ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
બિલાવલ મહેલ ૧॥
ਮਨ ਕਾ ਕਹਿਆ ਮਨਸਾ ਕਰੈ ॥
જે મન કહે છે, તે જ સંકલ્પ કરે છે.
ਇਹੁ ਮਨੁ ਪੁੰਨੁ ਪਾਪੁ ਉਚਰੈ ॥
આ મન જ પાપ-પુણ્યની વાત કહે છે
ਮਾਇਆ ਮਦਿ ਮਾਤੇ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਨ ਆਵੈ ॥
માયાના નાશમાં મસ્ત થઈને પણ આની તૃપ્તિ થતી નથી.
ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਮੁਕਤਿ ਮਨਿ ਸਾਚਾ ਭਾਵੈ ॥੧॥
જો મનને સત્ય ગમી જાય તો તૃપ્તિ તેમજ મુક્તિ થઈ જાય છે ॥૧॥
ਤਨੁ ਧਨੁ ਕਲਤੁ ਸਭੁ ਦੇਖੁ ਅਭਿਮਾਨਾ ॥
હે જીવ! જોઈ લે, આ શરીર, ધન તેમજ સુંદર નારી બધું અભિમાન જ છે અને
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਕਿਛੁ ਸੰਗਿ ਨ ਜਾਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પ્રભુ નામ વગર કાંઈ પણ તારી સાથે જશે નહિ ॥૧॥વિરામ॥
ਕੀਚਹਿ ਰਸ ਭੋਗ ਖੁਸੀਆ ਮਨ ਕੇਰੀ ॥
મનની ખુશી માટે જીવ કેટલાય રસોનું ભોગ કરે છે.
ਧਨੁ ਲੋਕਾਂ ਤਨੁ ਭਸਮੈ ਢੇਰੀ ॥
પરંતુ મરણોપરાંત જીવનું ધન બીજા લોકોનું થઈ જાય છે અને શરીર સળગીને રાખનો ઢગલો બની જાય છે.
ਖਾਕੂ ਖਾਕੁ ਰਲੈ ਸਭੁ ਫੈਲੁ ॥
માટીનો આ બધો ફેલાવ માટીમાં જ મળી જાય છે.
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਨਹੀ ਉਤਰੈ ਮੈਲੁ ॥੨॥
શબ્દ વગર મનની ગંદકી ક્યારેય ઉતરતી નથી ॥૨॥
ਗੀਤ ਰਾਗ ਘਨ ਤਾਲ ਸਿ ਕੂਰੇ ॥
અનેક પ્રકારના ગીત, રાગ તેમજ તાલ વગેરે બધું જ અસત્ય છે.
ਤ੍ਰਿਹੁ ਗੁਣ ਉਪਜੈ ਬਿਨਸੈ ਦੂਰੇ ॥
ત્રિગુણાત્મક જીવ ઉત્પન્ન થાય છે અને નાશ થતા રહે છે તથા આ પ્રભુ મેળાપથી દૂર જ રહે છે.
ਦੂਜੀ ਦੁਰਮਤਿ ਦਰਦੁ ਨ ਜਾਇ ॥
દ્વેતભાવમાં મનુષ્યની દુર્બુદ્ધિ તેમજ વેદના દૂર થતી નથી.
ਛੂਟੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਦਾਰੂ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੩॥
પ્રભુના ગુણગાનરૂપી ઔષધિથી ગુરુમુખ છૂટી જાય છે ॥૩॥
ਧੋਤੀ ਊਜਲ ਤਿਲਕੁ ਗਲਿ ਮਾਲਾ ॥
જે મનુષ્ય પ્રકાશિત ધોતી પહેરે છે, માથા પર તિલક લગાવે છે અને ગળામાં માળા પહેરે છે,
ਅੰਤਰਿ ਕ੍ਰੋਧੁ ਪੜਹਿ ਨਾਟ ਸਾਲਾ ॥
જો તેના મનમાં ક્રોધ છે તો સમજ, તે નાટ્યશાળામાં સંવાદ વાંચી રહ્યો છે.
ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ਮਾਇਆ ਮਦੁ ਪੀਆ ॥
જેને નામને ભૂલાવીને માયારૂપી દારૂને પીધો છે,
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਭਗਤਿ ਨਾਹੀ ਸੁਖੁ ਥੀਆ ॥੪॥
તેને ગુરુ-ભક્તિ વગર સુખ પ્રાપ્ત થયું નથી ॥૪॥
ਸੂਕਰ ਸੁਆਨ ਗਰਧਭ ਮੰਜਾਰਾ ॥
તે ડુક્કર, કૂતરો, ગધેડો, બિલાડી,
ਪਸੂ ਮਲੇਛ ਨੀਚ ਚੰਡਾਲਾ ॥
પશુ, મ્લેચ્છ તેમજ નીચ ચાંડાલોની યોનિઓમાં ભટકતો રહે છે
ਗੁਰ ਤੇ ਮੁਹੁ ਫੇਰੇ ਤਿਨੑ ਜੋਨਿ ਭਵਾਈਐ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુથી મુખ ફેરવી લે છે,
ਬੰਧਨਿ ਬਾਧਿਆ ਆਈਐ ਜਾਈਐ ॥੫॥
અને બંધનોમાં ફસાઈને જન્મતો મરતો રહે છે ॥૫॥
ਗੁਰ ਸੇਵਾ ਤੇ ਲਹੈ ਪਦਾਰਥੁ ॥
ગુરુની સેવા કરવાથી જ જીવને નામ-પદાર્થ મળે છે અને
ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਸਦਾ ਕਿਰਤਾਰਥੁ ॥
હૃદયમાં નામ સ્થિત થવાથી તે હંમેશા માટે કૃતાર્થ થઈ જાય છે.
ਸਾਚੀ ਦਰਗਹ ਪੂਛ ਨ ਹੋਇ ॥
આ રીતે સત્યના દરબારમાં તેના કર્મોની પૂછપરછ થતી નથી.
ਮਾਨੇ ਹੁਕਮੁ ਸੀਝੈ ਦਰਿ ਸੋਇ ॥੬॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માના હુકમને માને છે, તે જ તેના દરબારમાં મંજૂર થઈ જાય છે ॥૬॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਤਿਸ ਕਉ ਜਾਣੈ ॥
જો મનુષ્યને સદ્દગુરુ મળી જાય તો તે પ્રભુને જાણી લે છે.
ਰਹੈ ਰਜਾਈ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੈ ॥
જે તેની રજામાં રહે છે, તે જ તેના હુકમને ઓળખી લે છે,
ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣਿ ਸਚੈ ਦਰਿ ਵਾਸੁ ॥
તે તેના હુકમને ઓળખીને સત્યના દરવાજામાં નિવાસ મેળવી લે છે,
ਕਾਲ ਬਿਕਾਲ ਸਬਦਿ ਭਏ ਨਾਸੁ ॥੭॥
શબ્દ દ્વારા જન્મ-મરણનો નાશ થઈ જાય છે ॥૭॥
ਰਹੈ ਅਤੀਤੁ ਜਾਣੈ ਸਭੁ ਤਿਸ ਕਾ ॥
જે જગતથી નિર્લિપ્ત રહે છે, તે બધું પ્રભુનું જ સમજે છે.
