ਠਾਕੁਰੁ ਗਾਈਐ ਆਤਮ ਰੰਗਿ ॥
આત્માના સ્નેહથી જગતના ઠાકોર પરમાત્માનું સ્તુતિગાન કરવું જોઈએ.
ਸਰਣੀ ਪਾਵਨ ਨਾਮ ਧਿਆਵਨ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵਨ ਸੰਗਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેની શરણ લેવાથી તેમજ નામ-સ્મરણ કરવાથી મનુષ્ય સરળ જ તેની સાથે સમાઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਨ ਕੇ ਚਰਨ ਵਸਹਿ ਮੇਰੈ ਹੀਅਰੈ ਸੰਗਿ ਪੁਨੀਤਾ ਦੇਹੀ ॥
પરમાત્માના ભક્તોના ચરણ મારા હ્રદયમાં નિવાસ કરે છે અને તેની સંગતિ કરવાથી મારૂં શરીર પવિત્ર થઈ ગયું છે.
ਜਨ ਕੀ ਧੂਰਿ ਦੇਹੁ ਕਿਰਪਾ ਨਿਧਿ ਨਾਨਕ ਕੈ ਸੁਖੁ ਏਹੀ ॥੨॥੪॥੩੫॥
હે કૃપાના ભંડાર! નાનક માટે તો આ જ પરમ-સુખ છે કે મને પોતાના ભક્તોની ચરણ-ધૂળ આપ ॥૨॥૪॥૩૫॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਜਤਨ ਕਰੈ ਮਾਨੁਖ ਡਹਕਾਵੈ ਓਹੁ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ਜਾਨੈ ॥
લોભી મનુષ્ય અનેક પ્રયત્ન કરે છે તેમજ બીજા લોકોથી ખુબ છળ-કપટ કરે છે પરંતુ અંતર્યામી પ્રભુ બધું જ જાણે છે.
ਪਾਪ ਕਰੇ ਕਰਿ ਮੂਕਰਿ ਪਾਵੈ ਭੇਖ ਕਰੈ ਨਿਰਬਾਨੈ ॥੧॥
મનુષ્ય ત્યાગી સાધુઓવાળો વેશ બનાવીને રાખે છે. પરંતુ તો પણ તે ખુબ પાપ કરતો રહે છે પરંતુ પાપ કરીને પણ નકારતો રહે છે ॥૧॥
ਜਾਨਤ ਦੂਰਿ ਤੁਮਹਿ ਪ੍ਰਭ ਨੇਰਿ ॥
હે પ્રભુ! તું બધા જીવોની નજીક જ રહે છે, પરંતુ તે તને ક્યાંક દૂર જ સમજે છે.
ਉਤ ਤਾਕੈ ਉਤ ਤੇ ਉਤ ਪੇਖੈ ਆਵੈ ਲੋਭੀ ਫੇਰਿ ॥ ਰਹਾਉ ॥
લોભી મનુષ્ય અહીં-તહીં ડોકિયું કરે છે, પછી અહીં-તહીં જોવે છે અને ધન-સંપંત્તિના ચક્રમાં જ ફસાઈ રહે છે ॥વિરામ॥
ਜਬ ਲਗੁ ਤੁਟੈ ਨਾਹੀ ਮਨ ਭਰਮਾ ਤਬ ਲਗੁ ਮੁਕਤੁ ਨ ਕੋਈ ॥
જ્યાં સુધી મનુષ્યના મનનો ભ્રમ નાશ થતો નથી, ત્યાં સુધી કોઈ પણ માયાનાં બંધનોથી મુક્ત થતું નથી.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਦਇਆਲ ਸੁਆਮੀ ਸੰਤੁ ਭਗਤੁ ਜਨੁ ਸੋਈ ॥੨॥੫॥੩੬॥
હે નાનક! જેના પર સૃષ્ટિનો સ્વામી પરમાત્મા દયાળુ થઈ જાય છે, વાસ્તવમાં તે જ સંત તેમજ તે જ ભક્ત છે ॥૨॥૫॥૩૬॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਨਾਮੁ ਗੁਰਿ ਦੀਓ ਹੈ ਅਪੁਨੈ ਜਾ ਕੈ ਮਸਤਕਿ ਕਰਮਾ ॥
જેના માથા પર શુભ ભાગ્ય છે, ગુરુએ પોતાના તે સેવકને નામ જ આપ્યું છે.
ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਵੈ ਨਾਮੁ ਜਪਾਵੈ ਤਾ ਕਾ ਜੁਗ ਮਹਿ ਧਰਮਾ ॥੧॥
આ યુગમાં ગુરુનો આ જ ધર્મ છે કે તે પોતાના સેવકોને નામનું જાપ કરાવે છે અને નામ જ તેના મનમાં દૃઢ કરે છે ॥૧॥
ਜਨ ਕਉ ਨਾਮੁ ਵਡਾਈ ਸੋਭ ॥
પ્રભુના દાસ માટે નામ જ તેની મોટાઈ છે અને નામ જ તેની શોભા છે.
ਨਾਮੋ ਗਤਿ ਨਾਮੋ ਪਤਿ ਜਨ ਕੀ ਮਾਨੈ ਜੋ ਜੋ ਹੋਗ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરમાત્માનું નામ જ તેની મુક્તિ છે અને નામ જ તેની લાજ-પ્રતિષ્ઠા છે. જે કંઈ પણ પ્રભુની ઈચ્છામાં થાય છે, તે તેને સારું જ સમજે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਨਾਮ ਧਨੁ ਜਿਸੁ ਜਨ ਕੈ ਪਾਲੈ ਸੋਈ ਪੂਰਾ ਸਾਹਾ ॥
જે મનુષ્યની પાસે નામનું ધન છે, તે જ સંપૂર્ણ શાહુકાર છે.
ਨਾਮੁ ਬਿਉਹਾਰਾ ਨਾਨਕ ਆਧਾਰਾ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ਲਾਹਾ ॥੨॥੬॥੩੭॥
હે નાનક! પ્રભુનું નામ જ તે મનુષ્યનો વ્યવસાય છે, નામનો જ તેને સહારો છે અને તે નામરૂપી લાભ જ પ્રાપ્ત કરે છે ॥૨॥૬॥૩૭॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਨੇਤ੍ਰ ਪੁਨੀਤ ਭਏ ਦਰਸ ਪੇਖੇ ਮਾਥੈ ਪਰਉ ਰਵਾਲ ॥
પરમાત્માનાં દર્શન કરીને મારી આંખો પવિત્ર થઈ ગઈ છે. મારા માથા પર તેની ચરણ-ધૂળ જ પડેલી રહે.
ਰਸਿ ਰਸਿ ਗੁਣ ਗਾਵਉ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਮੋਰੈ ਹਿਰਦੈ ਬਸਹੁ ਗੋਪਾਲ ॥੧॥
હે ગોપાલ! મારા હ્રદયમાં આવીને વસી જા. હું તો સ્વાદ લઈ-લઈને ઠાકોરના જ ગુણ ગાતો રહું છું ॥૧॥
ਤੁਮ ਤਉ ਰਾਖਨਹਾਰ ਦਇਆਲ ॥
હે દયાળુ પરમેશ્વર! તું બધાનો રખેવાળ છે.
ਸੁੰਦਰ ਸੁਘਰ ਬੇਅੰਤ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਭ ਹੋਹੁ ਪ੍ਰਭੂ ਕਿਰਪਾਲ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રભુ-પિતા! તું ખુબ સુંદર, ચતુર તેમજ અનંત છે. મારા પર પણ કૃપાળુ થઈ જા ॥૧॥વિરામ॥
ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਮੰਗਲ ਰੂਪ ਤੁਮਰੇ ਬਚਨ ਅਨੂਪ ਰਸਾਲ ॥
હે મહા આનંદ તેમજ ખુશીનુ રૂપ! તારી વાણી ખુબ અનુપ તેમજ અમૃતનું ઘર છે.
