ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਮਹਲੁ ਪਾਈਐ ਜਗੁ ਦੁਤਰੁ ਤਰੀਐ ॥੨॥
હે ભાઈ! ગુરુની બતાવેલી સેવા કરવાથી પરમાત્માના ચરણોમાં ઠેકાણું મળી જાય છે અને આ સંસાર-સમુદ્રથી પાર થઈ જાય છે જેનાથી તે પાર થવું ખૂબ જ મુશ્કેલ છે ॥૨॥
ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤੇਰੀ ਸੁਖੁ ਪਾਈਐ ਮਨ ਮਾਹਿ ਨਿਧਾਨਾ ॥
હે પ્રભુ! તારી કૃપાની નજરથી સુખ મળે છે જેના પર તારી કૃપા હોય તેના મનમાં તારો નામ-ખજાનો આવી વસે છે.
ਜਾ ਕਉ ਤੁਮ ਕਿਰਪਾਲ ਭਏ ਸੇਵਕ ਸੇ ਪਰਵਾਨਾ ॥੩॥
હે પ્રભુ! જેના પર તું દયાવાન થાય છે તે તારા સેવક તારા ઓટલા પર સ્વીકાર થાય છે ॥૩॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੋ ਕੋ ਵਿਰਲਾ ਪੀਵੈ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની મહિમા આધ્યાત્મિક જીવન દેનાર રસ છે કોઈ દુર્લભ ભાગ્યશાળી મનુષ્ય આ અમૃત રસ પીવે છે.
ਵਜਹੁ ਨਾਨਕ ਮਿਲੈ ਏਕੁ ਨਾਮੁ ਰਿਦ ਜਪਿ ਜਪਿ ਜੀਵੈ ॥੪॥੧੪॥੧੧੬॥
નાનક કહે છે, જે નોકરને પરમાત્માનું નામ-પગાર મળી જાય છે તે પોતાના હૃદયમાં આ નામ હંમેશા જપીને આધ્યાત્મિક જીવન પ્રાપ્ત કરી લે છે ॥૪॥૧૪॥૧૧૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਹਉ ਚੇਰੁਲੀ ਸੋ ਸਭ ਤੇ ਊਚਾ ॥
હે બહેનપણીઓ! હું જે પ્રભુની નિમાણી એવી દાસી છું મારો તે માલિક પ્રભુ બધાથી ઊંચો છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤਾ ਕਾ ਕਾਂਢੀਐ ਥੋਰਾ ਅਰੁ ਮੂਚਾ ॥੧॥
મારી પાસે જે કાંઈ પણ નાની-મોટી વસ્તુ છે તે માલિકની જ કહેવાય છે ॥૧॥
ਜੀਅ ਪ੍ਰਾਨ ਮੇਰਾ ਧਨੋ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਮਨੀਆ ॥
હે બહેનપણીઓ! મારો જીવ, મારા પ્રાણ, મારા ઘન-પદાર્થ – આ બધું જ હું પોતાના માલિક પ્રભુના દીધેલા દાન માનું છું.
ਨਾਮਿ ਜਿਸੈ ਕੈ ਊਜਲੀ ਤਿਸੁ ਦਾਸੀ ਗਨੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે માલિક-પ્રભુના નામની કૃપાથી હું ઇજ્જતવાળી થઈ ગઈ છું હું પોતાને તેની દાસી ગણું છું ॥૧॥વિરામ॥
ਵੇਪਰਵਾਹੁ ਅਨੰਦ ਮੈ ਨਾਉ ਮਾਣਕ ਹੀਰਾ ॥
હે માલિક પ્રભુ! તને કોઈની જરૂર નથી તું હંમેશા આનંદ-સ્વરૂપ છે તારું નામ મારા માટે મોતી છે હીરો છે.
