ਉਰ ਨ ਭੀਜੈ ਪਗੁ ਨਾ ਖਿਸੈ ਹਰਿ ਦਰਸਨ ਕੀ ਆਸਾ ॥੧॥
રાહ જોઈને તેનું દિલ ભરતું નથી પગ ખિસકતા નથી આ રીતની હાલત થાય છે તે વિરહ ભરેલ જીવડાંની જેને પ્રભુના દર્શનની રાહ હોય છે ॥૧॥
ਉਡਹੁ ਨ ਕਾਗਾ ਕਾਰੇ ॥
હે કાળા કાગડા! ઉડ હું બલિહાર જાઉં,વળી હું પોતાના પ્રેમાળ પ્રભુને જલ્દી મળી જાઉં
ਬੇਗਿ ਮਿਲੀਜੈ ਅਪੁਨੇ ਰਾਮ ਪਿਆਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અલગ થયેલી બેચેન નારીની જેમ જ વૈરાગીણ જીવ-સ્ત્રી કહે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਜੀਵਨ ਪਦ ਕਾਰਨਿ ਹਰਿ ਕੀ ਭਗਤਿ ਕਰੀਜੈ ॥
કબીર કહે છે, જેમ પરદેશ ગયેલા પતિનો માર્ગ નિહાળતી નારી વિરહ સ્થિતિમાં ચંચળ રહે છે વિનંતી કરે છે તેમ જ જીવનનો વાસ્તવિક દરજ્જો પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રભુની ભક્તિ કરવી જોઈએ
ਏਕੁ ਆਧਾਰੁ ਨਾਮੁ ਨਾਰਾਇਨ ਰਸਨਾ ਰਾਮੁ ਰਵੀਜੈ ॥੨॥੧॥੧੪॥੬੫॥
પ્રભુના નામનો જ એક આશરો હોવો જોઈએ અને જીભથી તેને યાદ કરવા જોઈએ ॥૨॥૧॥૧૪॥૬૫॥
ਰਾਗੁ ਗਉੜੀ ੧੧ ॥
રાગ ગૌરી ૧૧॥
ਆਸ ਪਾਸ ਘਨ ਤੁਰਸੀ ਕਾ ਬਿਰਵਾ ਮਾਝ ਬਨਾ ਰਸਿ ਗਾਊਂ ਰੇ ॥
જે કૃષ્ણની આજુબાજુ તુલસીના ગાઢ છોડવા હતા અને જે તુલસીના જંગલમાં પ્રેમથી ગાઈ રહ્યો હતો
ਉਆ ਕਾ ਸਰੂਪੁ ਦੇਖਿ ਮੋਹੀ ਗੁਆਰਨਿ ਮੋ ਕਉ ਛੋਡਿ ਨ ਆਉ ਨ ਜਾਹੂ ਰੇ ॥੧॥
તેના દર્શન કરીને ગોકુલની ગોપીઓ મોહિત થઈ ગઈ અને કહેવા લાગી – હે પ્રીતમ! મને છોડીને કોઈ બીજી જગ્યાએ આવવું-જવું નહિ ॥૧॥
ਤੋਹਿ ਚਰਨ ਮਨੁ ਲਾਗੋ ਸਾਰਿੰਗਧਰ ॥
હે ધનુર્ધારી પ્રભુ! જેમ તે ગોપી કૃષ્ણ પરથી ન્યોછાવર થઇ જતી હતી તેમ જ મારું પણ મન તારા ચરણોમાં પરોવી દીધું હતું
ਸੋ ਮਿਲੈ ਜੋ ਬਡਭਾਗੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરંતુ તને તે જ મળે છે જે ખુબ ભાગ્યશાળી હોય ॥૧॥ વિરામ॥
ਬਿੰਦ੍ਰਾਬਨ ਮਨ ਹਰਨ ਮਨੋਹਰ ਕ੍ਰਿਸਨ ਚਰਾਵਤ ਗਾਊ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! વૃંદાવનમાં કૃષ્ણ ગાયો ચરાવતો હતો અને તે ગોકુળની ગોપીઓનું મન મોહનાર હતો મનનું ખેંચ નાખનાર હતો
ਜਾ ਕਾ ਠਾਕੁਰੁ ਤੁਹੀ ਸਾਰਿੰਗਧਰ ਮੋਹਿ ਕਬੀਰਾ ਨਾਊ ਰੇ ॥੨॥੨॥੧੫॥੬੬॥
અને હે ધનુર્ધારી સજ્જન! જેનો તું સાઈ છે તેનું નામ કબીર છે ॥૨॥૨॥૧૫॥૬૬॥
ਗਉੜੀ ਪੂਰਬੀ ੧੨ ॥
ગૌરી રાગ પૂર્વ ૧૨॥
ਬਿਪਲ ਬਸਤ੍ਰ ਕੇਤੇ ਹੈ ਪਹਿਰੇ ਕਿਆ ਬਨ ਮਧੇ ਬਾਸਾ ॥
કેટલાય લોકો લાંબા-પહોળા વસ્ત્ર પહેરે છે આનો શું લાભ? જંગલોમાં પણ જઈ વસવાનો શું ગુણ?
