ਹਰਿ ਚੇਤਹਿ ਤਿਨ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥
હું તેના પર બલિહાર જાવ છું, જે પરમાત્માને યાદ કરે છે.
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਤਿਨ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਉ ॥
શબ્દ-ગુરુ દ્વારા જ તેનો મેળાપ થયો છે.
ਤਿਨ ਕੀ ਧੂਰਿ ਲਾਈ ਮੁਖਿ ਮਸਤਕਿ ਸਤਸੰਗਤਿ ਬਹਿ ਗੁਣ ਗਾਇਦਾ ॥੨॥
મેં તેની ચરણ-ધૂળ પોતાના મુખ તેમજ માથે લગાવી લીધી છે અને સત્સંગતિમાં બેસીને પરમાત્માના ગુણ ગાતો રહું છું ॥૨॥
ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਵਾ ਜੇ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਭਾਵਾ ॥
હું પરમાત્માના ગુણ ત્યારે જ ગાવ છું, જો મારા પ્રભુને સ્વીકાર્ય છે.
ਅੰਤਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਵਾ ॥
અંતર્મનમાં હરિનું નામ વસી ગયું છે અને શબ્દથી જીવન સુંદર બની ગયું છે.
ਗੁਰਬਾਣੀ ਚਹੁ ਕੁੰਡੀ ਸੁਣੀਐ ਸਾਚੈ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇਦਾ ॥੩॥
ચારેય દિશાઓમાં ગુરુવાણીની કીર્તિ સંભળાઈ રહી છે અને સત્ય-નામમાં જ સમાઈ રહ્યો છું ॥૩॥
ਸੋ ਜਨੁ ਸਾਚਾ ਜਿ ਅੰਤਰੁ ਭਾਲੇ ॥
તે જ મનુષ્ય સાચો છે, જે અંતર્મનમાં સત્યની શોધ કરે છે.
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਹਰਿ ਨਦਰਿ ਨਿਹਾਲੇ ॥
ગુરુના શબ્દને વાંચ, સાંભળ, ગાનારને પરમાત્મા પોતાની કૃપા-દ્રષ્ટિથી આનંદિત કરી દે છે.
ਗਿਆਨ ਅੰਜਨੁ ਪਾਏ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਨਦਰੀ ਨਦਰਿ ਮਿਲਾਇਦਾ ॥੪॥
જે શબ્દ-ગુરુ દ્વારા જ્ઞાનનો સુરમો આંખોમાં નાખે છે, કૃપાનિધાન કૃપા કરી સાથે મળાવી લે છે ॥૪॥
ਵਡੈ ਭਾਗਿ ਇਹੁ ਸਰੀਰੁ ਪਾਇਆ ॥
અતિભાગ્યથી આ મનુષ્ય-શરીર પ્રાપ્ત થયું છે અને
ਮਾਣਸ ਜਨਮਿ ਸਬਦਿ ਚਿਤੁ ਲਾਇਆ ॥
આ મનુષ્ય-જન્મમાં શબ્દથી જ મન લગાવ્યું છે.
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਸਭੁ ਅੰਧ ਅੰਧੇਰਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਕਿਸਹਿ ਬੁਝਾਇਦਾ ॥੫॥
શબ્દ વગર બધું ગાઢ અંધકાર જ અંધકાર છે અને કોઈ ગુરુમુખને જ પ્રભુ આ રહસ્ય બતાવે છે ॥૫॥
ਇਕਿ ਕਿਤੁ ਆਏ ਜਨਮੁ ਗਵਾਏ ॥
કેટલાંક જીવોએ પોતાનો જન્મ વ્યર્થ ગુમાવ્યો છે, સંસારમાં શું કામ આવ્યું છે?
ਮਨਮੁਖ ਲਾਗੇ ਦੂਜੈ ਭਾਏ ॥
મનમુખી દ્વૈતભાવમાં જ લીન છે.
