ਸਦ ਹੀ ਨੇੜੈ ਦੂਰਿ ਨ ਜਾਣਹੁ ॥
પ્રભુ હંમેશા જ અમારી નજીક છે, તેને ક્યાંય દૂર ન સમજ.
ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਨਜੀਕਿ ਪਛਾਣਹੁ ॥
ગુરુના શબ્દ દ્વારા તેને નજીક જ ઓળખી લે.
ਬਿਗਸੈ ਕਮਲੁ ਕਿਰਣਿ ਪਰਗਾਸੈ ਪਰਗਟੁ ਕਰਿ ਦੇਖਾਇਆ ॥੧੫॥
જ્યારે હૃદય-કમળ ખીલી ગયું તો જ્ઞાનની કિરણોનો આલોક કરીને પ્રગટ રૂપમાં પ્રભુના દર્શન કરાવી દીધા ॥૧૫॥
ਆਪੇ ਕਰਤਾ ਸਚਾ ਸੋਈ ॥
તે સત્યસ્વરૂપ પરમાત્મા પોતે કર્તા છે,
ਆਪੇ ਮਾਰਿ ਜੀਵਾਲੇ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥
તે પોતે જ મારવા તેમજ જીવંત કરનાર છે અને તેના વગર બીજું કોઈ નથી.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ॥੧੬॥੨॥੨੪॥
હે નાનક! પરમાત્માના નામ-સ્મરણથી જ સંસારમાં કીર્તિ મળે છે અને અહંકારને મટાડીને જ સાચું સુખ મેળવાય છે ॥૧૬॥૨॥૨૪॥
ਮਾਰੂ ਸੋਲਹੇ ਮਹਲਾ ੪
મારુ સોલહે મહેલ ૪
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਸਚਾ ਆਪਿ ਸਵਾਰਣਹਾਰਾ ॥
સત્યસ્વરૂપ પરમાત્મા પોતે જ ભક્તોને સંવારનાર છે,
ਅਵਰ ਨ ਸੂਝਸਿ ਬੀਜੀ ਕਾਰਾ ॥
તેના સ્મરણ તેમજ ભક્તિ સિવાય બીજું કોઈ તેનાથી અલગ કરનાર કાર્ય તેને સમજાતું જ નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੁ ਵਸੈ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਸਹਜੇ ਸਚਿ ਸਮਾਈ ਹੇ ॥੧॥
ગુરુમુખના અંતરમનમાં જ સત્ય નિવાસિત થાય છે અને તે સરળ સ્વભાવ જ સત્યમાં જોડાઈ રહે છે ॥૧॥
ਸਭਨਾ ਸਚੁ ਵਸੈ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥
બધાના મનમાં સત્ય જ અવ્યવસ્થિત છે પરંતુ
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਸਹਜਿ ਸਮਾਹੀ ॥
ગુરુની કૃપાથી જ જીવ સરળ સ્થિતિમાં લીન થાય છે.
ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਤ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਈ ਹੇ ॥੨॥
ગુરુનું નામ જપતાં હંમેશા સુખ જ મેળવ્યું છે, તેથી ગુરૂના ચરણોમાં જ મન લગાવ્યું છે ॥૨॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਹੈ ਗਿਆਨੁ ਸਤਿਗੁਰੁ ਹੈ ਪੂਜਾ ॥
મારા માટે તો સદ્દગુરુ જ જ્ઞાન તેમજ પૂજા છે,
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੀ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ॥
તેથી હું સદ્દગુરૂની જ પૂજા કરું છું અને આના સિવાય કોઈ બીજાની સેવા કરતો નથી.
ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਨਾਮੁ ਰਤਨ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਸਤਿਗੁਰ ਕੀ ਸੇਵਾ ਭਾਈ ਹੇ ॥੩॥
સદ્દગુરુથી જ કિંમતી રત્ન જેમ પ્રભુ-નામરૂપી ધન મેળવ્યું છે અને અમને તો સદ્દગુરૂની સેવા જ ગમી ગઈ છે ॥૩॥
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਜੋ ਦੂਜੈ ਲਾਗੇ ॥
સદ્દગુરુ વગર જે દ્વૈતભાવમાં જોડાઈ ગયો છે,
ਆਵਹਿ ਜਾਹਿ ਭ੍ਰਮਿ ਮਰਹਿ ਅਭਾਗੇ ॥
આવો દુર્ભાગ્યશાળી જીવ યાતાયાતમાં ફસાઈને ભ્રમમાં જ મરતો રહે છે.
ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਕੀ ਫਿਰਿ ਗਤਿ ਹੋਵੈ ਜਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਹਹਿ ਸਰਣਾਈ ਹੇ ॥੪॥
હે નાનક! જો તે ગુરૂની શરણમાં રહે છે તો તેની પણ ફરીથી મુક્તિ થઈ જાય છે.॥૪॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਸਦਾ ਹੈ ਸਾਚੀ ॥
ગુરુની સાથે લગાવેલ પ્રેમ હંમેશા જ સાચો છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਮਾਗਉ ਨਾਮੁ ਅਜਾਚੀ ॥
હું તો સદ્દગુરુથી અતુલનીય પરમાત્માનું નામ જ માંગુ છું.
