ਕਿਉ ਨ ਅਰਾਧਹੁ ਮਿਲਿ ਕਰਿ ਸਾਧਹੁ ਘਰੀ ਮੁਹਤਕ ਬੇਲਾ ਆਈ ॥
જિંદગીનો ક્ષણ માટેનો સમય મળ્યો છે મૃત્યુ નિશ્ચિત છે પછી શા માટે સાધુ પુરુષોની સાથે પરમાત્માની આરાધના કરવામાં આવે
ਅਰਥੁ ਦਰਬੁ ਸਭੁ ਜੋ ਕਿਛੁ ਦੀਸੈ ਸੰਗਿ ਨ ਕਛਹੂ ਜਾਈ ॥
ધન-દોલત જે કંઈ પણ દેખાય છે મરણોપરાંત કાંઈ પણ સાથે જતું નથી
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਰਾਧਹੁ ਕਵਨ ਉਪਮਾ ਦੇਉ ਕਵਨ ਬਡਾਈ ॥੨॥
નાનક ફરમાવે છે કે તે અખિલેશ્વરની શું ઉપમા કરું તેની પ્રશંસા કઈ રીતે કરવામાં આવે અમને તો દરેક વખતે હરિની આરાધના કરવી જોઈએ ॥૨॥
ਪੂਛਉ ਸੰਤ ਮੇਰੋ ਠਾਕੁਰੁ ਕੈਸਾ ॥
હું સંતોને પૂછું છું કે મારો માલિક કેવો છે
ਹੀਂਉ ਅਰਾਪਉਂ ਦੇਹੁ ਸਦੇਸਾ ॥
મને તેનો સંદેશ આપો હું તો હૃદય તેમજ પ્રાણ બધું તેને અર્પણ કરી દઈશ
ਦੇਹੁ ਸਦੇਸਾ ਪ੍ਰਭ ਜੀਉ ਕੈਸਾ ਕਹ ਮੋਹਨ ਪਰਵੇਸਾ ॥
મને કોઈ સંદેશ આપો મારો પ્રભુ કેવો છે કઈ જગ્યા પર રહે છે?
ਅੰਗ ਅੰਗ ਸੁਖਦਾਈ ਪੂਰਨ ਬ੍ਰਹਮਾਈ ਥਾਨ ਥਾਨੰਤਰ ਦੇਸਾ ॥
તે સંપૂર્ણ સુખદાયક આસપાસ છે દેશ-દેશાંતર બધામાં હાજર છે
ਬੰਧਨ ਤੇ ਮੁਕਤਾ ਘਟਿ ਘਟਿ ਜੁਗਤਾ ਕਹਿ ਨ ਸਕਉ ਹਰਿ ਜੈਸਾ ॥
તે બંધનોથી મુક્ત છે દરેક શરીરમાં હાજર છે તે પ્રભુ જેવા છે તેની મહિમા કહી શકતો નથી
ਦੇਖਿ ਚਰਿਤ ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਮੋਹਿਓ ਪੂਛੈ ਦੀਨੁ ਮੇਰੋ ਠਾਕੁਰੁ ਕੈਸਾ ॥੩॥
નાનક કથન કરે છે કે તેની લીલા જોઈને મન મોહિત થઈ ગયું છે અને વિનમ્રતા પૂર્વક પૂછું છું કે મારો માલિક કેવો છે ॥૩॥
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਅਪੁਨੇ ਪਹਿ ਆਇਆ ॥
તે કૃપા કરીને અંતર્મનમાં આવે છે
ਧੰਨਿ ਸੁ ਰਿਦਾ ਜਿਹ ਚਰਨ ਬਸਾਇਆ ॥
તે હૃદય ધન્ય છે જે તેના ચરણોમાં પ્રેમ લગાવે છે
ਚਰਨ ਬਸਾਇਆ ਸੰਤ ਸੰਗਾਇਆ ਅਗਿਆਨ ਅੰਧੇਰੁ ਗਵਾਇਆ ॥
પરમાત્માના ચરણ સંતોની સંગતમાં જ પ્રાપ્ત થાય છે અને અજ્ઞાનનું અંધારું દૂર થઈ જાય છે
ਭਇਆ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ਰਿਦੈ ਉਲਾਸੁ ਪ੍ਰਭੁ ਲੋੜੀਦਾ ਪਾਇਆ ॥
પ્રભુને મેળવીને હૃદયમાં પ્રકાશ તેમજ ઉલ્લાસ ઉત્પન્ન થઈ ગયો છે અને બધી કામના પુરી થઈ ગઈ છે
ਦੁਖੁ ਨਾਠਾ ਸੁਖੁ ਘਰ ਮਹਿ ਵੂਠਾ ਮਹਾ ਅਨੰਦ ਸਹਜਾਇਆ ॥
