ਤੈ ਸਾਚਾ ਮਾਨਿਆ ਕਿਹ ਬਿਚਾਰਿ ॥੧॥
તું શું વિચારીને આને સત્ય માની બેઠો છે ॥૧॥
ਧਨੁ ਦਾਰਾ ਸੰਪਤਿ ਗ੍ਰੇਹ ॥
આ સારી રીતે સમજી લે કે ધન-સંપત્તિ, પ્રેમાળ પત્ની, સંપત્તિ તથા સુંદર ઘર
ਕਛੁ ਸੰਗਿ ਨ ਚਾਲੈ ਸਮਝ ਲੇਹ ॥੨॥
માંથી કાંઈ પણ સાથે જતું નથી ॥૨॥
ਇਕ ਭਗਤਿ ਨਾਰਾਇਨ ਹੋਇ ਸੰਗਿ ॥
એકમાત્ર પ્રભુની ભક્તિ જ સાથ નિભાવે છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਭਜੁ ਤਿਹ ਏਕ ਰੰਗਿ ॥੩॥੪॥
તેથી નાનકનું કહેવું છે કે નિમગ્ન થઈને તેનું ભજન કરતો રહે ॥૩॥૪॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੯ ॥
વસંત મહેલ ૯॥
ਕਹਾ ਭੂਲਿਓ ਰੇ ਝੂਠੇ ਲੋਭ ਲਾਗ ॥
હે મનુષ્ય! સંસારના અસત્ય લોભમાં ફસાઈને શા માટે ભુલી રહ્યો છે,
ਕਛੁ ਬਿਗਰਿਓ ਨਾਹਿਨ ਅਜਹੁ ਜਾਗ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હજી પણ કાંઈ બગડ્યું નથી, સાવધાન થઈ જા ॥૧॥વિરામ॥
ਸਮ ਸੁਪਨੈ ਕੈ ਇਹੁ ਜਗੁ ਜਾਨੁ ॥
આ સંસારને સપના સમાન જાણ અને
ਬਿਨਸੈ ਛਿਨ ਮੈ ਸਾਚੀ ਮਾਨੁ ॥੧॥
આ સત્યને પણ માની લે કે આ પળમાં જ સમાપ્ત થઈ જાય છે ॥૧॥
ਸੰਗਿ ਤੇਰੈ ਹਰਿ ਬਸਤ ਨੀਤ ॥
પ્રભુ હંમેશા તારી સાથે રહે છે,
ਨਿਸ ਬਾਸੁਰ ਭਜੁ ਤਾਹਿ ਮੀਤ ॥੨॥
હે મિત્ર! દિવસ-રાત તેના ભજનમાં નિમગ્ન રહે ॥૨॥
ਬਾਰ ਅੰਤ ਕੀ ਹੋਇ ਸਹਾਇ ॥
નાનકનું કહેવું છે કે અંતિમ સમયે પ્રભુ જ મદદ કરે છે,
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਨ ਤਾ ਕੇ ਗਾਇ ॥੩॥੫॥
તેથી તેના ગુણ ગાતો રહે ॥૩॥૫॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੧ ਅਸਟਪਦੀਆ ਘਰੁ ੧ ਦੁਤੁਕੀਆ
વસંત મહેલ ૧ અષ્ટપદ ઘર ૧ દ્રિતુકે
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜਗੁ ਕਊਆ ਨਾਮੁ ਨਹੀ ਚੀਤਿ ॥
આ સંસાર કાગડો છે, પરમાત્માને યાદ કરતું નથી.
ਨਾਮੁ ਬਿਸਾਰਿ ਗਿਰੈ ਦੇਖੁ ਭੀਤਿ ॥
આ પ્રભુનું નામ ભુલાવીને ખરાબાઈની રોટલીઓ વીણે છે.