ਰਜੀ ਧਾਈ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਜਾ ਕਾ ਤੂੰ ਮੀਰਾ ॥੨॥
હે પ્રભુ! જે જીવ-સ્ત્રીનો જે જીવ-સ્ત્રીના માથા પર તું પાતશાહ બને છે તે માયા તરફથી તૃપ્ત રહે છે સંતુષ્ટ રહે છે તે હંમેશા આનંદ મેળવે છે ॥૨॥
ਸਖੀ ਸਹੇਰੀ ਸੰਗ ਕੀ ਸੁਮਤਿ ਦ੍ਰਿੜਾਵਉ ॥
હે મારી સાથની બહેનપણીઓ! હું તને આ સારી સલાહ વારંવાર યાદ કરાવું છું જે મને ગુરુથી મળેલી છે તું શ્રદ્ધા તેમજ પ્રેમ ધારણ કરીને ગુરુના શરણ પડ.
ਸੇਵਹੁ ਸਾਧੂ ਭਾਉ ਕਰਿ ਤਉ ਨਿਧਿ ਹਰਿ ਪਾਵਉ ॥੩॥
હું જ્યારથી ગુરૂના શરણમાં આવી છું ત્યારથી હું પરમાત્માનો નામ-ખજાનો પ્રાપ્ત કરી રહી છું ॥૩॥
ਸਗਲੀ ਦਾਸੀ ਠਾਕੁਰੈ ਸਭ ਕਹਤੀ ਮੇਰਾ ॥
હે બહેનપણીઓ! દરેક જીવ-સ્ત્રી જ માલિક પ્રભુની દાસી છે દરેક જીવ-સ્ત્રી કહે છે કે પરમાત્મા મારો માલિક છે.
ਜਿਸਹਿ ਸੀਗਾਰੇ ਨਾਨਕਾ ਤਿਸੁ ਸੁਖਹਿ ਬਸੇਰਾ ॥੪॥੧੫॥੧੧੭॥
નાનક કહે છે, હે બહેનપણીઓ! જે જીવ-સ્ત્રીના જીવનને માલિક પ્રભુ પોતે સુંદર બનાવે છે તેનું નિવાસ સ્થાન સુખ આનંદમાં બની રહે છે ॥૪॥૧૫॥૧૧૭॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਸੰਤਾ ਕੀ ਹੋਇ ਦਾਸਰੀ ਏਹੁ ਅਚਾਰਾ ਸਿਖੁ ਰੀ ॥
હે મારી સોહામણા જીવ! તું સત્સંગીઓની નિમાણી દાસી બની રહે – બસ! આ કર્તવ્ય શીખ
ਸਗਲ ਗੁਣਾ ਗੁਣ ਊਤਮੋ ਭਰਤਾ ਦੂਰਿ ਨ ਪਿਖੁ ਰੀ ॥੧॥
અને હે જીવ! તે પતિ-પ્રભુને ક્યાંય દૂર વસતો ના સમજ જે બધા ગુણોનો માલિક છે જે પોતાના ગુણોને કારણે સૌથી શ્રેષ્ઠ છે ॥૧॥
ਇਹੁ ਮਨੁ ਸੁੰਦਰਿ ਆਪਣਾ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਮਜੀਠੈ ਰੰਗਿ ਰੀ ॥
હે સોહામણી જીવ! તું પોતાના આ મનને મજીઠ જેવા પાક્કા પરમાત્માના નામ રંગથી રંગી લે.
ਤਿਆਗਿ ਸਿਆਣਪ ਚਾਤੁਰੀ ਤੂੰ ਜਾਣੁ ਗੁਪਾਲਹਿ ਸੰਗਿ ਰੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પોતાની અંદરની શાણપણ અને ચતુરાઈ છોડીને આ ગુમાન છોડ કે તું ખુબ શાણી છે અને ચતુર છે હે જીવ! સૃષ્ટિના માલિક પ્રભુને પોતાની સાથે વસતો સમજતી રહે ॥૧॥વિરામ॥
ਭਰਤਾ ਕਹੈ ਸੁ ਮਾਨੀਐ ਏਹੁ ਸੀਗਾਰੁ ਬਣਾਇ ਰੀ ॥
હે સોહામણી જીવ! પતિ-પ્રભુ જે હુકમ કરે છે તે મીઠો કરીને માનવો જોઈએ – બસ! આ વાતને પોતાના જીવનને શણગાર બનાવી રાખો.