ਹੋਹੁ ਦਇਆਲੁ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਹਰਿ ਜੀਉ ਰਖਿ ਲੇਵਹੁ ਗੁਰ ਸਰਣਾਈ ਹੇ ॥੫॥
પ્રભુ! દયાળુ થઈ જા અને કૃપા કરીને ગુરૂની શરણમાં રાખી લે ॥૫॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਰਸੁ ਸਤਿਗੁਰੂ ਚੁਆਇਆ ॥
સદ્દગુરૂએ મારા મુખમાં અમૃતમયી હરિનામ રસ નાખી દીધો છે અને
ਦਸਵੈ ਦੁਆਰਿ ਪ੍ਰਗਟੁ ਹੋਇ ਆਇਆ ॥
પ્રભુ દસમા દરવાજે પ્રગટ થઈ ગયો છે.
ਤਹ ਅਨਹਦ ਸਬਦ ਵਜਹਿ ਧੁਨਿ ਬਾਣੀ ਸਹਜੇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਈ ਹੇ ॥੬॥
ત્યાં દસમા દરવાજામાં મધુર ધ્વનિવાળો અનાહત શબ્દ વાગે છે અને હું સરળ જ સરળ સ્થિતિમાં લીન રહું છું ॥૬॥
ਜਿਨ ਕਉ ਕਰਤੈ ਧੁਰਿ ਲਿਖਿ ਪਾਈ ॥
વિધાતાએ આરંભથી જ જેના નસીબમાં લખી દીધું છે,
ਅਨਦਿਨੁ ਗੁਰੁ ਗੁਰੁ ਕਰਤ ਵਿਹਾਈ ॥
તેની ઉંમર રોજ ‘ગુરુ-ગુરુ’ જપતા જ વીતે છે.
ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਕੋ ਸੀਝੈ ਨਾਹੀ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਚਿਤੁ ਲਾਈ ਹੇ ॥੭॥
સદ્દગુરુ વગર કોઈપણ તેની ઇચ્છામાં સફળ થતું નથી, તેથી અમે પોતાનું મન ગુરુ-ચરણોમાં લગાવી દીધું છે ॥૭॥
ਜਿਸੁ ਭਾਵੈ ਤਿਸੁ ਆਪੇ ਦੇਇ ॥
જેને તે ઇચ્છે છે, તેને જ નામ દે છે પરંતુ
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਲੇਇ ॥
ગુરુની નજીકમાં જ જીવ નામ પદાર્થ મેળવે છે.
ਆਪੇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਨਾਮੁ ਦੇਵੈ ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਸਮਾਈ ਹੇ ॥੮॥
હે નાનક! પોતાની કૃપા કરીને પ્રભુ જેને નામ આપે છે, તે નામમાં જ સમાઈ રહે છે ॥૮॥
ਗਿਆਨ ਰਤਨੁ ਮਨਿ ਪਰਗਟੁ ਭਇਆ ॥
જ્ઞાનરૂપી રત્ન મનમાં પ્રગટ થઈ ગયો છે અને
ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਸਹਜੇ ਲਇਆ ॥
સરળ જ નામરૂપી પદાર્થ મેળવ્યો છે.
ਏਹ ਵਡਿਆਈ ਗੁਰ ਤੇ ਪਾਈ ਸਤਿਗੁਰ ਕਉ ਸਦ ਬਲਿ ਜਾਈ ਹੇ ॥੯॥
આ મોટાઈ પણ ગુરુથી પ્રાપ્ત થઈ છે, તેથી હું સદ્દગુરુ પર હંમેશા બલિહાર જાવ છું ॥૯॥
ਪ੍ਰਗਟਿਆ ਸੂਰੁ ਨਿਸਿ ਮਿਟਿਆ ਅੰਧਿਆਰਾ ॥
જેમ સૂર્યોદય થવા પર રાત્રિકાળનો અંધકાર મટી જાય છે,
ਅਗਿਆਨੁ ਮਿਟਿਆ ਗੁਰ ਰਤਨਿ ਅਪਾਰਾ ॥
એ જ રીતે ગુરુએ આપેલા જ્ઞાનના અગાધ રત્નથી અજ્ઞાન દૂર થયું છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਰਤਨੁ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਸੁਖੁ ਪਾਈ ਹੇ ॥੧੦॥
સદ્દગુરુનું જ્ઞાન રત્ન ખુબ કીમતી છે, પૂર્ણ નસીબથી જેને મળી જાય છે, તે સુખ પ્રાપ્ત કરે છે ॥૧૦॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਟੀ ਹੈ ਸੋਇ ॥
ગુરુની નજીકમાં જેને નામ પ્રાપ્ત થયું છે,
ਚਹੁ ਜੁਗਿ ਨਿਰਮਲੁ ਹਛਾ ਲੋਇ ॥
તેની શોભા આખા જગતમાં પ્રગટ થઈ ગઈ છે અને ચારેય યુગોમાં બધા લોકોમાં તેને જ પવિત્ર તેમજ ગુણવાન મનાય છે.
ਨਾਮੇ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਨਾਮਿ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਈ ਹੇ ॥੧੧॥
જે મનુષ્ય ફક્ત નામમાં જ લીન રહે છે, તેને જ સુખ મેળવ્યું છે અને તે નામમાં જ લગન લગાવીને રાખે છે ॥૧૧॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ ॥
જેણે ગુરુની નજીકમાં પ્રભુ-નામ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે,
ਸਹਜੇ ਜਾਗੈ ਸਹਜੇ ਸੋਵੈ ॥
તે સરળ સ્થિતિમાં જ જાગતો અને સૂતો છે.