ਅਨਿਕ ਪੁਰਖ ਅੰਸਾ ਅਵਤਾਰ ॥
અનેક પુરુષ તેના જ અંશ અવતાર છે
ਅਨਿਕ ਇੰਦ੍ਰ ਊਭੇ ਦਰਬਾਰ ॥੩॥
અનેક ઇન્દ્ર તેના દરબારમાં હુકમનું પાલન કરવા માટે ઉભા છે ॥૩॥
ਅਨਿਕ ਪਵਨ ਪਾਵਕ ਅਰੁ ਨੀਰ ॥
અનેક પ્રકારની હવા, અગ્નિ અને પાણી કાર્યશીલ છે
ਅਨਿਕ ਰਤਨ ਸਾਗਰ ਦਧਿ ਖੀਰ ॥
અનેક પ્રકારના રત્ન, દૂધ-દહીંના સમુદ્ર તેની ઉત્પત્તિ છે
ਅਨਿਕ ਸੂਰ ਸਸੀਅਰ ਨਖਿਆਤਿ ॥
અનેકાનેક સૂર્ય, ચંદ્રમા તેમજ નક્ષત્ર છે
ਅਨਿਕ ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ਬਹੁ ਭਾਂਤਿ ॥੪॥
અનેક પ્રકારના દેવી-દેવતા છે ॥૪॥
ਅਨਿਕ ਬਸੁਧਾ ਅਨਿਕ ਕਾਮਧੇਨ ॥
અનેક પૃથ્વી અને અનેક કામધેનુ છે
ਅਨਿਕ ਪਾਰਜਾਤ ਅਨਿਕ ਮੁਖਿ ਬੇਨ ॥
તેના અનેક પારિજાત છે અને અનેક જ વાંસળી વગાડવાવાળા મોહન છે
ਅਨਿਕ ਅਕਾਸ ਅਨਿਕ ਪਾਤਾਲ ॥
અનેક આકાશ તેમજ અનેક પાતાળ છે
ਅਨਿਕ ਮੁਖੀ ਜਪੀਐ ਗੋਪਾਲ ॥੫॥
આવા ભક્તજન પણ અનેકાનેક છે જે મુખથી પરમાત્માનું નામ જપે છે ॥૫॥
ਅਨਿਕ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਿਮ੍ਰਿਤਿ ਪੁਰਾਨ ॥ ਅਨਿਕ ਜੁਗਤਿ ਹੋਵਤ ਬਖਿਆਨ ॥
શાસ્ત્ર, સ્મૃતિઓ તેમજ પુરાણો પણ અનેકાનેક છે અનેક રીતે પ્રભુની જ ચર્ચા થઈ રહી છે
ਅਨਿਕ ਸਰੋਤੇ ਸੁਨਹਿ ਨਿਧਾਨ ॥ ਸਰਬ ਜੀਅ ਪੂਰਨ ਭਗਵਾਨ ॥੬॥
અનેક જ શ્રોતા છે જે સુખોના ભંડાર પરમાત્માનું યશ સાંભળે છે પરંતુ સમસ્ત જીવોના પાલક માત્ર પરમાત્મા છે ॥૬॥
ਅਨਿਕ ਧਰਮ ਅਨਿਕ ਕੁਮੇਰ ॥
મૃત્યુના વ્યવસ્થાપક ધર્મરાજ તેમજ ધનના દેવતા કુબેર પણ અનેકાનેક છે
ਅਨਿਕ ਬਰਨ ਅਨਿਕ ਕਨਿਕ ਸੁਮੇਰ ॥
વરુણ દેવતા તથા સોનાના સુમેરુ પર્વત પણ અનેક છે
ਅਨਿਕ ਸੇਖ ਨਵਤਨ ਨਾਮੁ ਲੇਹਿ ॥
આવા શેષનાગ પણ અનેક છે જે હંમેશા પરમાત્માનું નવું નામ લે છે
ਪਾਰਬ੍ਰਹਮ ਕਾ ਅੰਤੁ ਨ ਤੇਹਿ ॥੭॥
પરંતુ તે પરબ્રહ્મનું રહસ્ય જાણી શકતા નથી ॥૭॥
