ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧ ਦੁਤੁਕੇ
વસંત મહેલ ૫ ઘર ૧ દ્રિતુકે
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਗੁਰੁ ਸੇਵਉ ਕਰਿ ਨਮਸਕਾਰ ॥
હું અભિનંદન કરીને ગુરુની પ્રાર્થના કરું છું.
ਆਜੁ ਹਮਾਰੈ ਮੰਗਲਚਾਰ ॥
આજ અમારે અહીં ખુશીનો તહેવાર મનાવાય રહ્યો છે,
ਆਜੁ ਹਮਾਰੈ ਮਹਾ ਅਨੰਦ ॥
આજ અમારે અહીં આનંદ જ આનંદ છવાઈ ગયો છે.
ਚਿੰਤ ਲਥੀ ਭੇਟੇ ਗੋਬਿੰਦ ॥੧॥
વાસ્તવમાં મને પ્રભુ મળી ગયો છે, જેનાથી બધી ચિંતા નિવૃત થઈ ગઈ છે ॥૧॥
ਆਜੁ ਹਮਾਰੈ ਗ੍ਰਿਹਿ ਬਸੰਤ ॥
આજે અમારા ઘરમાં વસંત ઋતુ બની ગઈ છે,
ਗੁਨ ਗਾਏ ਪ੍ਰਭ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਬੇਅੰਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રભુ! તું અનંત છે, અમે તારા જ ગુણ ગાયા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਆਜੁ ਹਮਾਰੈ ਬਨੇ ਫਾਗ ॥
આજે અમારે અહીં હોળીનો તહેવાર થયેલો છે અને
ਪ੍ਰਭ ਸੰਗੀ ਮਿਲਿ ਖੇਲਨ ਲਾਗ ॥
પ્રભુ-ભક્તોની સાથે મળીને હોળી રમવા લાગી ગયા છે.
ਹੋਲੀ ਕੀਨੀ ਸੰਤ ਸੇਵ ॥
સંત પુરુષોની સેવા જ હોળી રૂપમાં મનાવી છે અને
ਰੰਗੁ ਲਾਗਾ ਅਤਿ ਲਾਲ ਦੇਵ ॥੨॥
તેના પ્રેમનો ખુબ ગાઢ રંગ લાગી ગયો છે ॥૨॥
ਮਨੁ ਤਨੁ ਮਉਲਿਓ ਅਤਿ ਅਨੂਪ ॥
મન શરીર ખૂબ અનુપમ બનીને ખીલ્યા છે,
ਸੂਕੈ ਨਾਹੀ ਛਾਵ ਧੂਪ ॥
હવે ભલે ખુશી-દુઃખ રૂપી ધૂપ-છાયો હોય તો પણ મન કરમાતું નથી.
ਸਗਲੀ ਰੂਤੀ ਹਰਿਆ ਹੋਇ ॥
બધી ઋતુઓ લીલી થઈ ગઈ છે,
ਸਦ ਬਸੰਤ ਗੁਰ ਮਿਲੇ ਦੇਵ ॥੩॥
ગુરૂદેવથી મળીને હંમેશા માટે આનંદ થઈ ગયો છે ॥૩॥
ਬਿਰਖੁ ਜਮਿਓ ਹੈ ਪਾਰਜਾਤ ॥
ઈચ્છાઓની પૂર્તિ કરનાર પારિજાત વૃક્ષ મનમાં ઉત્પન્ન થઈ ગયું છે,
ਫੂਲ ਲਗੇ ਫਲ ਰਤਨ ਭਾਂਤਿ ॥
જેના પર રત્નોની સમાન અલગ-અલગ ફળ-ફૂલ લાગ્યા છે.
