ਕਾਲਿ ਦੈਤਿ ਸੰਘਾਰੇ ਜਮ ਪੁਰਿ ਗਏ ॥੨॥
જયારે કાળરૂપી દાનવ સંહાર કરે છે તો તે યમપુરી પહોંચી જાય છે ॥૨॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਲਿਵ ਲਾਗੇ ॥
ગુરુમુખની પરમાત્મામાં જ લગન લાગી રહે છે અને
ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੋਊ ਦੁਖ ਭਾਗੇ ॥੩॥
તેના જન્મ-મરણના બંને જ દુઃખ દૂર થઈ જાય છે ॥૩॥
ਭਗਤ ਜਨਾ ਕਉ ਹਰਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰੀ ॥
પોતાના ભક્તજનો પર પરમાત્માએ કૃપા-દ્રષ્ટિ કરી છે,
ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਤੁਠਾ ਮਿਲਿਆ ਬਨਵਾਰੀ ॥੪॥੨॥
ગુરુ નાનકની ખુશીથી પરમાત્મા મળી ગયો છે ॥૪॥૨॥
ਬਸੰਤੁ ਹਿੰਡੋਲ ਮਹਲਾ ੪ ਘਰੁ ੨
વસંત હિંડોલ મહેલ ૪ ઘર ૨
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਰਤਨ ਕੋਠੜੀ ਗੜ ਮੰਦਰਿ ਏਕ ਲੁਕਾਨੀ ॥
રામ નામરૂપી કિંમતી રત્ન શરીરરૂપી કિલ્લાના મંદિરમાં ગુપ્ત રૂપથી હાજર છે,
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਖੋਜੀਐ ਮਿਲਿ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਨੀ ॥੧॥
જો સાચા ગુરૂથી મેળાપ થઈ જાય તો જ આની શોધ થાય છે, ત્યારબાદ આત્મ-પ્રકાશ પરમ-પ્રકાશમાં જોડાઈ જાય છે ॥૧॥
ਮਾਧੋ ਸਾਧੂ ਜਨ ਦੇਹੁ ਮਿਲਾਇ ॥
હે પ્રભુ! સાધુજનોથી અમને મળાવી દે,
ਦੇਖਤ ਦਰਸੁ ਪਾਪ ਸਭਿ ਨਾਸਹਿ ਪਵਿਤ੍ਰ ਪਰਮ ਪਦੁ ਪਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
કારણ કે તેના દર્શનોથી બધા પાપ નાશ થઈ જાય છે અને પવિત્ર પરમપદ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਪੰਚ ਚੋਰ ਮਿਲਿ ਲਾਗੇ ਨਗਰੀਆ ਰਾਮ ਨਾਮ ਧਨੁ ਹਿਰਿਆ ॥
કામાદિક પાંચ ચોર શરીરરૂપી નગરમાં મળીને લાગી રહે છે અને તે રામનામરૂપી ધનને ચોરે છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਖੋਜ ਪਰੇ ਤਬ ਪਕਰੇ ਧਨੁ ਸਾਬਤੁ ਰਾਸਿ ਉਬਰਿਆ ॥੨॥
જ્યારે ગુરુ શિક્ષા દ્વારા તપાસ કરી તો આને પકડી લીધો અને તે રામનામરૂપી ધનની બધી રાશિ બચાવી લીધી ॥૨॥
ਪਾਖੰਡ ਭਰਮ ਉਪਾਵ ਕਰਿ ਥਾਕੇ ਰਿਦ ਅੰਤਰਿ ਮਾਇਆ ਮਾਇਆ ॥
જીવ ધર્મ-કર્મનો ઠાઠમાઠ તેમજ ભ્રમોનો ઉપાય કરીને થાકી જાય છે પરંતુ તેના હૃદયમાં માયાનો પ્રભાવ બની રહે છે.
ਸਾਧੂ ਪੁਰਖੁ ਪੁਰਖਪਤਿ ਪਾਇਆ ਅਗਿਆਨ ਅੰਧੇਰੁ ਗਵਾਇਆ ॥੩॥
જ્યારે મહાપુરુષ સાધુની સંગત પ્રાપ્ત થાય છે તો અજ્ઞાનનો અંધકાર સમાપ્ત થઈ જાય છે ॥૩॥
ਜਗੰਨਾਥ ਜਗਦੀਸ ਗੁਸਾਈ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸਾਧੁ ਮਿਲਾਵੈ ॥
જ્યારે જગન્નાથ જગદીશ્વર કૃપા કરીને સાધુ પુરૂષથી મળાવી દે છે તો
ਨਾਨਕ ਸਾਂਤਿ ਹੋਵੈ ਮਨ ਅੰਤਰਿ ਨਿਤ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ॥੪॥੧॥੩॥
નાનકનો મત છે કે મનને શાંતિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે અને તે દરરોજ હૃદયમાં પ્રભુના ગુણ ગાતો રહે છે ॥૪॥૧॥૩॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੪ ਹਿੰਡੋਲ ॥
વસંત મહેલ ૪ હિંડોલ॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਵਡ ਪੁਰਖ ਵਡ ਅਗਮ ਗੁਸਾਈ ਹਮ ਕੀਰੇ ਕਿਰਮ ਤੁਮਨਛੇ ॥
હે સૃષ્ટિના સ્વામી! તું ખુબ મોટો છે, સર્વશક્તિમાન તેમજ અગમ્ય છે અને અમે તારા નાના કીડા માત્ર છીએ.
