ਧਨ ਅੰਧੀ ਪਿਰੁ ਚਪਲੁ ਸਿਆਨਾ ॥
સ્ત્રી જ્ઞાનહીન છે પરંતુ પતિ ચતુર તેમજ બુદ્ધિમાન છે.
ਪੰਚ ਤਤੁ ਕਾ ਰਚਨੁ ਰਚਾਨਾ ॥
પરમાત્માએ આ રચના પાંચ તત્વોથી બનાવી છે,
ਜਿਸੁ ਵਖਰ ਕਉ ਤੁਮ ਆਏ ਹਹੁ ਸੋ ਪਾਇਓ ਸਤਿਗੁਰ ਪਾਸਾ ਹੇ ॥੬॥
જે નામરૂપી વસ્તુ માટે તું જગતમાં આવ્યો છે, તે વસ્તુ સદ્દગુરુથી પ્રાપ્ત થાય છે ॥૬॥
ਧਨ ਕਹੈ ਤੂ ਵਸੁ ਮੈ ਨਾਲੇ ॥
હે સ્વામી! સ્ત્રી કહે છે કે તું હંમેશા જ મારી સાથે રહે,
ਪ੍ਰਿਅ ਸੁਖਵਾਸੀ ਬਾਲ ਗੁਪਾਲੇ ॥
તારી સાથે સુખમાં રહેવું મારું કુટુંબ છે.
ਤੁਝੈ ਬਿਨਾ ਹਉ ਕਿਤ ਹੀ ਨ ਲੇਖੈ ਵਚਨੁ ਦੇਹਿ ਛੋਡਿ ਨ ਜਾਸਾ ਹੇ ॥੭॥
તારા વગર મારું કોઈ અસ્તિત્વ નથી, મને વચન દે કે તું મને છોડીને ક્યાંય જઈશ નહીં ॥૭॥
ਪਿਰਿ ਕਹਿਆ ਹਉ ਹੁਕਮੀ ਬੰਦਾ ॥
આત્મારૂપી પતિ શરીરરૂપી પત્નીને સાચી વાત કહે છે કે હું તો પરમાત્માના હુકમનું પાલન કરનાર મનુષ્ય છું,
ਓਹੁ ਭਾਰੋ ਠਾਕੁਰੁ ਜਿਸੁ ਕਾਣਿ ਨ ਛੰਦਾ ॥
તે આખા જગતનો માલિક છે, જેને કોઈ વાતની કોઈ ચિંતા તેમજ ભય નથી.
ਜਿਚਰੁ ਰਾਖੈ ਤਿਚਰੁ ਤੁਮ ਸੰਗਿ ਰਹਣਾ ਜਾ ਸਦੇ ਤ ਊਠਿ ਸਿਧਾਸਾ ਹੇ ॥੮॥
જ્યાં સુધી પ્રભુ મને રાખશે, ત્યાં સુધી જ મારે તારી સાથે રહેવાનું છે, જયારે તે મને બોલાવશે મારે અહીંથી ચાલ્યું જવાનું છે ॥૮॥
ਜਉ ਪ੍ਰਿਅ ਬਚਨ ਕਹੇ ਧਨ ਸਾਚੇ ॥
જ્યારે પતિએ પોતાની પત્નીને એવા સાચા વચન કહ્યા તો
ਧਨ ਕਛੂ ਨ ਸਮਝੈ ਚੰਚਲਿ ਕਾਚੇ ॥
તુચ્છ મતિવાળી ચંચળ સ્ત્રી એ કંઈ પણ સમજ્યું નહીં.
ਬਹੁਰਿ ਬਹੁਰਿ ਪਿਰ ਹੀ ਸੰਗੁ ਮਾਗੈ ਓਹੁ ਬਾਤ ਜਾਨੈ ਕਰਿ ਹਾਸਾ ਹੇ ॥੯॥
તે વારંવાર પ્રિયનો સંગ જ માંગતી પોતાના પતિની વાતને વક્રોક્તિ સમજી લીધી ॥૯॥
ਆਈ ਆਗਿਆ ਪਿਰਹੁ ਬੁਲਾਇਆ ॥
જ્યારે પ્રભુની આજ્ઞા આવી તો પતિ ચાલી લીધો,
ਨਾ ਧਨ ਪੁਛੀ ਨ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ ॥
પતિએ ન તો પોતાની પત્નીથી પૂછ્યું અને ન તો તેની સાથે કોઈ સલાહ કરી.