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਨੇ ਹਰਿ ਗੁਣਹ ਗਾਇ ॥
પરમાત્માનું મહિમાગાન કરવાથી મન તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ થઈ જાય છે,
ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ॥੪॥੧॥
તેથી નાનક દરેક દમ પ્રભુનું ભજન કરતો રહે છે ॥૪॥૧॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
વસંત મહેલ ૫॥
ਹਟਵਾਣੀ ਧਨ ਮਾਲ ਹਾਟੁ ਕੀਤੁ ॥
જેમ દુકાનદાર શાકભાજી, ખાવા-પીવા વગેરે અલગ-અલગ વસ્તુની દુકાન કરે છે,
ਜੂਆਰੀ ਜੂਏ ਮਾਹਿ ਚੀਤੁ ॥
જુગારીનું મન જુગારમાં લાગી રહે છે,
ਅਮਲੀ ਜੀਵੈ ਅਮਲੁ ਖਾਇ ॥
દારૂડિયો દારૂનું સેવન કરીને જીવે છે,
ਤਿਉ ਹਰਿ ਜਨੁ ਜੀਵੈ ਹਰਿ ਧਿਆਇ ॥੧॥
તેમ પ્રભુ-ભક્ત પ્રભુ ભજનમાં જ જીવે છે ॥૧॥
ਅਪਨੈ ਰੰਗਿ ਸਭੁ ਕੋ ਰਚੈ ॥
દરેક મનુષ્ય પોતાની-પોતાની ઇચ્છામાં લીન છે,
ਜਿਤੁ ਪ੍ਰਭਿ ਲਾਇਆ ਤਿਤੁ ਤਿਤੁ ਲਗੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
વાસ્તવમાં જ્યાં પ્રભુએ તેને લગાવ્યા છે, ત્યાં જ બધા લાગેલ છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮੇਘ ਸਮੈ ਮੋਰ ਨਿਰਤਿਕਾਰ ॥
જેમ વાદળને જોઈને મોર ખુશીથી આનંદ મેળવે છે,
ਚੰਦ ਦੇਖਿ ਬਿਗਸਹਿ ਕਉਲਾਰ ॥
ચંદ્રને જોઈને ફૂલ ખીલી ઉઠે છે અને
ਮਾਤਾ ਬਾਰਿਕ ਦੇਖਿ ਅਨੰਦ ॥
માતાને પોતાનું બાળક જોઈને આનંદ થાય છે
ਤਿਉ ਹਰਿ ਜਨ ਜੀਵਹਿ ਜਪਿ ਗੋਬਿੰਦ ॥੨॥
તેમ જ ભક્તજન પ્રભુને જપીને જીવન મેળવે છે ॥૨॥
ਸਿੰਘ ਰੁਚੈ ਸਦ ਭੋਜਨੁ ਮਾਸ ॥
જે રીતે સિંહને માસનું ભોજન ખૂબ પસંદ આવે છે,
ਰਣੁ ਦੇਖਿ ਸੂਰੇ ਚਿਤ ਉਲਾਸ ॥
યુદ્ધ જોઇને શુરવીરોના મનમાં ઉલ્લાસ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે,
ਕਿਰਪਨ ਕਉ ਅਤਿ ਧਨ ਪਿਆਰੁ ॥
કંજુસને ધનથી ખુબ પ્રેમ હોય છે,
ਹਰਿ ਜਨ ਕਉ ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਧਾਰੁ ॥੩॥
તે રીતે હરિ-ભક્તોને હરિનો આધાર છે ॥૩॥
ਸਰਬ ਰੰਗ ਇਕ ਰੰਗ ਮਾਹਿ ॥
એક પ્રભુના રંગમાં જ તમામ રંગ છે અને
ਸਰਬ ਸੁਖਾ ਸੁਖ ਹਰਿ ਕੈ ਨਾਇ ॥
હરિના નામમાં જ બધા સુખોનું સુખ છે.
ਤਿਸਹਿ ਪਰਾਪਤਿ ਇਹੁ ਨਿਧਾਨੁ ॥ ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਜਿਸੁ ਕਰੇ ਦਾਨੁ ॥੪॥੨॥
હે નાનક! ગુરુ જેને આપે છે તેને જ આ સુખોનો ભંડાર પ્રાપ્ત થાય છે ॥૪॥૨॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੫ ॥
વસંત મહેલ ૫॥
ਤਿਸੁ ਬਸੰਤੁ ਜਿਸੁ ਪ੍ਰਭੁ ਕ੍ਰਿਪਾਲੁ ॥
જેના પર પ્રભુ કૃપાળુ હોય છે, તેના માટે વસંતમાં ખુશીઓ જ ખુશીઓ છે.
