ਪਰ ਨਾਰੀ ਸਿਉ ਘਾਲੈ ਧੰਧਾ ॥
પારકી નારીની સાથે લુપ્ત રહે છે.
ਜੈਸੇ ਸਿੰਬਲੁ ਦੇਖਿ ਸੂਆ ਬਿਗਸਾਨਾ ॥
તેની સાથે આ જ થાય છે જેમ સેમલના વૃક્ષને જોઈને પોપટ ખુશ થાય છે,
ਅੰਤ ਕੀ ਬਾਰ ਮੂਆ ਲਪਟਾਨਾ ॥੧॥
ડાળની સાથે લપટાઇને અંતમાં મૃત્યુને પ્રાપ્ત થાય છે ॥૧॥
ਪਾਪੀ ਕਾ ਘਰੁ ਅਗਨੇ ਮਾਹਿ ॥
પાપીનું ઘર આગમાં સળગતુ રહે છે અને
ਜਲਤ ਰਹੈ ਮਿਟਵੈ ਕਬ ਨਾਹਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેની બળતરા ક્યારેય મટતી નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਹਰਿ ਕੀ ਭਗਤਿ ਨ ਦੇਖੈ ਜਾਇ ॥
તે પ્રભુની ભક્તિ તરફ ધ્યાન દેતો નથી
ਮਾਰਗੁ ਛੋਡਿ ਅਮਾਰਗਿ ਪਾਇ ॥
અને સાચો રસ્તો છોડીને અસત્ય રસ્તા પર પડે છે.
ਮੂਲਹੁ ਭੂਲਾ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥
તે મૂળ પરમાત્માને ભૂલીને જન્મ-મરણમાં પડી રહે છે અને
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਡਾਰਿ ਲਾਦਿ ਬਿਖੁ ਖਾਇ ॥੨॥
અમૃત નામને છોડીને પાપોનું ઝેર લાદીને ખાતો રહે છે ॥૨॥
ਜਿਉ ਬੇਸ੍ਵਾ ਕੇ ਪਰੈ ਅਖਾਰਾ ॥
જેમ વેશ્યાને ત્યાં મુજરા જોનારાઓની મેળાવડો લાગેલ રહે છે.
ਕਾਪਰੁ ਪਹਿਰਿ ਕਰਹਿ ਸੀਂਗਾਰਾ ॥
તે સુંદર કપડાં પહેરીને અનેક શણગાર કરે છે.
ਪੂਰੇ ਤਾਲ ਨਿਹਾਲੇ ਸਾਸ ॥
જ્યારે તે નાચે છે તો તેના યૌવનને જોઈને કામી કામાતુર થાય છે,
ਵਾ ਕੇ ਗਲੇ ਜਮ ਕਾ ਹੈ ਫਾਸ ॥੩॥
તો આવા પુરુષના ગળામાં મૃત્યુની ફાંસી પડે જાય છે ॥૩॥
ਜਾ ਕੇ ਮਸਤਕਿ ਲਿਖਿਓ ਕਰਮਾ ॥
જેના નસીબમાં લખેલું હોય છે,
ਸੋ ਭਜਿ ਪਰਿ ਹੈ ਗੁਰ ਕੀ ਸਰਨਾ ॥
તે ગુરૂની શરણમાં આવી જાય છે.
ਕਹਤ ਨਾਮਦੇਉ ਇਹੁ ਬੀਚਾਰੁ ॥
નામદેવ આ જ વિચાર કહે છે કે
ਇਨ ਬਿਧਿ ਸੰਤਹੁ ਉਤਰਹੁ ਪਾਰਿ ॥੪॥੨॥੮॥
હે સજ્જનો, આ ઉપાયથી મુક્તિ મેળવી શકાય છે ॥૪॥૨॥૮॥
ਸੰਡਾ ਮਰਕਾ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੇ ॥
પ્રહલાદના શિક્ષકો શંડ તેમજ અમરકે દાનવરાજ હિરણ્યકશિપુની પાસે જઈને ફરિયાદ કરી કે
ਪੜੈ ਨਹੀ ਹਮ ਹੀ ਪਚਿ ਹਾਰੇ ॥
પ્રહલાદ જરાય ભણતો નથી, અમે દરેક પ્રયત્ન કરીને હારી ગયા છીએ.
