ਰਾਜਨ ਕਉਨੁ ਤੁਮਾਰੈ ਆਵੈ ॥
હે રાજન! તારા સુંદર ઘરમાં કોણ આવ્યું?
ਐਸੋ ਭਾਉ ਬਿਦਰ ਕੋ ਦੇਖਿਓ ਓਹੁ ਗਰੀਬੁ ਮੋਹਿ ਭਾਵੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મેં વિદુરનો એવો પ્રેમ જોયો છે કે તે ગરીબ જ મને સારો લાગે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਸਤੀ ਦੇਖਿ ਭਰਮ ਤੇ ਭੂਲਾ ਸ੍ਰੀ ਭਗਵਾਨੁ ਨ ਜਾਨਿਆ ॥
હાથી વગેરે સતા જોઈને તું ભ્રમમાં જ ભુલાયેલ છે પરંતુ પરમાત્માની મહિમાને જાણી નથી.
ਤੁਮਰੋ ਦੂਧੁ ਬਿਦਰ ਕੋ ਪਾਨੑੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਕਰਿ ਮੈ ਮਾਨਿਆ ॥੧॥
મેં તમારા દૂધ કરતાં વિદુરના પાણીને અમૃત માન્યું છે.॥૧॥
ਖੀਰ ਸਮਾਨਿ ਸਾਗੁ ਮੈ ਪਾਇਆ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ਰੈਨਿ ਬਿਹਾਨੀ ॥
મને તેનું સાગ તારી ખીર સમાન સ્વાદિષ્ટ લાગ્યું અને પરમાત્માનું ગુણગાન કરતા રાત્રી વીતી.
ਕਬੀਰ ਕੋ ਠਾਕੁਰੁ ਅਨਦ ਬਿਨੋਦੀ ਜਾਤਿ ਨ ਕਾਹੂ ਕੀ ਮਾਨੀ ॥੨॥੯॥
કબીરનો માલિક ખુબ આનંદિત તેમજ વિચિત્ર લીલાઓ કરનાર છે, તે કોઈની ઊંચી અથવા નીચી જાતિને માનતો નથી ॥૨॥૯॥
ਸਲੋਕ ਕਬੀਰ ॥
શ્લોક કબીર॥
ਗਗਨ ਦਮਾਮਾ ਬਾਜਿਓ ਪਰਿਓ ਨੀਸਾਨੈ ਘਾਉ ॥
આકાશ સુધી યુઘ્ધની હલનચલન વાગી ચૂકી છે અને નગારા પર પણ ઈજા થઈ ગઈ છે.
ਖੇਤੁ ਜੁ ਮਾਂਡਿਓ ਸੂਰਮਾ ਅਬ ਜੂਝਨ ਕੋ ਦਾਉ ॥੧॥
શૂરવીરોએ રણભુમિમાં તૈયાર કરી લીધી છે હવે તેના માટે શત્રુઓથી ઝઝૂમવાનો સમય આવી ગયો છે ॥૧॥
ਸੂਰਾ ਸੋ ਪਹਿਚਾਨੀਐ ਜੁ ਲਰੈ ਦੀਨ ਕੇ ਹੇਤ ॥
સાચો શૂરવીર તે જ સમજાય છે જે પોતાના ધર્મ તેમજ નિર્દોષ માટે લડે છે.
ਪੁਰਜਾ ਪੁਰਜਾ ਕਟਿ ਮਰੈ ਕਬਹੂ ਨ ਛਾਡੈ ਖੇਤੁ ॥੨॥੨॥
ધર્મ તેમજ ગરીબો માટે ભલે તે અંગ-અંગથી કપાઈને મરી જાય પરંતુ તે રણભુમીને ક્યારેય પણ છોડતો નથી ॥૨॥૨॥
ਕਬੀਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਰਾਗੁ ਮਾਰੂ ਬਾਣੀ ਨਾਮਦੇਉ ਜੀ ਕੀ
કબીરના શબ્દ રાગ મારુ વાણી નામદેવજીની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਚਾਰਿ ਮੁਕਤਿ ਚਾਰੈ ਸਿਧਿ ਮਿਲਿ ਕੈ ਦੂਲਹ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਸਰਨਿ ਪਰਿਓ ॥
જ્યારે અમે પતિ-પ્રભુની શરણમાં આવી ગયા તો ચારેય મુક્તિ તેમજ ચારેય સિદ્ધિ અમને પ્રાપ્ત થઈ ગઈ.