ਦੂਜਾ ਭਾਉ ਵਿਸਾਰੀਐ ਏਹੁ ਤੰਬੋਲਾ ਖਾਇ ਰੀ ॥੨॥
પરમાત્મા વગર બીજો માયા વગેરેનો પ્રેમ ભૂલી દેવો જોઈએ – આ નિયમ આધ્યાત્મિક જીવન માટે જાણે પાનનું બીડું છે હે જીવ! આ પાન ખાયા કર ॥૨॥
ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਕਰਿ ਦੀਪਕੋ ਇਹ ਸਤ ਕੀ ਸੇਜ ਬਿਛਾਇ ਰੀ ॥
હે સોહામણી જીવ! સદ્દગુરુના શબ્દને દીવો બનાવ જે તારી અંદર આધ્યાત્મિક જીવનનો પ્રકાશ ઉત્પન્ન કરે અને તે આધ્યાત્મિક જીવનની પોતાના હૃદયમાં પથારી પાથર.
ਆਠ ਪਹਰ ਕਰ ਜੋੜਿ ਰਹੁ ਤਉ ਭੇਟੈ ਹਰਿ ਰਾਇ ਰੀ ॥੩॥
હે સોહામણી જીવ! પોતાના અંતરાત્મામાં આઠેય પ્રહર બંને હાથ જોડીને પ્રભુ ચરણોમાં ટકી રહે ત્યારે જ પ્રભુ-પાતશાહ આવીને મળે છે ॥૩॥
ਤਿਸ ਹੀ ਚਜੁ ਸੀਗਾਰੁ ਸਭੁ ਸਾਈ ਰੂਪਿ ਅਪਾਰਿ ਰੀ ॥
હે સોહામણી જીવ! તે જીવ-સ્ત્રીને સુવ્યવસ્થિત નિપુણ માનવામાં આવે છે તે જીવ-સ્ત્રીનો આધ્યાત્મિક શણગાર સ્વીકાર થાય છે તે જીવ-સ્ત્રી સુંદર રૂપવાળી સમજાય છે જે અનંત પરમાત્માના ચરણોમાં લીન રહે છે.
ਸਾਈ ਸੋੁਹਾਗਣਿ ਨਾਨਕਾ ਜੋ ਭਾਣੀ ਕਰਤਾਰਿ ਰੀ ॥੪॥੧੬॥੧੧੮॥
નાનક કહે છે, હે જીવ! તે જ જીવ-સ્ત્રી સુહાગ-ભાગ્યવાળી છે જે કરતારને પ્રેમાળ લાગે છે જે કરતારની યાદમાં લીન રહે છે ॥૪॥૧૬॥૧૧૮॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਡੀਗਨ ਡੋਲਾ ਤਊ ਲਉ ਜਉ ਮਨ ਕੇ ਭਰਮਾ ॥
હે ભાઈ! વિકારોમાં પડવા અને મોહમાં ફસાવવાનું કારણ ત્યાં સુધી બની રહે છે જ્યાં સુધી મનુષ્યના મનની માયાને માટે દોડ-ભાગ ટકી રહે છે.