ਰਾਮੁ ਕਹੈ ਕਰ ਤਾਲ ਬਜਾਵੈ ਚਟੀਆ ਸਭੈ ਬਿਗਾਰੇ ॥੧॥
તે તાલ વગાડીને રામ નામ જપતો રહે છે, આ રીતે તેણે બધા વિદ્યાર્થીઓ બગાડી દીધા છે ॥૧॥
ਰਾਮ ਨਾਮਾ ਜਪਿਬੋ ਕਰੈ ॥
તે દરેક સમય રામ નામ જપતો રહે છે અને
ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਜੀ ਕੋ ਸਿਮਰਨੁ ਧਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હૃદયમાં હરિનું જ સ્મરણ કરે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਸੁਧਾ ਬਸਿ ਕੀਨੀ ਸਭ ਰਾਜੇ ਬਿਨਤੀ ਕਰੈ ਪਟਰਾਨੀ ॥
પટરાણી માતાએ વિનયપૂર્વક કહ્યું, રાજા હિરણ્યકશિપુએ આખી પૃથ્વી વશમાં કરેલી છે,
ਪੂਤੁ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦੁ ਕਹਿਆ ਨਹੀ ਮਾਨੈ ਤਿਨਿ ਤਉ ਅਉਰੈ ਠਾਨੀ ॥੨॥
એક પુત્ર પ્રહલાદ જ આજ્ઞા માનતો નથી અને મનમાં તેને તો કાંઈ બીજું જ ધારી રાખ્યું છે ॥૨॥
ਦੁਸਟ ਸਭਾ ਮਿਲਿ ਮੰਤਰ ਉਪਾਇਆ ਕਰਸਹ ਅਉਧ ਘਨੇਰੀ ॥
દુષ્ટોની સભામાં આ સલાહ કરાઈ કે પ્રહલાદને મૃત્યુને ઘાટ ઉતારી દેવાય.
ਗਿਰਿ ਤਰ ਜਲ ਜੁਆਲਾ ਭੈ ਰਾਖਿਓ ਰਾਜਾ ਰਾਮਿ ਮਾਇਆ ਫੇਰੀ ॥੩॥
ભલે પર્વતથી પડાયો, સમુદ્રમાં ડુબાડવાનો પ્રયત્ન કર્યો, આગમાં સળગાવાયો, પરંતુ પ્રભુની માયાએ ભક્ત પ્રહલાદને બચાવી લીધો ॥૩॥
ਕਾਢਿ ਖੜਗੁ ਕਾਲੁ ਭੈ ਕੋਪਿਓ ਮੋਹਿ ਬਤਾਉ ਜੁ ਤੁਹਿ ਰਾਖੈ ॥
પછી ખડગ કાઢીને મૃત્યુ રૂપમાં ક્રોધિત થઈને હિરણ્યકશિપુ બોલ્યો, મને કહે તારી રક્ષા કરનાર કોણ તેમજ ક્યાં છે?
ਪੀਤ ਪੀਤਾਂਬਰ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਧਣੀ ਥੰਭ ਮਾਹਿ ਹਰਿ ਭਾਖੈ ॥੪॥
પ્રહલાદે ઉત્તર આપ્યો, ત્રણેય લોકનો માલિક પીતાંબર શ્રી હરિ આ થાંભલામાં પણ છે ॥૪॥
ਹਰਨਾਖਸੁ ਜਿਨਿ ਨਖਹ ਬਿਦਾਰਿਓ ਸੁਰਿ ਨਰ ਕੀਏ ਸਨਾਥਾ ॥
ત્યારે હરિએ થાંભલામાંથી નીકળીને દુષ્ટ હિરણ્યકશિપુને નખથી ફાડીને મૃત્યુની ઊંઘ સુવડાવી દીધો અને દેવતાઓ તેમજ મનુષ્યોનું સંરક્ષણ કર્યું.
ਕਹਿ ਨਾਮਦੇਉ ਹਮ ਨਰਹਰਿ ਧਿਆਵਹ ਰਾਮੁ ਅਭੈ ਪਦ ਦਾਤਾ ॥੫॥੩॥੯॥
નામદેવ કહે છે કે અમે નૃસિંહ હરિનું ધ્યાન કરીએ છીએ અને તે જ અભય પદ દેનાર છે ॥૫॥૩॥૯॥
ਸੁਲਤਾਨੁ ਪੂਛੈ ਸੁਨੁ ਬੇ ਨਾਮਾ ॥
સુલ્તાન મુહમ્મદ બિન તુગલકે પૂછ્યું, હે નામદેવ!