ਹਿਰਦੈ ਚਰਣ ਸਬਦੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕੋ ਨਾਨਕ ਬਾਂਧਿਓ ਪਾਲ ॥੨॥੭॥੩੮॥
હે નાનક! મારા હ્રદયમાં પરમાત્માના ચરણ કમળ વસી ગયા છે અને મેં ગુરુના શબ્દ પોતાના દામનમાં બાંધી લીધા છે ॥૨॥૭॥૩૮॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਅਪਨੀ ਉਕਤਿ ਖਲਾਵੈ ਭੋਜਨ ਅਪਨੀ ਉਕਤਿ ਖੇਲਾਵੈ ॥
પોતાની યુક્તિથી જ પરમાત્મા અમને ભોજન ખવડાવે છે અને પોતાના વિચારથી જ અમને જીવનની રમત રમાડે છે.
ਸਰਬ ਸੂਖ ਭੋਗ ਰਸ ਦੇਵੈ ਮਨ ਹੀ ਨਾਲਿ ਸਮਾਵੈ ॥੧॥
તે અમને બધા સુખ તેમજ સ્વાદિષ્ટ ભોજન દે છે અને અમારા મનમાં જ રહે છે ॥૧॥
ਹਮਰੇ ਪਿਤਾ ਗੋਪਾਲ ਦਇਆਲ ॥
દયાનું ઘર પરમેશ્વર અમારો પિતા છે.
ਜਿਉ ਰਾਖੈ ਮਹਤਾਰੀ ਬਾਰਿਕ ਕਉ ਤੈਸੇ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਪਾਲ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેમ માતા પોતાના બાળકની સંભાળ કરે છે, તેમ જ પ્રભુ અમારું પાલન-પોષણ કરે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਮੀਤ ਸਾਜਨ ਸਰਬ ਗੁਣ ਨਾਇਕ ਸਦਾ ਸਲਾਮਤਿ ਦੇਵਾ ॥
હે ગુરુદેવ પ્રભુ! તું સાચો મિત્ર તેમજ સજ્જન છે, તું જ ગુણોનો માલિક છે અને તું હંમેશા શાશ્વત રૂપ છે.
ਈਤ ਊਤ ਜਤ ਕਤ ਤਤ ਤੁਮ ਹੀ ਮਿਲੈ ਨਾਨਕ ਸੰਤ ਸੇਵਾ ॥੨॥੮॥੩੯॥
હે નાનક! લોક-પરલોકમાં જ્યાં ક્યાંય તું જ હાજર છે. પ્રભુ તો સંતોની નિષ્કામ સેવા કરવાથી જ મળે છે ॥૨॥૮॥૩૯॥
ਧਨਾਸਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ધનાસરી મહેલ ૫॥
ਸੰਤ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਦਮੋਦਰ ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਬਿਖੁ ਜਾਰੇ ॥
કૃપાળુ તેમજ દયાળુ સંતજન પોતાના મનમાંથી કામ-ક્રોધના ઝેરને સળગાવી દે છે.
ਰਾਜੁ ਮਾਲੁ ਜੋਬਨੁ ਤਨੁ ਜੀਅਰਾ ਇਨ ਊਪਰਿ ਲੈ ਬਾਰੇ ॥੧॥
મેં પોતાનું રાજ્ય, ધન, યૌવન, શરીર તેમજ પ્રાણ બધું જ આના પર બલિહાર કરી દીધું છે ॥૧॥
ਮਨਿ ਤਨਿ ਰਾਮ ਨਾਮ ਹਿਤਕਾਰੇ ॥
તે પોતાના મન તેમજ શરીરમાં રામ-નામથી જ પ્રેમ કરે છે.
ਸੂਖ ਸਹਜ ਆਨੰਦ ਮੰਗਲ ਸਹਿਤ ਭਵ ਨਿਧਿ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰੇ ॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પોતે સુખ-શાંતિ, આનંદ તેમજ ખુશીથી રહે જ છે, બીજાને પણ સંસાર સમુદ્રથી પાર કરાવી દે છે ॥વિરામ॥