ਅਨਿਕ ਪੁਰੀਆ ਅਨਿਕ ਤਹ ਖੰਡ ॥ ਅਨਿਕ ਰੂਪ ਰੰਗ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ॥
પૂરીઓ તેમજ ખંડ-મંડળ પણ અનેકાનેક છે આ બ્રહ્માંડના રૂપ-રંગ પણ અનેકાનેક છે
ਅਨਿਕ ਬਨਾ ਅਨਿਕ ਫਲ ਮੂਲ ॥
જંગલ, ફળ-ફૂલ પણ અનેકાનેક છે
ਆਪਹਿ ਸੂਖਮ ਆਪਹਿ ਅਸਥੂਲ ॥੮॥
પરબ્રહ્મ પરમાત્મા પોતે જ સૂક્ષ્મ તેમજ સ્થૂળ છે ॥૮॥
ਅਨਿਕ ਜੁਗਾਦਿ ਦਿਨਸ ਅਰੁ ਰਾਤਿ ॥
યુગ, દિવસ અને રાત અનેક છે
ਅਨਿਕ ਪਰਲਉ ਅਨਿਕ ਉਤਪਾਤਿ ॥
સૃષ્ટિનો પ્રલય તેમજ ઉત્પત્તિ પણ અનેક વખત થઈ છે
ਅਨਿਕ ਜੀਅ ਜਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਮਾਹਿ ॥ ਰਮਤ ਰਾਮ ਪੂਰਨ ਸ੍ਰਬ ਠਾਂਇ ॥੯॥
તેના ઘરમાં અનેક જ જીવ છે તે પરિપૂર્ણ પરમાત્મા વિશ્વ-વ્યાપક છે ॥૯॥
ਅਨਿਕ ਮਾਇਆ ਜਾ ਕੀ ਲਖੀ ਨ ਜਾਇ ॥
તેની અનેક પ્રકારની માયા-લીલાને સમજી શકાતી નથી
ਅਨਿਕ ਕਲਾ ਖੇਲੈ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥
તે સંપૂર્ણ વિશ્વના શહેનશાહ અનેક શક્તિમાં લીલા કરી રહ્યા છે
ਅਨਿਕ ਧੁਨਿਤ ਲਲਿਤ ਸੰਗੀਤ ॥
અનેક પ્રકારની ધ્વનિઓમાં મધુર સંગીત વાગે છે
ਅਨਿਕ ਗੁਪਤ ਪ੍ਰਗਟੇ ਤਹ ਚੀਤ ॥੧੦॥
ત્યાં અનેકાનેક ગુપ્ત શક્તિઓ હાજર છે ॥૧૦॥
ਸਭ ਤੇ ਊਚ ਭਗਤ ਜਾ ਕੈ ਸੰਗਿ ॥ ਆਠ ਪਹਰ ਗੁਨ ਗਾਵਹਿ ਰੰਗਿ ॥
જેની સાથે પ્રભુ રહે છે તે સર્વોચ્ચ ભક્ત છે તે આઠ પ્રહર પ્રભુના ગુણ ગાય છે
ਅਨਿਕ ਅਨਾਹਦ ਆਨੰਦ ਝੁਨਕਾਰ ॥
અનેક રીતની અનાહત ધ્વનિની આનંદમય ઝણકાર થતી રહે છે
ਉਆ ਰਸ ਕਾ ਕਛੁ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰ ॥੧੧॥
તે રસનો કોઈ અંત તેમજ આર-પાર નથી ॥૧૧॥
ਸਤਿ ਪੁਰਖੁ ਸਤਿ ਅਸਥਾਨੁ ॥
તે પરમપુરુષ ચિરસ્થાયી છે તેનું સ્થાન પણ અટળ છે
ਊਚ ਤੇ ਊਚ ਨਿਰਮਲ ਨਿਰਬਾਨੁ ॥
તે સર્વોચ્ચ, પવિત્ર પાવન તેમજ સંસારથી અલિપ્ત છે
ਅਪੁਨਾ ਕੀਆ ਜਾਨਹਿ ਆਪਿ ॥
તે અનંતશક્તિ પરમાત્મા પોતાના કરેલાનું રહસ્ય પોતે જ જાણે છે