ਮੁਕਤਿ ਭਇਓ ਚਉਹੂੰ ਜੁਗ ਜਾਨਿਓ ਜਸੁ ਕੀਰਤਿ ਮਾਥੈ ਛਤ੍ਰੁ ਧਰਿਓ ॥੧॥
જ્યારે મુક્તિ પ્રાપ્ત થઈ ગઈ તો ચારેય યુગોમાં વિખ્યાત થઈ ગયો અને પરમાત્માએ યશ તેમજ કીર્તિનું છત્ર અમારા માથા પર ઝુલાવી દીધું છે ॥૧॥
ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਜਪਤ ਕੋ ਕੋ ਨ ਤਰਿਓ ॥
રામનું નામ જપીને ભલે કોણ-કોણ પર થયું નથી?
ਗੁਰ ਉਪਦੇਸਿ ਸਾਧ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਭਗਤੁ ਭਗਤੁ ਤਾ ਕੋ ਨਾਮੁ ਪਰਿਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને પણ ગુરુનો ઉપદેશ સાંભળ્યો, સાધુ-પુરુષોની સંગતિ કરી છે, તેનું જ નામ ભક્ત પડી ગયું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸੰਖ ਚਕ੍ਰ ਮਾਲਾ ਤਿਲਕੁ ਬਿਰਾਜਿਤ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਜਮੁ ਡਰਿਓ ॥
જેના પર શંખ, ચક્ર, માળા તેમજ તિલક શોભાયમાન છે, તે પરમાત્માના પ્રતાપને જોઈને યમ પણ ડરીને ભાગી ગયો છે.
ਨਿਰਭਉ ਭਏ ਰਾਮ ਬਲ ਗਰਜਿਤ ਜਨਮ ਮਰਨ ਸੰਤਾਪ ਹਿਰਿਓ ॥੨॥
રામના બળથી નિર્ભય થઈ ગયો છે અને જન્મ-મરણનું દુઃખ મટી ગયું છે ॥૨॥
ਅੰਬਰੀਕ ਕਉ ਦੀਓ ਅਭੈ ਪਦੁ ਰਾਜੁ ਭਭੀਖਨ ਅਧਿਕ ਕਰਿਓ ॥
પરમાત્માએ રાજા અંબરીષને અભય-પદ આપ્યું હતું અને પ્રભુના વરથી જ વિભીષણે વધુ સમય લંકા પર રાજ કર્યું.
ਨਉ ਨਿਧਿ ਠਾਕੁਰਿ ਦਈ ਸੁਦਾਮੈ ਧ੍ਰੂਅ ਅਟਲੁ ਅਜਹੂ ਨ ਟਰਿਓ ॥੩॥
તે ઠાકોરે ગરીબ સુદામાને નવ નિધિ આપી હતી અને ભક્ત ધ્રુવને સ્થિર કરી દીધો જે હજી સુધી સ્થિર છે ॥૩॥
ਭਗਤ ਹੇਤਿ ਮਾਰਿਓ ਹਰਨਾਖਸੁ ਨਰਸਿੰਘ ਰੂਪ ਹੋਇ ਦੇਹ ਧਰਿਓ ॥
પોતાના ભક્ત પ્રહલાદ માટે નૃસિંહ અવતાર ધારણ કરીને દુષ્ટ હિરણ્યકશિપુનો વધ કર્યો.