ਮਨੂਆ ਡੋਲੈ ਚੀਤਿ ਅਨੀਤਿ ॥
દિલમાં દુષ્ટતા તેમજ ખરાબ આચરણ ભરી રહેવાને કારણે આનું મન ડોલતુ રહે છે,
ਜਗ ਸਿਉ ਤੂਟੀ ਝੂਠ ਪਰੀਤਿ ॥੧॥
આવું જોઈને જગતથી અમારો અસત્ય પ્રેમ તૂટી ગયો છે ॥૧॥
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਬਿਖੁ ਬਜਰੁ ਭਾਰੁ ॥
કામ, ક્રોધનું ઝેર ખુબ બોજ છે,
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਗੁਨ ਚਾਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પછી પ્રભુ નામનું ભજન કર્યા વગર કઈ રીતે સદ્વ્યવહાર બની શકે છે? ॥૧॥વિરામ॥
ਘਰੁ ਬਾਲੂ ਕਾ ਘੂਮਨ ਘੇਰਿ ॥
આ શરીર રેતીનું ઘર છે,
ਬਰਖਸਿ ਬਾਣੀ ਬੁਦਬੁਦਾ ਹੇਰਿ ॥
જે સાંસારિક વાવાઝોડામાં ફસાયેલ છે અને જીવન વરસાદમાં બુળબુળીયાની સમાન છે.
ਮਾਤ੍ਰ ਬੂੰਦ ਤੇ ਧਰਿ ਚਕੁ ਫੇਰਿ ॥
કર્તાએ પ્રકૃતિનું ચક્ર ઘુમાવીને ટીપા માત્રથી શરીરની રચના કરી છે,
ਸਰਬ ਜੋਤਿ ਨਾਮੈ ਕੀ ਚੇਰਿ ॥੨॥
બધામાં તેનો પ્રકાશ હાજર છે અને આત્મા તેના નામની સેવિકા છે ॥૨॥
ਸਰਬ ਉਪਾਇ ਗੁਰੂ ਸਿਰਿ ਮੋਰੁ ॥
સંપૂર્ણ સંસારને ઉત્પન્ન કરનાર પરમાત્મા જ મારો ગુરુ છે.
ਭਗਤਿ ਕਰਉ ਪਗ ਲਾਗਉ ਤੋਰ ॥
મારી આ તમન્ના છે કે તારા ચરણોમાં લીન રહીને તારી ભક્તિમાં લીન રહું.
ਨਾਮਿ ਰਤੋ ਚਾਹਉ ਤੁਝ ਓਰੁ ॥
તારા નામ-સ્મરણમાં લીન રહું અને તે જ ઈચ્છતો રહું.
ਨਾਮੁ ਦੁਰਾਇ ਚਲੈ ਸੋ ਚੋਰੁ ॥੩॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માના નામ ભજનથી દૂર રહીને ચાલે છે, તે ચોર સમાન છે ॥૩॥
ਪਤਿ ਖੋਈ ਬਿਖੁ ਅੰਚਲਿ ਪਾਇ ॥
તે વિષય-વિકારોમાં લીન રહીને પોતાની પ્રતિષ્ઠા ગુમાવી દે છે.
ਸਾਚ ਨਾਮਿ ਰਤੋ ਪਤਿ ਸਿਉ ਘਰਿ ਜਾਇ ॥
પરંતુ જે પરમાત્માના સાચા નામમાં લીન રહે છે, તે સન્માનપૂર્વક પોતાના સાચા ઘરે જાય છે.
ਜੋ ਕਿਛੁ ਕੀਨੑਸਿ ਪ੍ਰਭੁ ਰਜਾਇ ॥
જે કંઈ પરમાત્મા કરે છે, પોતાની મરજીથી કરે છે.
ਭੈ ਮਾਨੈ ਨਿਰਭਉ ਮੇਰੀ ਮਾਇ ॥੪॥
હે માતા! જે તેનો ભય માને છે, તે નિર્ભય છે ॥૪॥
ਕਾਮਨਿ ਚਾਹੈ ਸੁੰਦਰਿ ਭੋਗੁ ॥
જીવરૂપી કામિની સુંદર પદાર્થોનો ભોગ ઈચ્છે છે,
ਪਾਨ ਫੂਲ ਮੀਠੇ ਰਸ ਰੋਗ ॥
પરંતુ પાન-ફૂલ મીઠા રસ બધા રોગ જ ઉત્પન્ન કરે છે.
ਖੀਲੈ ਬਿਗਸੈ ਤੇਤੋ ਸੋਗ ॥
જેટલો તે સંસારના પદાર્થોમાં લીન રહીને ખુશ થાય છે, તેટલો જ દુઃખી થાય છે.
ਪ੍ਰਭ ਸਰਣਾਗਤਿ ਕੀਨੑਸਿ ਹੋਗ ॥੫॥
પ્રભુની શરણમાં રહેવું જોઈએ, તે જે કરે છે, તે થાય છે ॥૫॥
ਕਾਪੜੁ ਪਹਿਰਸਿ ਅਧਿਕੁ ਸੀਗਾਰੁ ॥
જીવરૂપી કામિની સુંદર વસ્ત્ર ધારણ કરે છે અને ખુબ બધા શણગાર કરે છે.