ਊਠਿ ਸਿਧਾਇਓ ਛੂਟਰਿ ਮਾਟੀ ਦੇਖੁ ਨਾਨਕ ਮਿਥਨ ਮੋਹਾਸਾ ਹੇ ॥੧੦॥
પતિ ઊઠીને ચાલ્યો ગયો અને વિધવા પત્ની ધૂળમાં ફેરવાઈ ગઈ.
ਰੇ ਮਨ ਲੋਭੀ ਸੁਣਿ ਮਨ ਮੇਰੇ ॥
હે નાનક! આ સત્યને જોઈ લે, માયાનો ફેલાવ અસત્ય જ છે ॥૧૦॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਸਦੇਰੇ ॥
હે લોભી મન! જરા ધ્યાનપૂર્વક સાંભળ;
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਪਚਿ ਮੂਏ ਸਾਕਤ ਨਿਗੁਰੇ ਗਲਿ ਜਮ ਫਾਸਾ ਹੇ ॥੧੧॥
દિવસ-રાત હંમેશા સદ્દગુરૂની સેવા કર,
ਮਨਮੁਖਿ ਆਵੈ ਮਨਮੁਖਿ ਜਾਵੈ ॥
સદ્દગુરુ વિના ભૌતિક જીવો સડીને મરી ગયા છે અને યમનો ફાંસો એ નિગુરુઓના ગળામાં પડે છે. ॥૧૧॥
ਮਨਮੁਖਿ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਚੋਟਾ ਖਾਵੈ ॥
મનમુખી જીવ જન્મતો-મરતો રહે છે અને તેને વારંવાર યમથી ઇજા પ્રાપ્ત થાય છે.
ਜਿਤਨੇ ਨਰਕ ਸੇ ਮਨਮੁਖਿ ਭੋਗੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੇਪੁ ਨ ਮਾਸਾ ਹੇ ॥੧੨॥
જેટલા પણ નરક છે, મનમુખી એટલું જ ભોગવે છે, પરંતુ ગુરુમુખને તલ માત્ર પણ દુઃખ પ્રભાવિત કરતું નથી ॥૧૨॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੋਇ ਜਿ ਹਰਿ ਜੀਉ ਭਾਇਆ ॥
વાસ્તવમાં ગુરુમુખ તે જ છે, જે પરમાત્માને ગમ્યો છે.
ਤਿਸੁ ਕਉਣੁ ਮਿਟਾਵੈ ਜਿ ਪ੍ਰਭਿ ਪਹਿਰਾਇਆ ॥
જેને પ્રભુએ યશ આપ્યો છે, તેની શોભા કોણ મટાડી શકે છે?
ਸਦਾ ਅਨੰਦੁ ਕਰੇ ਆਨੰਦੀ ਜਿਸੁ ਸਿਰਪਾਉ ਪਇਆ ਗਲਿ ਖਾਸਾ ਹੇ ॥੧੩॥
જેના ગળામાં પરમાત્માએ સન્માનનો ઝભ્ભો પહેરાવ્યો છે, તે હંમેશા પરમાનંદમાં લીન રહે છે ॥૧૩॥
ਹਉ ਬਲਿਹਾਰੀ ਸਤਿਗੁਰ ਪੂਰੇ ॥
હું સંપૂર્ણ સદ્દગુરુ પર બલિહાર જાવ છું.
ਸਰਣਿ ਕੇ ਦਾਤੇ ਬਚਨ ਕੇ ਸੂਰੇ ॥
હે શરણ દાતા, વચનના શૂરવીર સદ્દગુરુ!