દુઃખ દૂર થયું છે સુખોની ઉપલબ્ધી થઈ ગઈ છે અને હૃદયમાં સ્વાભાવિક મહા આનંદ ઉત્પન્ન થઈ ગયો છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਮੈ ਪੂਰਾ ਪਾਇਆ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਅਪੁਨੇ ਪਹਿ ਆਇਆ ॥੪॥੧॥
હે નાનક! મેં સંપૂર્ણ પરમાત્માને મેળવી લીધા છે અને તે કૃપા કરીને અંતર્મનમાં આવ્યા છે ॥૪॥૧॥
ਸਾਰੰਗ ਕੀ ਵਾਰ ਮਹਲਾ ੪ ਰਾਇ ਮਹਮੇ ਹਸਨੇ ਕੀ ਧੁਨਿ
સારંગની વાર મહેલ ૪ રાઈ મહમે હસનેની ધૂન
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જ સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે
ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੨ ॥
શ્લોક મહેલ ૨॥
ਗੁਰੁ ਕੁੰਜੀ ਪਾਹੂ ਨਿਵਲੁ ਮਨੁ ਕੋਠਾ ਤਨੁ ਛਤਿ ॥
મન રૂપી ઘર જેની છત આ શરીર છે તે માયાના તાળાની ચાવી ગુરુ પાસે છે
ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਮਨ ਕਾ ਤਾਕੁ ਨ ਉਘੜੈ ਅਵਰ ਨ ਕੁੰਜੀ ਹਥਿ ॥੧॥
નાનક ફરમાવે છે કે ગુરુ વગર મનનો દરવાજો ખૂલતો નથી વાસ્તવમાં ગુરુ વગર કોઈ બીજાના હાથે આ ચાવી લાગતી નથી ॥૧॥
ਮਹਲਾ ੧ ॥
મહેલ ૧॥
ਨ ਭੀਜੈ ਰਾਗੀ ਨਾਦੀ ਬੇਦਿ ॥
સંગીત તેમજ વેદોના મંત્ર ઉચ્ચારણથી પ્રભુ ખુશ થતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਸੁਰਤੀ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿ ॥
જ્ઞાન તેમજ યોગ-સાધનાથી પણ તે પ્રસન્ન થતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਸੋਗੀ ਕੀਤੈ ਰੋਜਿ ॥
દરરોજ ગમગીન રહીને પણ તેને ખુશ કરી શકાતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਰੂਪੀਂ ਮਾਲੀਂ ਰੰਗਿ ॥
રૂપ-સૌંદર્ય, મોજ-મેળા મનાવીને પણ પ્રસન્ન થતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਤੀਰਥਿ ਭਵਿਐ ਨੰਗਿ ॥
નિર્વસ્ત્ર તીર્થ યાત્રા અને
ਨ ਭੀਜੈ ਦਾਤੀਂ ਕੀਤੈ ਪੁੰਨਿ ॥
દાન-પુણ્ય કરવાથી પણ પરમાત્મા પ્રસન્ન થતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਬਾਹਰਿ ਬੈਠਿਆ ਸੁੰਨਿ ॥
શૂન્ય સમાધિમાં બેસી રહેવાથી પણ સમજતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਭੇੜਿ ਮਰਹਿ ਭਿੜਿ ਸੂਰ ॥