ਤਨੁ ਮਨੁ ਅਰਪੈ ਹੈ ਇਹੁ ਜਿਸ ਕਾ ॥
તે પોતાનું શરીર-મન તેને અર્પણ કરી દે છે, જેને તેને બનાવ્યો છે
ਨਾ ਓਹੁ ਆਵੈ ਨਾ ਓਹੁ ਜਾਇ ॥
હે નાનક! એવો મનુષ્ય જન્મ-મરણના ચક્રથી છુટીને
ਨਾਨਕ ਸਾਚੇ ਸਾਚਿ ਸਮਾਇ ॥੮॥੨॥
પરમ સત્યમાં જ સમાઈ જાય છે ॥૮॥૨॥
ਬਿਲਾਵਲੁ ਮਹਲਾ ੩ ਅਸਟਪਦੀ ਘਰੁ ੧੦
બિલાવલ મહેલ ૩ અષ્ટપદ ઘર ૧૦
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਜਗੁ ਕਊਆ ਮੁਖਿ ਚੁੰਚ ਗਿਆਨੁ ॥
આ જગત કાગડો છે, જે મુખરૂપી ચાંચથી થોડી જ્ઞાનની વાત તો કરે છે.
ਅੰਤਰਿ ਲੋਭੁ ਝੂਠੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥
પરંતુ આના અંતરમનમાં લોભ, અસત્ય તેમજ અભિમાન જ ભરેલા છે.
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਪਾਜੁ ਲਹਗੁ ਨਿਦਾਨਿ ॥੧॥
નામ વગર આનો અંતમાં પાખંડ પ્રગટ થઈ જશે ॥૧॥
ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਵਿ ਨਾਮੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਚੀਤਿ ॥
સદ્દગુરૂની સેવા કરવાથી પરમાત્માનું નામ મન તેમજ મનમાં આવી વસે છે.
ਗੁਰੁ ਭੇਟੇ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਚੇਤਾਵੈ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਹੋਰ ਝੂਠੁ ਪਰੀਤਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેને ગુરુ મળી જાય છે, તે તેને હરિ નામ જ યાદ કરાવે છે. નામ વગર બીજા બધા પ્રેમ અસત્ય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਗੁਰਿ ਕਹਿਆ ਸਾ ਕਾਰ ਕਮਾਵਹੁ ॥
ગુરુના નિર્દેશ પ્રમાણે જ કાર્ય કર.
ਸਬਦੁ ਚੀਨੑਿ ਸਹਜ ਘਰਿ ਆਵਹੁ ॥
શબ્દને ઓળખીને સરળ સ્થિતિમાં આવી જા અને
ਸਾਚੈ ਨਾਇ ਵਡਾਈ ਪਾਵਹੁ ॥੨॥
સત્ય નામ દ્વારા મહાનતા પ્રાપ્ત કર ॥૨॥
ਆਪਿ ਨ ਬੂਝੈ ਲੋਕ ਬੁਝਾਵੈ ॥
જે મનુષ્ય પોતે તો કાંઈ સમજતો નથી પરંતુ લોકોને સમજાવતો રહે છે,
ਮਨ ਕਾ ਅੰਧਾ ਅੰਧੁ ਕਮਾਵੈ ॥
તે મનનો અંધ છે અને અંધ કામ જ કરે છે.
ਦਰੁ ਘਰੁ ਮਹਲੁ ਠਉਰੁ ਕੈਸੇ ਪਾਵੈ ॥੩॥
પછી આવો મનુષ્ય પ્રભુના દરબારમાં કઈ રીતે સ્થાન પ્રાપ્ત કરી શકે છે ॥૩॥
ਹਰਿ ਜੀਉ ਸੇਵੀਐ ਅੰਤਰਜਾਮੀ ॥
અંતર્યામી પરમાત્માની પૂજા કરવી જોઈએ,
ਘਟ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਜਿਸ ਕੀ ਜੋਤਿ ਸਮਾਨੀ ॥
જેનો પ્રકાશ દરેક શરીરમાં સમાઈ રહ્યો છે.
ਤਿਸੁ ਨਾਲਿ ਕਿਆ ਚਲੈ ਪਹਨਾਮੀ ॥੪॥
તેનાથી કાંઈ પણ છુપાવી શકાતું નથી ॥૪॥