ਏਹ ਵੇਲਾ ਫਿਰਿ ਹਾਥਿ ਨ ਆਵੈ ਪਗਿ ਖਿਸਿਐ ਪਛੁਤਾਇਦਾ ॥੬॥
ત્યારબાદ આ સોનેરી તક ફરી હાથમાં આવનારી નથી, પગ લપટવા પર પડીને મનુષ્ય પસ્તાય જ છે ॥૬॥
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਵਿਤ੍ਰੁ ਸਰੀਰਾ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા જેનું શરીર પવિત્ર થઈ જાય છે,
ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਵਸੈ ਸਚੁ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰਾ ॥
તેમાં જ ગુણોનો ગાઢ સમુદ્ર પરમાત્મા આવી વસે છે.
ਸਚੋ ਸਚੁ ਵੇਖੈ ਸਭ ਥਾਈ ਸਚੁ ਸੁਣਿ ਮੰਨਿ ਵਸਾਇਦਾ ॥੭॥
પછી તે બધે પરમ-સત્યને જ જોવે છે અને સત્યની મહિમાને સાંભળીને તેને પોતાના મનમાં વસાવે છે ॥૭॥
ਹਉਮੈ ਗਣਤ ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਨਿਵਾਰੇ ॥
તે ગુરુના શબ્દ દ્વારા અહમ તેમજ કર્મોની ગણનાને નિવૃત્ત કરી દે છે.
ਹਰਿ ਜੀਉ ਹਿਰਦੈ ਰਖਹੁ ਉਰ ਧਾਰੇ ॥
પરમાત્માને પોતાના હૃદયમાં વસાવી રાખ,
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਦਾ ਸਾਲਾਹੇ ਮਿਲਿ ਸਾਚੇ ਸੁਖੁ ਪਾਇਦਾ ॥੮॥
જે ગુરુના શબ્દ દ્વારા હંમેશા સ્તુતિગાન કરે છે, તે પ્રભુને મળીને સુખ મેળવે છે ॥૮॥
ਸੋ ਚੇਤੇ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਚੇਤਾਏ ॥
પરમાત્માને તે જ યાદ કરે છે, જેને તે પોતે યાદ કરાવે છે અને
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵਸੈ ਮਨਿ ਆਏ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા તે મનમાં આવીને વસી જાય છે.
ਆਪੇ ਵੇਖੈ ਆਪੇ ਬੂਝੈ ਆਪੈ ਆਪੁ ਸਮਾਇਦਾ ॥੯॥
તે પોતે જ બધું જોવે છે, પોતે જ સમજે છે અને પોતાનામાં જ સમાયેલ રહે છે ॥૯॥
ਜਿਨਿ ਮਨ ਵਿਚਿ ਵਥੁ ਪਾਈ ਸੋਈ ਜਾਣੈ ॥
જેને મનમાં નામરૂપી વસ્તુ નાખી છે, તે જ આના તફાવતને જાણે છે.
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦੇ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા મનુષ્ય પોતાને ઓળખી લે છે. જે પોતાને ઓળખે છે,
ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ਸੋਈ ਜਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਬਾਣੀ ਸਬਦੁ ਸੁਣਾਇਦਾ ॥੧੦॥
તે જ મનુષ્ય નિર્મળ છે અને બીજાને ગુરુની વાણી તેમજ શબ્દ જ સંભળાવે છે ॥૧૦॥
ਏਹ ਕਾਇਆ ਪਵਿਤੁ ਹੈ ਸਰੀਰੁ ॥
આ શરીર તો જ પવિત્ર છે,
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਚੇਤੈ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰੁ ॥
જો શબ્દ-ગુરુ દ્વારા ગુણોના ગહન સાગર પરમાત્માનું સ્મરણ કરે છે.
ਅਨਦਿਨੁ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ਗੁਣ ਕਹਿ ਗੁਣੀ ਸਮਾਇਦਾ ॥੧੧॥
તે રોજ પ્રભુના ગુણગાનમાં જ લીન રહે છે અને ગુણોનું કથન કરીને ગુણાનિધાનમાં જ સમાઈ જાય છે ॥૧૧॥
ਏਹੁ ਸਰੀਰੁ ਸਭ ਮੂਲੁ ਹੈ ਮਾਇਆ ॥
આ આખું શરીર મૂળ માયા-રજોગુણ, તમોગુણ તેમજ સતોગુણથી બનેલું છે અને
ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇਆ ॥
દ્વૈતભાવને કારણે ભ્રમમાં ભટકેલ છે.