ਕਹਾ ਭਇਆ ਨਰ ਦੇਵਾ ਧੋਖੇ ਕਿਆ ਜਲਿ ਬੋਰਿਓ ਗਿਆਤਾ ॥੧॥
હે ભાઈ! જો ધૂપ વગેરે સળગાવીને દેવતાઓની પૂજા કરી લીધી તો પણ શું બન્યો? અને જો જાણી જોઈને કોઈ તીર્થ વગેરેના જળમાં શરીર ડુબાડી લીધું તો પણ શું થયું? ॥૧॥
ਜੀਅਰੇ ਜਾਹਿਗਾ ਮੈ ਜਾਨਾਂ ॥
હે જીવ! તું તે માયામાં લપટી રહ્યો છે જે જ્યાં પણ હું જોવ છું બીજી વાર પહેલા રૂપમાં હું જોતો નથી જ્યાં જોવ છું
ਅਬਿਗਤ ਸਮਝੁ ਇਆਨਾ ॥
માયા નાશવાન જ છે એક-રંગ રહેનારી નથી.
ਜਤ ਜਤ ਦੇਖਉ ਬਹੁਰਿ ਨ ਪੇਖਉ ਸੰਗਿ ਮਾਇਆ ਲਪਟਾਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે અજાણ જીવ! એક પરમાત્માને શોધ. નહિતર હું સમજુ છું આ માયાની સાથે તું પણ પોતાને વ્યર્થ ગુમાવે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗਿਆਨੀ ਧਿਆਨੀ ਬਹੁ ਉਪਦੇਸੀ ਇਹੁ ਜਗੁ ਸਗਲੋ ਧੰਧਾ ॥
કોઈ જ્ઞાન-ચર્ચા કરી રહ્યો છે કોઈ સમાધિ લગાવી બેઠું છે કોઈ બીજા લોકોને ઉપદેશ કરી રહ્યું છે પરંતુ વાસ્તવમાં આ આખું જગત માયાની જંજટ જ છે.
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਇਕ ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਇਆ ਜਗੁ ਮਾਇਆ ਅੰਧਾ ॥੨॥੧॥੧੬॥੬੭॥
કબીર કહે છે, પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર્યા વગર આ જગત માયામાં અંધ થયેલું પડ્યું છે ॥૨॥૧॥૧૬॥૬૭॥
ਗਉੜੀ ੧੨ ॥
ગૌરી રાગ ૧૨॥
ਮਨ ਰੇ ਛਾਡਹੁ ਭਰਮੁ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇ ਨਾਚਹੁ ਇਆ ਮਾਇਆ ਕੇ ਡਾਂਡੇ ॥
હે મન! વિકારોની પાછળ દોડ ભાગ છોડી દે આ કામ-ક્રોધ વગેરે બધું માયાની ઠગાઈ છે જયારે તું સૌથી ઊંચા પ્રભુની શરણે આવી ગયો તો આનાથી શા માટે ડરે છે? હવે નીડર થઈને ઉત્સાહિત રહે.
ਸੂਰੁ ਕਿ ਸਨਮੁਖ ਰਨ ਤੇ ਡਰਪੈ ਸਤੀ ਕਿ ਸਾਂਚੈ ਭਾਂਡੇ ॥੧॥
તે શૂરવીર કેવો જે સામે દેખાઈ દેતા રણ-ભૂમિથી ડરી જાય? તે સ્ત્રી સતી થઈ શકતી નથી જે ઘરના વાસણ સંભાળવા લાગી જાય શૂરવીરની જેમ અને સતીની જેમ હે મન! તારે પણ કામ વગેરેનો સામનો કરવાનો છે અને સ્વયંભાવ સળગાવવાનો છે ॥૧॥
ਡਗਮਗ ਛਾਡਿ ਰੇ ਮਨ ਬਉਰਾ ॥
હે વૈરાગી મન! સૌથી ઊંચા માલિકની શરણ આવીને હવે નિર્ણયહીન થવાનું છોડી દે.
ਅਬ ਤਉ ਜਰੇ ਮਰੇ ਸਿਧਿ ਪਾਈਐ ਲੀਨੋ ਹਾਥਿ ਸੰਧਉਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે સ્ત્રીએ હાથમાં સિંદૂરાયેલ નારિયેલ લઈ લીધુ તેણે તો હવે મરીને જ સિદ્ધિ મળશે તેમ જ હે મન! તે પ્રભુનો આશરો લીધો છે હવે કામ વગેરેની સામે ડોલવાનું છોડી દે હવે તો સ્વયંભાવ મારીને જ આ પ્રીતિ નભશે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਾਇਆ ਕੇ ਲੀਨੇ ਇਆ ਬਿਧਿ ਜਗਤੁ ਬਿਗੂਤਾ ॥
કોઈને કામે ઠગી લીધું કોઈને ક્રોધે ઠગી લીધું છે કોઈને માયાની કોઈ બીજી તરંગે – આ રીતે આખું જગત નષ્ટ થઈ રહ્યું છે.