ਆਪੇ ਘਟਿ ਘਟਿ ਰਹਿਓ ਬਿਆਪਿ ॥
તે પોતે દરેક શરીરમાં વ્યાપક છે
ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਿਧਾਨ ਨਾਨਕ ਦਇਆਲ ॥
નાનક ફરમાવે છે તે કૃપાનિધાન બધા પર દયા કરવાવાળા છે
ਜਿਨਿ ਜਪਿਆ ਨਾਨਕ ਤੇ ਭਏ ਨਿਹਾਲ ॥੧੨॥੧॥੨॥੨॥੩॥੭॥
નાનકનું કહેવું છે કે જેને પણ પરમાત્માનું જાપ કર્યું છે તે નિહાલ થઈ ગયા છે ॥૧૨॥૧॥૨॥૨॥૩॥૭॥
ਸਾਰੰਗ ਛੰਤ ਮਹਲਾ ੫
સારંગ છંદ મહેલ ૫॥
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਭ ਦੇਖੀਐ ਅਨਭੈ ਕਾ ਦਾਤਾ ॥
બધામાં અભય, મુક્તિ-દાતા પરમાત્માને જોવો
ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਨ ਹੈ ਅਲਿਪਾਤਾ ॥
તે દરેક શરીરમાં હાજર છે તો પણ સંસારમાં અલિપ્ત છે
ਘਟਿ ਘਟਿ ਪੂਰਨੁ ਕਰਿ ਬਿਸਥੀਰਨੁ ਜਲ ਤਰੰਗ ਜਿਉ ਰਚਨੁ ਕੀਆ ॥
તે દરેક શરીરમાં ફેલાવો કરીને એવી રીતે વ્યાપક છે જેમ પાણી તેમજ તરંગોની રચના થઈ છે
ਹਭਿ ਰਸ ਮਾਣੇ ਭੋਗ ਘਟਾਣੇ ਆਨ ਨ ਬੀਆ ਕੋ ਥੀਆ ॥
તે બધા શરીરમાં વ્યાપક થઈને બધા રસ ભોગવી રહ્યા છે તેના સિવાય બીજું કોઈ નથી
ਹਰਿ ਰੰਗੀ ਇਕ ਰੰਗੀ ਠਾਕੁਰੁ ਸੰਤਸੰਗਿ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਤਾ ॥
તે માલિક અનેક રંગોમાં પણ એક છે અને સંતોની સંગતમાં તેનો તફાવત જાણી શકાય છે
ਨਾਨਕ ਦਰਸਿ ਲੀਨਾ ਜਿਉ ਜਲ ਮੀਨਾ ਸਭ ਦੇਖੀਐ ਅਨਭੈ ਕਾ ਦਾਤਾ ॥੧॥
હે નાનક! પાણીમાં માછલીની જેમ તેના જ દર્શનની લાલચ છે બધામાં મુક્તિ-દાતા પરમાત્માના દર્શન કરો ॥૧॥
ਕਉਨ ਉਪਮਾ ਦੇਉ ਕਵਨ ਬਡਾਈ ॥
તે અનંત શક્તિની હું ઉપમા કરી તેની શું પ્રશંસા કરું
ਪੂਰਨ ਪੂਰਿ ਰਹਿਓ ਸ੍ਰਬ ਠਾਈ ॥
તે સંપૂર્ણ વિશ્વમાં વ્યાપક છે દરેક જગ્યા પર હાજર છે
ਪੂਰਨ ਮਨਮੋਹਨ ਘਟ ਘਟ ਸੋਹਨ ਜਬ ਖਿੰਚੈ ਤਬ ਛਾਈ ॥
તે મનમોહન દરેક શરીરમાં વ્યાપક છે જયારે પ્રાણ-શક્તિ ખેંચી લે છે તો શરીર ધૂળ થઈ જાય છે