રણભૂમિમાં યોદ્ધા બનીને વીરગતિ મેળવવાથી પણ ખુશ થતા નથી
ਨ ਭੀਜੈ ਕੇਤੇ ਹੋਵਹਿ ਧੂੜ ॥
શરીર પર ભસ્મ લગાવી પણ તે ખુશ થતા નથી
ਲੇਖਾ ਲਿਖੀਐ ਮਨ ਕੈ ਭਾਇ ॥
મનની અવસ્થાને અનુકૂળ અમારા કર્મોનો હિસાબ લખવામાં આવે છે
ਨਾਨਕ ਭੀਜੈ ਸਾਚੈ ਨਾਇ ॥੨॥
ગુરુ નાનકનું કહેવું છે કે પ્રભુ માત્ર સાચું નામ જપવાથી પ્રસન્ન થાય છે ॥૨॥
ਮਹਲਾ ੧ ॥
મહેલ ૧॥
ਨਵ ਛਿਅ ਖਟ ਕਾ ਕਰੇ ਬੀਚਾਰੁ ॥
કોઈ મનુષ્ય નવ વ્યાકરણ, છ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરે છે
ਨਿਸਿ ਦਿਨ ਉਚਰੈ ਭਾਰ ਅਠਾਰ ॥
દિવસ-રાત મહાભારતના અઢાર પર્વનું ઉચ્ચારણ કરે છે
ਤਿਨਿ ਭੀ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਇਆ ਤੋਹਿ ॥
હે પ્રભુ! આ બધા છતાં પણ તેને તારું રહસ્ય પ્રાપ્ત થતું નથી
ਨਾਮ ਬਿਹੂਣ ਮੁਕਤਿ ਕਿਉ ਹੋਇ ॥
હરિ-નામથી વિહીન મુક્તિ કેવી રીતે થઈ શકે છે
ਨਾਭਿ ਵਸਤ ਬ੍ਰਹਮੈ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਣਿਆ ॥
કમળ-નાભિમાં વસીને બ્રહ્મા પણ પ્રભુનું રહસ્ય પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਪਛਾਣਿਆ ॥੩॥
હે નાનક! ગુરુના સાનિધ્યના હરિ-નામની ઓળખાણ થતી નથી ॥૩॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਆਪੇ ਆਪਿ ਨਿਰੰਜਨਾ ਜਿਨਿ ਆਪੁ ਉਪਾਇਆ ॥
પ્રભુ સ્વજન્મ છે સર્વશક્તિમાન છે તે મોહ-માયાના કલંકથી રહિત છે
ਆਪੇ ਖੇਲੁ ਰਚਾਇਓਨੁ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਸਬਾਇਆ ॥
આખું જગત બનાવીને તેણે પોતાની એક રમત રમી છે
ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਆਪਿ ਸਿਰਜਿਅਨੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਵਧਾਇਆ ॥
ત્રણ ગુણોની રચના કરીને તેને મોહ-માયામાં વૃદ્ધિ કરેલી છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਉਬਰੇ ਜਿਨ ਭਾਣਾ ਭਾਇਆ ॥
જે પરમાત્માની રજા સારી લાગે છે ગુરુની કૃપાથી તેનો ઉદ્ધાર થઈ ગયો છે
ਨਾਨਕ ਸਚੁ ਵਰਤਦਾ ਸਭ ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ॥੧॥
હે નાનક! તે પરમ-સત્ય જ કાર્યશીલ છે અને બધા સત્યમાં જ જોડાયેલા છે ॥૧॥