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਨ ਛੋਡਉ ਸਗਲ ਊਚ ਤੇ ਊਚਾ ॥੨॥੨॥੧੭॥੬੮॥
આનાથી બચવા માટે કબીર તો આ જ કહે છે કે હું સૌથી ઊંચા માલિક પરમાત્માને ના ભુલાવું ॥૨॥૨॥૧૭॥૬૮॥
ਗਉੜੀ ੧੩ ॥
ગૌરી રાગ ૧૩॥
ਫੁਰਮਾਨੁ ਤੇਰਾ ਸਿਰੈ ਊਪਰਿ ਫਿਰਿ ਨ ਕਰਤ ਬੀਚਾਰ ॥
હે પ્રભુ! તારો હુકમ મારા માથા પર છે હું આમાં કોઈ ને- નકાર કરતો નથી.
ਤੁਹੀ ਦਰੀਆ ਤੁਹੀ ਕਰੀਆ ਤੁਝੈ ਤੇ ਨਿਸਤਾਰ ॥੧॥
આ સંસાર સમુદ્ર તું પોતે જ છે આમાંથી પાર પાડનાર મલ્લાહ પણ તું પોતે જ છે. તારી કૃપાથી જ હું આમાંથી પાર થઇ શકું છું ॥૧॥
ਬੰਦੇ ਬੰਦਗੀ ਇਕਤੀਆਰ ॥
હે સેવક! તું પ્રભુની ભક્તિ સ્વીકાર કર
ਸਾਹਿਬੁ ਰੋਸੁ ਧਰਉ ਕਿ ਪਿਆਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પ્રભુ-માલિક ભલે તારી સાથે પ્રેમ કરે ભલે ગુસ્સો કરે તું આ વાતની કાળજી કરે નહિ ॥૧॥વિરામ॥
ਨਾਮੁ ਤੇਰਾ ਆਧਾਰੁ ਮੇਰਾ ਜਿਉ ਫੂਲੁ ਜਈ ਹੈ ਨਾਰਿ ॥
હે પ્રભુ! તારો નામ મારો આશરો છે આ રીતે જેમ ફૂલ પાણીમાં ખીલેલ રહે છે જેમ ફૂલને પાણીનો આશરો છે.
ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਗੁਲਾਮੁ ਘਰ ਕਾ ਜੀਆਇ ਭਾਵੈ ਮਾਰਿ ॥੨॥੧੮॥੬੯॥
કબીર કહે છે, હે પ્રભુ! હું તારા ઘરનો ચાકર છું આ તારી મરજી છે ભલે જીવિત રાખ ભલે મારી દે ॥૨॥૧૮॥૬૯॥
ਗਉੜੀ ॥
ગૌરી રાગ॥
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੀਅ ਜੋਨਿ ਮਹਿ ਭ੍ਰਮਤ ਨੰਦੁ ਬਹੁ ਥਾਕੋ ਰੇ ॥
હે ભાઈ! તું કહે છે કે જ્યારે ચોર્યાસી લાખ જીવોમાં ભટકી-ભટકીને નંદ ખૂબ થાકી ગયો તો તેને મનુષ્ય જન્મ મળ્યો તો તેને પરમાત્માની ભક્તિ કરી.
ਭਗਤਿ ਹੇਤਿ ਅਵਤਾਰੁ ਲੀਓ ਹੈ ਭਾਗੁ ਬਡੋ ਬਪੁਰਾ ਕੋ ਰੇ ॥੧॥
તેની ભક્તિથી ખુશ થઈને પરમાત્માએ તેના ઘરે જન્મ લીધો તે બિચારા નંદની કિસ્મત જાગી ॥૧॥
ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਜੁ ਕਹਤ ਹਉ ਨੰਦ ਕੋ ਨੰਦਨੁ ਨੰਦ ਸੁ ਨੰਦਨੁ ਕਾ ਕੋ ਰੇ ॥
પરંતુ હે ભાઈ! તું જે આ કહે છે કે પરમાત્મા નંદ ના ઘરે અવતાર લઈને નંદનો પુત્ર બન્યો આ કહો કે તે નંદ કોનો પુત્ર હતો?
ਧਰਨਿ ਅਕਾਸੁ ਦਸੋ ਦਿਸ ਨਾਹੀ ਤਬ ਇਹੁ ਨੰਦੁ ਕਹਾ ਥੋ ਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
અને જયારે ના આ ધરતી ના આકાશ હતું ત્યારે આ નંદ જેને તું પરમાત્માનો પિતા કહી રહ્યો છે ક્યાં હતો ॥૧॥વિરામ॥