ਤਿਸੁ ਬਸੰਤੁ ਜਿਸੁ ਗੁਰੁ ਦਇਆਲੁ ॥
જેના પર ગુરુ દયાળુ થાય છે, તેના માટે વસંતમાં ખુશીઓ છે.
ਮੰਗਲੁ ਤਿਸ ਕੈ ਜਿਸੁ ਏਕੁ ਕਾਮੁ ॥
જેનું એક જ કામ પ્રભુ ભજન છે, તેના માટે ખુશીઓના મંગલ છે,
ਤਿਸੁ ਸਦ ਬਸੰਤੁ ਜਿਸੁ ਰਿਦੈ ਨਾਮੁ ॥੧॥
જેના હૃદયમાં પ્રભુ નામ સ્થિત છે, તેના માટે હંમેશા વસંતનો આનંદ છે ॥૧॥
ਗ੍ਰਿਹਿ ਤਾ ਕੇ ਬਸੰਤੁ ਗਨੀ ॥
તે ઘરમાં વસંતનો આનંદ છે,
ਜਾ ਕੈ ਕੀਰਤਨੁ ਹਰਿ ਧੁਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જ્યાં પ્રભુનું સંકીર્તન થઈ રહ્યું હોય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਪ੍ਰੀਤਿ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਮਉਲਿ ਮਨਾ ॥
પરબ્રહ્મથી પ્રેમ ઉત્પન્ન થવાથી મન ખીલી જાય છે.
ਗਿਆਨੁ ਕਮਾਈਐ ਪੂਛਿ ਜਨਾਂ ॥
ભક્તજનોથી અનુરોધ કરી જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
ਸੋ ਤਪਸੀ ਜਿਸੁ ਸਾਧਸੰਗੁ ॥
તે તપસ્વી છે, જે સત્સંગ કરે છે.
ਸਦ ਧਿਆਨੀ ਜਿਸੁ ਗੁਰਹਿ ਰੰਗੁ ॥੨॥
જેના મનમાં ગુરૂથી પ્રેમ છે, તે ધ્યાની છે ॥૨॥
ਸੇ ਨਿਰਭਉ ਜਿਨੑ ਭਉ ਪਇਆ ॥
વાસ્તવમાં તે નીડર છે, જેને પ્રભુનો ભય પ્રાપ્ત છે.
ਸੋ ਸੁਖੀਆ ਜਿਸੁ ਭ੍ਰਮੁ ਗਇਆ ॥
તે સુખી છે, જેનો ભ્રમ નિવૃત થઈ ગયો છે.
ਸੋ ਇਕਾਂਤੀ ਜਿਸੁ ਰਿਦਾ ਥਾਇ ॥
તે એકાંતિ છે, જેને હૃદયમાં સ્થાન બનાવી લીધું છે.
ਸੋਈ ਨਿਹਚਲੁ ਸਾਚ ਠਾਇ ॥੩॥
વાસ્તવમાં તે નિશ્ચલ તેમજ શાશ્વત ઠેકાણું છે ॥૩॥
ਏਕਾ ਖੋਜੈ ਏਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
એક પ્રભુના પ્રેમમાં લીન થઈને તે તેને શોધે છે અને
ਦਰਸਨ ਪਰਸਨ ਹੀਤ ਚੀਤਿ ॥
તેના મનમાં પ્રભુ દર્શનોની ઇચ્છા હોય છે.
ਹਰਿ ਰੰਗ ਰੰਗਾ ਸਹਜਿ ਮਾਣੁ ॥
તે બધા રંગોમાં સરળ સ્વાભાવિક પ્રભુ રંગનો આનંદ મેળવે છે,
ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਤਿਸੁ ਜਨ ਕੁਰਬਾਣੁ ॥੪॥੩॥
દાસ નાનક તે જિજ્ઞાસુ પર બલિહાર જાય છે ॥૪॥૩॥