ਭ੍ਰਮ ਕਾਟੇ ਗੁਰਿ ਆਪਣੈ ਪਾਏ ਬਿਸਰਾਮਾ ॥੧॥
પરંતુ પ્રેમાળ ગુરુએ જે મનુષ્યની ભટકણ દૂર કરી દીધી તેને માનસિક ટકાવ પ્રાપ્ત કરી લીધો ॥૧॥
ਓਇ ਬਿਖਾਦੀ ਦੋਖੀਆ ਤੇ ਗੁਰ ਤੇ ਹੂਟੇ ॥
હે ભાઈ! આ જેટલા પણ ઝઘડાળું દુશ્મન છે ગુરુની શરણ પડવાથી આ બધા જ થાકી ગયા છે અમને દુઃખી કરવાથી હારી ગયા.
ਹਮ ਛੂਟੇ ਅਬ ਉਨ੍ਹ੍ਹਾ ਤੇ ਓਇ ਹਮ ਤੇ ਛੂਟੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હવે તેનાથી અમને છુટકારો મળી ગયો છે તે બધાએ અમારો પીછો છોડી દીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮੇਰਾ ਤੇਰਾ ਜਾਨਤਾ ਤਬ ਹੀ ਤੇ ਬੰਧਾ ॥
જ્યારથી મનુષ્ય મારુ-તારુ કરતો ચાલી આવી રહ્યો છે ત્યારથી જ આને માયાના મોહના બંધન પડેલ છે.
ਗੁਰਿ ਕਾਟੀ ਅਗਿਆਨਤਾ ਤਬ ਛੁਟਕੇ ਫੰਧਾ ॥੨॥
પરંતુ જયારે ગુરુએ અજ્ઞાનતા દૂર કરી દીધી ત્યારે મોહના ફાંસાથી છુટકારો મળી ગયો ॥૨॥
ਜਬ ਲਗੁ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੂਝਤਾ ਤਬ ਹੀ ਲਉ ਦੁਖੀਆ ॥
હે ભાઈ! જ્યાં સુધી મનુષ્ય પરમાત્માની રજાને સમજતો નથી તેટલા સમય માટે જ દુઃખી રહે છે.
ਗੁਰ ਮਿਲਿ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ਤਬ ਹੀ ਤੇ ਸੁਖੀਆ ॥੩॥
પરંતુ જેને ગુરુના શરણે પડીને પરમાત્માની રજાને સમજી લીધી તે એ જ સમયથી સુખી થઇ ગયો ॥૩॥
ਨਾ ਕੋ ਦੁਸਮਨੁ ਦੋਖੀਆ ਨਾਹੀ ਕੋ ਮੰਦਾ ॥
તેને કોઈ મનુષ્ય પોતાનો દુશ્મન દેખાતો નથી કોઈ દુશ્મન લાગતું નથી કોઈ તેને ખરાબ લાગતું નથી
ਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸੇਵਕੋ ਨਾਨਕ ਖਸਮੈ ਬੰਦਾ ॥੪॥੧੭॥੧੧੯॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય ગુરુની સેવા કરીને પરમાત્માનો સેવક બની જાય છે પતિ-પ્રભુનો ગુલામ બની જાય છે ॥૪॥૧૭॥૧૧૯॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਸੂਖ ਸਹਜ ਆਨਦੁ ਘਣਾ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਗਾਉ ॥
હું પરમાત્માની મહિમાનાં ગીત ગાતો રહું છું અને મારી અંદર આધ્યાત્મિક સ્થિરતાનું ખુબ સુખ-આનંદ બની રહે છે
ਗਰਹ ਨਿਵਾਰੇ ਸਤਿਗੁਰੂ ਦੇ ਅਪਣਾ ਨਾਉ ॥੧॥
હે ભાઈ! ગુરુએ મને તે હરિ-નામ આપીને જે નામ તે પોતે જપે છે એને મારા પરથી જાણે નવેય ગ્રહોની મુશ્કેલીઓ દૂર કરી દીધી હોય.॥૧॥
ਬਲਿਹਾਰੀ ਗੁਰ ਆਪਣੇ ਸਦ ਸਦ ਬਲਿ ਜਾਉ ॥
હે ભાઈ! હું પોતાના ગુરૂથી હંમેશા બલિહાર જાવ છું