ਹਰਿ ਨ ਚੇਤੈ ਸਦਾ ਦੁਖੁ ਪਾਏ ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਚੇਤੇ ਦੁਖੁ ਪਾਇਦਾ ॥੧੨॥
આ પરમાત્માને યાદ કરતો નથી, તેથી હંમેશા દુઃખ મેળવે છે. વાસ્તવમાં પરમાત્માનું સ્મરણ કર્યા વગર દુઃખ જ નસીબ થાય છે ॥૧૨॥
ਜਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਸੋ ਪਰਵਾਣੁ ॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરૂની સેવા કરે છે, તે જ સ્વીકાર હોય છે.
ਕਾਇਆ ਹੰਸੁ ਨਿਰਮਲੁ ਦਰਿ ਸਚੈ ਜਾਣੁ ॥
તેનું શરીર તેમજ આત્મા નિર્મળ થઈને સાચા પ્રભુના દરવાજાથી પરિચિત થઈ જાય છે.
ਹਰਿ ਸੇਵੇ ਹਰਿ ਮੰਨਿ ਵਸਾਏ ਸੋਹੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇਦਾ ॥੧੩॥
તે પરમાત્માની પૂજા કરે છે, પરમાત્માને મનમાં વસાવે છે અને તેનું ગુણગાન કરતા સુંદર લાગે છે ॥૧૩॥
ਬਿਨੁ ਭਾਗਾ ਗੁਰੁ ਸੇਵਿਆ ਨ ਜਾਇ ॥
નસીબ વગર ગુરુની સેવા કરી શકાતી નથી અને
ਮਨਮੁਖ ਭੂਲੇ ਮੁਏ ਬਿਲਲਾਇ ॥
ભૂલેલ મનમુખી જીવ રોતા જ દમ તોડી દે છે.
ਜਿਨ ਕਉ ਨਦਰਿ ਹੋਵੈ ਗੁਰ ਕੇਰੀ ਹਰਿ ਜੀਉ ਆਪਿ ਮਿਲਾਇਦਾ ॥੧੪॥
જેના પર ગુરુની કૃપા-દ્રષ્ટિ થઈ જાય છે, તેને પ્રભુ પોતે જ મળાવી લે છે ॥૧૪॥
ਕਾਇਆ ਕੋਟੁ ਪਕੇ ਹਟਨਾਲੇ ॥
આ મનુષ્ય-શરીર એક કિલ્લો છે, જેમાં પાકી બજાર બનેલ છે,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਲੇਵੈ ਵਸਤੁ ਸਮਾਲੇ ॥
જ્યાંથી ગુરુમુખ નામરૂપી વસ્તુ ખરીદી લે છે અને નામ-સ્મરણ કરે છે.
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਊਤਮ ਪਦਵੀ ਪਾਇਦਾ ॥੧੫॥
તે દિવસ-રાત હરિ-નામનું ભજન કરીને ઉત્તમ પદ તરુણાવસ્થા મેળવી લે છે ॥૧૫॥
ਆਪੇ ਸਚਾ ਹੈ ਸੁਖਦਾਤਾ ॥
સાચો પરમેશ્વર જ સુખ પ્રદાતા છે અને
ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਛਾਤਾ ॥
આની ઓળખ પૂર્ણ ગુરુના શબ્દ દ્વારા જ થાય છે.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹੇ ਸਾਚਾ ਪੂਰੈ ਭਾਗਿ ਕੋ ਪਾਇਦਾ ॥੧੬॥੭॥੨੧॥
હે નાનક! પરમાત્માના નામનું સ્તુતિગાન કર પૂર્ણ ખુશનસીબ જ તેને મેળવે છે ॥૧૬॥૭॥૨૧॥