ਨਾਮਾ ਕਹੈ ਭਗਤਿ ਬਸਿ ਕੇਸਵ ਅਜਹੂੰ ਬਲਿ ਕੇ ਦੁਆਰ ਖਰੋ ॥੪॥੧॥
નામદેવ કહે છે કે પ્રભુ તો ભક્તિના વશમાં છે અને આજ પણ રાજા બલિના દરવાજા પર ઉભો છે ॥૪॥૧॥
ਮਾਰੂ ਕਬੀਰ ਜੀਉ ॥
મારુ કબીર જી॥
ਦੀਨੁ ਬਿਸਾਰਿਓ ਰੇ ਦਿਵਾਨੇ ਦੀਨੁ ਬਿਸਾਰਿਓ ਰੇ ॥
હે પાગલ! તે પોતાનો ધર્મ જ ભુલાવી દીધો છે.
ਪੇਟੁ ਭਰਿਓ ਪਸੂਆ ਜਿਉ ਸੋਇਓ ਮਨੁਖੁ ਜਨਮੁ ਹੈ ਹਾਰਿਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પશુઓની જેમ પેટ ભરીને તું ગાઢ ઊંઘ સૂતો રહે છે અને મનુષ્ય-જન્મ વ્યર્થ જ ગુમાવી દીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਧਸੰਗਤਿ ਕਬਹੂ ਨਹੀ ਕੀਨੀ ਰਚਿਓ ਧੰਧੈ ਝੂਠ ॥
સાધુ-પુરુષોની ક્યારેય સંગતિ જ કરી નથી, પરંતુ જગતના અસત્ય ધંધાઓમાં જ લીન રહ્યો.
ਸੁਆਨ ਸੂਕਰ ਬਾਇਸ ਜਿਵੈ ਭਟਕਤੁ ਚਾਲਿਓ ਊਠਿ ॥੧॥
કુતરા, ડુક્કર તેમજ કાગડાની જેમ મનુષ્ય ભટકતો રહે છે અને અંતમાં પછી સંસારથી ચાલ્યો જાય છે ॥૧॥
ਆਪਸ ਕਉ ਦੀਰਘੁ ਕਰਿ ਜਾਨੈ ਅਉਰਨ ਕਉ ਲਗ ਮਾਤ ॥
મનુષ્ય પોતાને મોટો સમજે છે પરંતુ બીજા લોકોને નાનાથી નાના સમજે છે.
ਮਨਸਾ ਬਾਚਾ ਕਰਮਨਾ ਮੈ ਦੇਖੇ ਦੋਜਕ ਜਾਤ ॥੨॥
પોતાના મન, વાંચન તેમજ કર્મ દ્વારા આવું કરનારને મેં નરકમાં જ જતા જોયા છે ॥૨॥
ਕਾਮੀ ਕ੍ਰੋਧੀ ਚਾਤੁਰੀ ਬਾਜੀਗਰ ਬੇਕਾਮ ॥
કામી, ક્રોધી, ચાલબાઝ તેમજ છળ-કપટ કરનાર બધા નકામા છે,
ਨਿੰਦਾ ਕਰਤੇ ਜਨਮੁ ਸਿਰਾਨੋ ਕਬਹੂ ਨ ਸਿਮਰਿਓ ਰਾਮੁ ॥੩॥
તેને રામનું તો ક્યારેય સ્મરણ કર્યું નથી, પરંતુ બીજાને નિંદા કરતા પોતાનો જન્મ વ્યર્થ જ વિતાવી દીધો છે ॥૩॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਚੇਤੈ ਨਹੀ ਮੂਰਖੁ ਮੁਗਧੁ ਗਵਾਰੁ ॥
કબીર કહે છે કે મુર્ખ જીવ ચિંતન જ કરતો નથી,
ਰਾਮੁ ਨਾਮੁ ਜਾਨਿਓ ਨਹੀ ਕੈਸੇ ਉਤਰਸਿ ਪਾਰਿ ॥੪॥੧॥
પછી રામ નામના રહસ્યને જાગ્યા વગર તે કઈ રીતે પાર ઉતરી શકે છે ॥૪॥૧॥