ਐਸਾ ਪ੍ਰਭੁ ਮਿਲਿਆ ਸੁਖਦਾਤਾ ਵਿਛੁੜਿ ਨ ਕਤ ਹੀ ਜਾਸਾ ਹੇ ॥੧੪॥
તારી દયાથી મને સુખ દેનાર એવો પ્રભુ મળ્યો છે, જેનાથી અલગ થઈને હું ક્યાંય જતો નથી ॥૧૪॥
ਗੁਣ ਨਿਧਾਨ ਕਿਛੁ ਕੀਮ ਨ ਪਾਈ ॥
તે ગુણનિધાન પરમેશ્વરની મહિમાની કિંમત આંકી શકાતી નથી,
ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਿ ਰਹਿਓ ਸਭ ਠਾਈ ॥
તે દરેક શરીરમાં બધામાં આનંદ કરી રહ્યો છે.
ਨਾਨਕ ਸਰਣਿ ਦੀਨ ਦੁਖ ਭੰਜਨ ਹਉ ਰੇਣ ਤੇਰੇ ਜੋ ਦਾਸਾ ਹੇ ॥੧੫॥੧॥੨॥
હે પ્રભુ! નાનક તો ગરીબોના દુઃખ નાશ કરનાર પરમાત્માની શરણમાં છે અને પ્રાર્થના કરે છે કે હું તારા દાસોની ચરણ-ધૂળ બની રહું ॥૧૫॥૧॥૨॥
ਮਾਰੂ ਸੋਲਹੇ ਮਹਲਾ ੫
મારુ સોલહે મહેલ ૫
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਕਰੈ ਅਨੰਦੁ ਅਨੰਦੀ ਮੇਰਾ ॥
મારો આનંદિત પ્રભુ હંમેશા આનંદ કરે છે,
ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਨੁ ਸਿਰ ਸਿਰਹਿ ਨਿਬੇਰਾ ॥
તે દરેક શરીરમાં વ્યાપ્ત છે અને દરેક જીવનો કર્મો પ્રમાણે જ છુટકારો કરે છે.
ਸਿਰਿ ਸਾਹਾ ਕੈ ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਅਵਰੁ ਨਾਹੀ ਕੋ ਦੂਜਾ ਹੇ ॥੧॥
તે સત્યસ્વરૂપ પરમાત્મા બાદશાહોથી પણ મોટો બાદશાહ છે અને તેના સિવાય બીજું કોઈ મોટું નથી ॥૧॥
ਹਰਖਵੰਤ ਆਨੰਤ ਦਇਆਲਾ ॥
ખુશદિલ, અનંત તેમજ દયાળુ
ਪ੍ਰਗਟਿ ਰਹਿਓ ਪ੍ਰਭੁ ਸਰਬ ਉਜਾਲਾ ॥
પ્રભુનો પ્રકાશ બધામાં પ્રગટે છે.
ਰੂਪ ਕਰੇ ਕਰਿ ਵੇਖੈ ਵਿਗਸੈ ਆਪੇ ਹੀ ਆਪਿ ਪੂਜਾ ਹੇ ॥੨॥
તે પોતાના અનેક રૂપ ઉત્પન્ન કરીને તેને જોઈને ખુશ થાય છે અને પોતે જ પુજારીના રૂપમાં પોતાની પૂજા કરે છે ॥૨॥
ਆਪੇ ਕੁਦਰਤਿ ਕਰੇ ਵੀਚਾਰਾ ॥
તે પોતે જ વિચાર કરીને કુદરતને રચે છે અને
ਆਪੇ ਹੀ ਸਚੁ ਕਰੇ ਪਸਾਰਾ ॥
પોતે જ જગત-ફેલાવો કરે છે.
ਆਪੇ ਖੇਲ ਖਿਲਾਵੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਆਪੇ ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਭੀਜਾ ਹੇ ॥੩॥
તે પોતે જ જીવોને દિવસ-રાત રમત રમાડતો રહે છે અને પોતે જ પોતાનો યશ સાંભળીને ખુશ થાય છે ॥૩॥
ਸਾਚਾ ਤਖਤੁ ਸਚੀ ਪਾਤਿਸਾਹੀ ॥
તેનું સિંહાસન હંમેશા સ્થિર છે અને તેની બાદશાહત પણ સાચી છે.
ਸਚੁ ਖਜੀਨਾ ਸਾਚਾ ਸਾਹੀ ॥
તેનો ખજાનો સત્ય છે અને તે સાચો શાહ છે.