ਦੇਖਉ ਰਾਮ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰੇ ਕਾਮਾ ॥੧॥
હું જોવા ઇચ્છું છું કે તારો રામ શું કારીગરી કરે છે ॥૧॥
ਨਾਮਾ ਸੁਲਤਾਨੇ ਬਾਧਿਲਾ ॥
પછી સુલ્તાને નામદેવને સિપાહીઓ દ્વારા બાંધી લીધો અને બોલ્યો,
ਦੇਖਉ ਤੇਰਾ ਹਰਿ ਬੀਠੁਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જોવા ઇચ્છું છું કે તારો પ્રભુ શું ચમત્કાર કરે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿਸਮਿਲਿ ਗਊ ਦੇਹੁ ਜੀਵਾਇ ॥
જો પોતાનું સારું ઈચ્છે છે તો મૃત ગાયને જીવંત કરી દે,
ਨਾਤਰੁ ਗਰਦਨਿ ਮਾਰਉ ਠਾਂਇ ॥੨॥
નહીંતર ગળું ઉડાડીને મારી નાખીશ ॥૨॥
ਬਾਦਿਸਾਹ ਐਸੀ ਕਿਉ ਹੋਇ ॥
નામદેવે કહ્યું, હે બાદશાહ! આવું કેવી રીતે થઈ શકે છે,
ਬਿਸਮਿਲਿ ਕੀਆ ਨ ਜੀਵੈ ਕੋਇ ॥੩॥
એક વાર મરેલ કોઈ જીવ બીજી વાર જીવંત થતો નથી ॥૩॥
ਮੇਰਾ ਕੀਆ ਕਛੂ ਨ ਹੋਇ ॥
મારા કરવાથી તો કંઈ થઈ શકતું નથી,
ਕਰਿ ਹੈ ਰਾਮੁ ਹੋਇ ਹੈ ਸੋਇ ॥੪॥
હા જે રામ કરે છે, તે જ થાય છે અને થશે ॥૪॥
ਬਾਦਿਸਾਹੁ ਚੜ੍ਹ੍ਹਿਓ ਅਹੰਕਾਰਿ ॥
આ સાંભળીને બાદશાહ અહંકારમાં સળગવા લાગ્યો અને
ਗਜ ਹਸਤੀ ਦੀਨੋ ਚਮਕਾਰਿ ॥੫॥
હાથીને નામદેવ પર છોડી દીધો ॥૫॥
ਰੁਦਨੁ ਕਰੈ ਨਾਮੇ ਕੀ ਮਾਇ ॥
પછી નામદેવની માતા રોતા રોતા કહેવા લાગી,
ਛੋਡਿ ਰਾਮੁ ਕੀ ਨ ਭਜਹਿ ਖੁਦਾਇ ॥੬॥
તું રામને છોડીને ખુદાની પ્રાર્થના શા માટે કરતો નથી ॥૬॥
ਨ ਹਉ ਤੇਰਾ ਪੂੰਗੜਾ ਨ ਤੂ ਮੇਰੀ ਮਾਇ ॥
આ સાંભળીને નામદેવે જવાબ આપ્યો, હે માતા! ન હું તારો પુત્ર છું અને ન તો તું મારી માતા છે,
ਪਿੰਡੁ ਪੜੈ ਤਉ ਹਰਿ ਗੁਨ ਗਾਇ ॥੭॥
જો મારા શરીરને નષ્ટ કરી દેવાય તો પણ પરમાત્માનું યશોગાન કરીશ ॥૭॥
ਕਰੈ ਗਜਿੰਦੁ ਸੁੰਡ ਕੀ ਚੋਟ ॥
ત્યારે હાથીએ નામદેવ પર સૂંઢથી ઈજા કરી,
ਨਾਮਾ ਉਬਰੈ ਹਰਿ ਕੀ ਓਟ ॥੮॥
પરંતુ પ્રભુએ નામદેવને બચાવી લીધો ॥૮॥
ਕਾਜੀ ਮੁਲਾਂ ਕਰਹਿ ਸਲਾਮੁ ॥
બાદશાહ હેરાન થઈને બોલ્યો – કાજી-મુલ્લા બધા મને સલામ કરે છે,
ਇਨਿ ਹਿੰਦੂ ਮੇਰਾ ਮਲਿਆ ਮਾਨੁ ॥੯॥
પરંતુ આ હિંદુએ તો મારો અભિમાન તોડી નાખ્યો ॥૯॥
ਬਾਦਿਸਾਹ ਬੇਨਤੀ ਸੁਨੇਹੁ ॥
હે બાદશાહ હજુર! લોકોએ કહ્યું, તમારાથી અમારી વિનંતી છે કે