ਮਾਟੀ ਫੂਲੀ ਰੂਪੁ ਬਿਕਾਰੁ ॥
પોતાનું સુંદર શરીર જોઈને તે ખુબ ખુશ થાય છે અને તેનું રૂપ વિકારો તરફ પ્રોત્સાહિત કરે છે.
ਆਸਾ ਮਨਸਾ ਬਾਂਧੋ ਬਾਰੁ ॥
તે જીવનની લાલચ તેમજ કામનાઓને કારણે પોતાના ઘરને જ્ઞાન વગર બંધ કરી લે છે,
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਸੂਨਾ ਘਰੁ ਬਾਰੁ ॥੬॥
પરંતુ પ્રભુ નામ વગર તેનું ઘર બાર સાવ ઉજ્જડ છે ॥૬॥
ਗਾਛਹੁ ਪੁਤ੍ਰੀ ਰਾਜ ਕੁਆਰਿ ॥
હે રાજકુમારી, રાજપુત્રીઓ! ઉઠો,
ਨਾਮੁ ਭਣਹੁ ਸਚੁ ਦੋਤੁ ਸਵਾਰਿ ॥
જા બ્રહ્મમુર્હતના સમયે પરમાત્માના નામની સ્તુતિ કર.
ਪ੍ਰਿਉ ਸੇਵਹੁ ਪ੍ਰਭ ਪ੍ਰੇਮ ਅਧਾਰਿ ॥
પ્રભુના પ્રેમને આશરો બનાવીને તે પ્રિયતમની પૂજા કર.
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਬਿਖੁ ਤਿਆਸ ਨਿਵਾਰਿ ॥੭॥
ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા વિકારોની તરસનું નિવારણ કર ॥૭॥
ਮੋਹਨਿ ਮੋਹਿ ਲੀਆ ਮਨੁ ਮੋਹਿ ॥
હે પ્રેમાળ પ્રભુ! તે આ મન મોહી લીધું છે અને
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਛਾਨਾ ਤੋਹਿ ॥
ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા તેને ઓળખી લીધો છે.
ਨਾਨਕ ਠਾਢੇ ਚਾਹਹਿ ਪ੍ਰਭੂ ਦੁਆਰਿ ॥
હે પ્રભુ! ગુરુ નાનક વિનંતી કરે છે કે અમે તારા દરવાજા પર ઊભા છીએ, ઈચ્છીએ છીએ કે
ਤੇਰੇ ਨਾਮਿ ਸੰਤੋਖੇ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥੮॥੧॥
કૃપા કર કેમ કે તારા નામથી સંતોષ પ્રાપ્ત થઈ શકે ॥૮॥૧॥
ਬਸੰਤੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
વસંત મહેલ ૧॥
ਮਨੁ ਭੂਲਉ ਭਰਮਸਿ ਆਇ ਜਾਇ ॥
ભૂલેલું મન ભટકતું તેમજ આવતું જતું રહે છે,
ਅਤਿ ਲੁਬਧ ਲੁਭਾਨਉ ਬਿਖਮ ਮਾਇ ॥
તે એટલો લોભી બની જાય છે કે વિષય-વિકારોના લોભમાં જ વ્યાપ્ત રહે છે.
ਨਹ ਅਸਥਿਰੁ ਦੀਸੈ ਏਕ ਭਾਇ ॥
ન તો પ્રભુની ભક્તિમાં સ્થિર દેખાઈ દે છે.
ਜਿਉ ਮੀਨ ਕੁੰਡਲੀਆ ਕੰਠਿ ਪਾਇ ॥੧॥
આની દશા તો આ રીતે છે જેમ માછલી ગળામાં કાંટો ફસાવી લે છે ॥૧॥
ਮਨੁ ਭੂਲਉ ਸਮਝਸਿ ਸਾਚ ਨਾਇ ॥
ભૂલેલું મન સાચા નામના સ્મરણથી જ સાચા રસ્તાને સમજે છે અને
ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰੇ ਸਹਜ ਭਾਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સરળ-સ્વભાવ ગુરુ શબ્દનું ચિંતન કરે છે ॥૧॥વિરામ॥