્નાન કર;
ਤਤੁ ਵੀਚਾਰਹੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਲਾਵਹੁ ॥
પરમાત્માના ગુણ ગા, પરમ-તત્વનું ચિંતન કર તેમજ પરમાત્મામાં ધ્યાન લગાવો.
ਅੰਤ ਕਾਲਿ ਜਮੁ ਜੋਹਿ ਨ ਸਾਕੈ ਹਰਿ ਬੋਲਹੁ ਰਾਮੁ ਪਿਆਰਾ ਹੇ ॥੫॥
પ્રેમાળ પ્રભુનું નામ જપતો રહે, આ રીતે અંતકાળ યમ પ્રભાવિત કરી શકશે નહીં ॥૫॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੁਰਖੁ ਦਾਤਾ ਵਡ ਦਾਣਾ ॥
સદ્દગુરુ દાતા છે, ખૂબ ચતુર છે.
ਜਿਸੁ ਅੰਤਰਿ ਸਾਚੁ ਸੁ ਸਬਦਿ ਸਮਾਣਾ ॥
જેના અંતર્મનમાં સત્ય અવ્યવસ્થિત થાય છે, તે બ્રહ્મમાં જ જોડાઈ જાય છે.
ਜਿਸ ਕਉ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਏ ਤਿਸੁ ਚੂਕਾ ਜਮ ਭੈ ਭਾਰਾ ਹੇ ॥੬॥
સદ્દગુરુ જેને પરમાત્માથી મળાવી દે છે, તેનો યમનો ભારે ભય સમાપ્ત થઈ જાય છે ॥૬॥
ਪੰਚ ਤਤੁ ਮਿਲਿ ਕਾਇਆ ਕੀਨੀ ॥
પંચતત્વથી મળીને આ શરીર બનાવ્યું છે અને
ਤਿਸ ਮਹਿ ਰਾਮ ਰਤਨੁ ਲੈ ਚੀਨੀ ॥
આમાં હાજર રામ-નામ રત્નને ઓળખી લો
ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਰਾਮੁ ਹੈ ਆਤਮ ਹਰਿ ਪਾਈਐ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰਾ ਹੇ ॥੭॥
આત્મા તેમજ પરમાત્મા એક જ છે અને આ સત્યનું જ્ઞાન શબ્દના ચિંતન દ્વારા જ થાય છે ॥૭॥
ਸਤ ਸੰਤੋਖਿ ਰਹਹੁ ਜਨ ਭਾਈ ॥
હે ભાઈ! સત્ય તેમજ સંતોષમાં રહે,
ਖਿਮਾ ਗਹਹੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ॥
ક્ષમા ભાવના રાખ અને ગુરૂની શરણમાં પડી જાઓ.
ਆਤਮੁ ਚੀਨਿ ਪਰਾਤਮੁ ਚੀਨਹੁ ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਇਹੁ ਨਿਸਤਾਰਾ ਹੇ ॥੮॥
આત્માને જાણીને પરમાત્માને ઓળખી લે; ગુરુની સંગતિમાં જ ઉદ્ધાર થઈ શકે છે ॥૮॥
ਸਾਕਤ ਕੂੜ ਕਪਟ ਮਹਿ ਟੇਕਾ ॥
પ્રભુથી અલગ મનુષ્ય અસત્ય તેમજ કપટમાં જ રહે છે અને
ਅਹਿਨਿਸਿ ਨਿੰਦਾ ਕਰਹਿ ਅਨੇਕਾ ॥
દિવસ-રાત અનેક લોકોની નિંદા કરે છે.
ਬਿਨੁ ਸਿਮਰਨ ਆਵਹਿ ਫੁਨਿ ਜਾਵਹਿ ਗ੍ਰਭ ਜੋਨੀ ਨਰਕ ਮਝਾਰਾ ਹੇ ॥੯॥
પરમાત્માના સ્મરણ વગર તે ફરી ફરી જન્મતો-મરતો રહે છે અને નરકરૂપી ગર્ભ-યોનિમાં પડે છે ॥૯॥
ਸਾਕਤ ਜਮ ਕੀ ਕਾਣਿ ਨ ਚੂਕੈ ॥
પદાર્થવાદી મનુષ્યનો મૃત્યુનો ડર દૂર થતો નથી,
ਜਮ ਕਾ ਡੰਡੁ ਨ ਕਬਹੂ ਮੂਕੈ ॥
યમદૂતોની સજા તેની ક્યારેય સમાપ્ત થતી નથી.