ਹਰਿ ਦੀਨ ਦਇਆਲ ਕਰਹੁ ਪ੍ਰਭ ਕਿਰਪਾ ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰ ਚਰਣ ਹਮ ਬਨਛੇ ॥੧॥
હે દીનદયાળુ! કૃપા કર, અમે ગુરુની ચારણ જ ઇચ્છીએ છીએ ॥૧॥
ਗੋਬਿੰਦ ਜੀਉ ਸਤਸੰਗਤਿ ਮੇਲਿ ਕਰਿ ਕ੍ਰਿਪਛੇ ॥
હે ગોવિંદ! કૃપા-દ્રષ્ટિ કરીને સત્સંગતિથી મળાવી દે;
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਿਲਵਿਖ ਮਲੁ ਭਰਿਆ ਮਿਲਿ ਸੰਗਤਿ ਕਰਿ ਪ੍ਰਭ ਹਨਛੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મનમાં જન્મ-જન્માંતરની પાપોની ગંદકી ભરાયેલી છે, તેથી સારી સંગતમાં મળાવીને સારો બનાવી દે ॥૧॥વિરામ॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਰਾ ਜਨੁ ਜਾਤਿ ਅਵਿਜਾਤਾ ਹਰਿ ਜਪਿਓ ਪਤਿਤ ਪਵੀਛੇ ॥
હે પ્રભુ! ઊંચી જાતિ અથવા નાની જાતિથી સંબંધિત જે મનુષ્યએ પણ તારું જાપ કર્યું છે, તે વિકારોથી છૂટીને પવિત્ર થઈ ગયો છે.
ਹਰਿ ਕੀਓ ਸਗਲ ਭਵਨ ਤੇ ਊਪਰਿ ਹਰਿ ਸੋਭਾ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਦਿਨਛੇ ॥੨॥
પ્રભુએ આખા લોકમાં તેને સર્વોપરી કરી દીધો છે અને તે બધે શોભા આપે છે ॥૨॥
ਜਾਤਿ ਅਜਾਤਿ ਕੋਈ ਪ੍ਰਭ ਧਿਆਵੈ ਸਭਿ ਪੂਰੇ ਮਾਨਸ ਤਿਨਛੇ ॥
ઉચ્ચ અથવા નિમ્ન જાતિવાળો કોઈ પણ પુરુષ પ્રભુનું ધ્યાન કરે તો તેની બધી મનોકામના પૂર્ણ થઈ જાય છે.
ਸੇ ਧੰਨਿ ਵਡੇ ਵਡ ਪੂਰੇ ਹਰਿ ਜਨ ਜਿਨੑ ਹਰਿ ਧਾਰਿਓ ਹਰਿ ਉਰਛੇ ॥੩॥
જેને પરમાત્માને પોતાના હૃદયમાં ધારણ કરી લીધો છે, તે ખુશનસીબ, ધન્ય અને મહાન છે ॥૩॥
ਹਮ ਢੀਂਢੇ ਢੀਮ ਬਹੁਤੁ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ਹਰਿ ਧਾਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾ ਪ੍ਰਭ ਮਿਲਛੇ ॥
હે પ્રભુ! અમે ખૂબ નીચ, મૂર્ખ તેમજ સખત દિલ છે, કૃપા કરીને મળી જા.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਤੂਠੇ ਹਮ ਕੀਏ ਪਤਿਤ ਪਵੀਛੇ ॥੪॥੨॥੪॥
હે નાનક! જ્યારે ગુરુને મેળવ્યો તો પ્રભુ ખુશ થઈ ગયો અને અમે પતિત જીવોને તેને પવિત્ર કરી દીધા ॥૪॥૨॥૪॥
ਬਸੰਤੁ ਹਿੰਡੋਲ ਮਹਲਾ ੪ ॥
વસંત હિંડોલ મહેલ ૪॥
ਮੇਰਾ ਇਕੁ ਖਿਨੁ ਮਨੂਆ ਰਹਿ ਨ ਸਕੈ ਨਿਤ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮ ਰਸਿ ਗੀਧੇ ॥
મારુ મન એક પળ પણ રહી શકતું નથી અને આ તો રોજ હરિનામના ભજન રસમાં જ મસ્ત રહે છે.
ਜਿਉ ਬਾਰਿਕੁ ਰਸਕਿ ਪਰਿਓ ਥਨਿ ਮਾਤਾ ਥਨਿ ਕਾਢੇ ਬਿਲਲ ਬਿਲੀਧੇ ॥੧॥
જેમ નાનો-એવો બાળક માતાના સ્તનોનું દુગ્ધપાન કરવામાં લીન રહે છે અને સ્તનોથી કાઢવા પર રોવા લાગે છે ॥૧॥
ਗੋਬਿੰਦ ਜੀਉ ਮੇਰੇ ਮਨ ਤਨ ਨਾਮ ਹਰਿ ਬੀਧੇ ॥
હે ગોવિંદ! મારુ મન શરીર પણ આ રીતે નામ રસમાં વીંધાઈ ગયું છે.
ਵਡੈ ਭਾਗਿ ਗੁਰੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਵਿਚਿ ਕਾਇਆ ਨਗਰ ਹਰਿ ਸੀਧੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સદ્દનસીબે ગુરુને મેળવ્યો તો શરીરરૂપી નગરમાં પ્રભુની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ ॥૧॥વિરામ॥