ਬਾਕੀ ਧਰਮ ਰਾਇ ਕੀ ਲੀਜੈ ਸਿਰਿ ਅਫਰਿਓ ਭਾਰੁ ਅਫਾਰਾ ਹੇ ॥੧੦॥
તે અહંકારીના માથા પર પાપરૂપી અહંકારનો ભાર ટકી રહે છે અને ધર્મરાજ તેના કર્મોનો છુટકારો કરે છે ॥૧૦॥
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸਾਕਤੁ ਕਹਹੁ ਕੋ ਤਰਿਆ ॥
કહે, ગુરુ વગર કોણ પદાર્થવાદી મનુષ્ય પાર થયો છે.
ਹਉਮੈ ਕਰਤਾ ਭਵਜਲਿ ਪਰਿਆ ॥
આ તો અભિમાન કરતા સંસાર સમુદ્રમાં જ પડ્યો છે.
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਪਾਰੁ ਨ ਪਾਵੈ ਕੋਈ ਹਰਿ ਜਪੀਐ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਾ ਹੇ ॥੧੧॥
ગુરુ વગર કોઈ પણ પાર થઈ શકતું નથી, પરમાત્માનું જાપ કરવાથી જ મુક્તિ મળે છે ॥૧૧॥
ਗੁਰ ਕੀ ਦਾਤਿ ਨ ਮੇਟੈ ਕੋਈ ॥
ગુરુના આશીર્વાદને કોઈ ભૂંસી શકતું નથી.
ਜਿਸੁ ਬਖਸੇ ਤਿਸੁ ਤਾਰੇ ਸੋਈ ॥
જેના પર કૃપા કરે છે, તેનો ઉદ્ધાર થઈ જાય છે.
ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖੁ ਨੇੜਿ ਨ ਆਵੈ ਮਨਿ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਅਪਰ ਅਪਾਰਾ ਹੇ ॥੧੨॥
જન્મ-મરણનું દુઃખ તેની નજીક આવતું નથી અને તેનું મન અપરંપાર પ્રભુમાં જ લીન રહે છે ॥૧૨॥
ਗੁਰ ਤੇ ਭੂਲੇ ਆਵਹੁ ਜਾਵਹੁ ॥
જો ગુરુને ભૂલી જઈશ તો જન્મ મરણના ચક્રમાં પડી રહીશ;
ਜਨਮਿ ਮਰਹੁ ਫੁਨਿ ਪਾਪ ਕਮਾਵਹੁ ॥
ફરી જન્મ-મરણ જ બની રહેશે; અને પાપ-કર્મમાં લુપ્ત રહીશ.
ਸਾਕਤ ਮੂੜ ਅਚੇਤ ਨ ਚੇਤਹਿ ਦੁਖੁ ਲਾਗੈ ਤਾ ਰਾਮੁ ਪੁਕਾਰਾ ਹੇ ॥੧੩॥
મૂર્ખ તેમજ જ્ઞાનહીન જીવ પરમાત્માને યાદ કરતો નથી પરંતુ જયારે તેને કોઈ દુઃખ લાગે છે તો રામને બોલાવે છે ॥૧૩॥
ਸੁਖੁ ਦੁਖੁ ਪੁਰਬ ਜਨਮ ਕੇ ਕੀਏ ॥
દુઃખ-સુખ તો પૂર્વ જન્મના શુભાશુભ કર્મોનું ફળ છે,
ਸੋ ਜਾਣੈ ਜਿਨਿ ਦਾਤੈ ਦੀਏ ॥
પરંતુ આ તફાવતને તે જ જાણે છે, જે દાતાએ આપ્યું છે.
ਕਿਸ ਕਉ ਦੋਸੁ ਦੇਹਿ ਤੂ ਪ੍ਰਾਣੀ ਸਹੁ ਅਪਣਾ ਕੀਆ ਕਰਾਰਾ ਹੇ ॥੧੪॥
હે પ્રાણી! તું કોઈ બીજાને દોષ શા માટે આપી રહ્યો છે, હવે તો પોતાના કર્મોનુ સખત દુઃખ ભોગવ ॥૧૪॥