ਸੋ ਟਿਕਾ ਸੋ ਬੈਹਣਾ ਸੋਈ ਦੀਬਾਣੁ ॥ ਪਿਯੂ ਦਾਦੇ ਜੇਵਿਹਾ ਪੋਤਾ ਪਰਵਾਣੁ ॥
ગુરુ અમરદાસને પણ તે જ ગુરુયાઈનું તિલક, તે જ સિંહાસન તેમજ તે જ દરબાર મળ્યો. પોતાના પિતા ગુરુ અંગદ દેવ તેમજ દાદા ગુરુ નાનક દેવ જેવા હોવાને કારણે પૌત્ર ગુરુ અમરદાસ બધી સંગતને ગુરુ રૂપમાં પૂજનીય થઈ ગયો,
ਜਿਨਿ ਬਾਸਕੁ ਨੇਤ੍ਰੈ ਘਤਿਆ ਕਰਿ ਨੇਹੀ ਤਾਣੁ ॥
જેને પોતાના પ્રેમ બળથી મનરૂપી વાસુકી નાગને દોરડું બનાવ્યું
ਜਿਨਿ ਸਮੁੰਦੁ ਵਿਰੋਲਿਆ ਕਰਿ ਮੇਰੁ ਮਧਾਣੁ ॥
અને પોતાના ધ્યાનને સુમેરુ પર્વતરૂપી મંથની બનાવીને નામરૂપી ક્ષીર સમુદ્રનું મંથન કર્યું.
ਚਉਦਹ ਰਤਨ ਨਿਕਾਲਿਅਨੁ ਕੀਤੋਨੁ ਚਾਨਾਣੁ ॥
તેને ક્ષીર સાગરમાંથી ચૌદ રત્ન જેવા કીમતી ચૌદ ગુણ કાઢી લીધા અને આખા જગતમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ ફેલાવી દીધો.
ਘੋੜਾ ਕੀਤੋ ਸਹਜ ਦਾ ਜਤੁ ਕੀਓ ਪਲਾਣੁ ॥
ગુરુ અમરદાસે સરળ સ્થિતિને પોતાનો ઘોડો બનાવીને બ્રહ્મચર્યને તે ઘોડાની કાઠી બનાવી છે.
ਧਣਖੁ ਚੜਾਇਓ ਸਤ ਦਾ ਜਸ ਹੰਦਾ ਬਾਣੁ ॥
તેને સત્યરૂપી ધનુષમાં પરમાત્માનું યશરૂપી બાણ સાધ્યું છે.
ਕਲਿ ਵਿਚਿ ਧੂ ਅੰਧਾਰੁ ਸਾ ਚੜਿਆ ਰੈ ਭਾਣੁ ॥
આ કળિયુગમાં અજ્ઞાનરૂપી ગાઢ અંધકાર હતો, પરંતુ ગુરુનો જ્ઞાનરૂપી કિરણોવાળો સૂર્યોદય થઈ ગયો છે.
ਸਤਹੁ ਖੇਤੁ ਜਮਾਇਓ ਸਤਹੁ ਛਾਵਾਣੁ ॥
ગુરુએ પોતાના સત્ય-આચરણ દ્વારા પોતાના શરીરરૂપી ખેતરમાં નામરૂપી પાક ઉત્પન્ન કર્યો છે અને સત્ય-આચરણ દ્વારા જ આ પાકને સુકાવવાથી બચાવવા માટે છાયો કર્યો છે.
ਨਿਤ ਰਸੋਈ ਤੇਰੀਐ ਘਿਉ ਮੈਦਾ ਖਾਣੁ ॥
હે ગુરુ અમરદાસ! શીખ સંગતિ રોજ તારી રસોઈમાંથી ઘી તેમજ મેંદાથી પકાવેલ ભોજન કરે છે.
ਚਾਰੇ ਕੁੰਡਾਂ ਸੁਝੀਓਸੁ ਮਨ ਮਹਿ ਸਬਦੁ ਪਰਵਾਣੁ ॥
તેને ચારેય દિશાઓમાં વ્યાપક પરમાત્માની સમજ થઈ ગઈ છે જેને મનમાં શબ્દને સ્થિત કર્યા છે.
ਆਵਾ ਗਉਣੁ ਨਿਵਾਰਿਓ ਕਰਿ ਨਦਰਿ ਨੀਸਾਣੁ ॥
તે કૃપા-દ્રષ્ટિ કરીને જેને પ્રભુ દરબારમાં જવા માટે નામરૂપી પરવાનગી આપી છે, તેની આવકજાવક જ મટાડી દીધી છે.
ਅਉਤਰਿਆ ਅਉਤਾਰੁ ਲੈ ਸੋ ਪੁਰਖੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥
તે ચતુર પરમપુરુષ અવતાર લઈને જગતમાં આવ્યો છે.
ਝਖੜਿ ਵਾਉ ਨ ਡੋਲਈ ਪਰਬਤੁ ਮੇਰਾਣੁ ॥
ગુરુ વાવાઝોડા તેમજ તોફાનમાં પણ ડગમગતા નથી અને સુમેર પર્વતની જેમ સ્થિર છે.
ਜਾਣੈ ਬਿਰਥਾ ਜੀਅ ਕੀ ਜਾਣੀ ਹੂ ਜਾਣੁ ॥
હે ગુરુ! તું અંતરયામી છે અને જીવોની દરેક પ્રકારની વેદનાને જાણે છે.
ਕਿਆ ਸਾਲਾਹੀ ਸਚੇ ਪਾਤਿਸਾਹ ਜਾਂ ਤੂ ਸੁਘੜੁ ਸੁਜਾਣੁ ॥
હે સાચા પાતશાહ સદ્દગુરુ! જ્યારે તું બધું જ જાણનાર તેમજ ચતુર છે, પછી હું તારી શું સ્તુતિ કરી શકું છું.
ਦਾਨੁ ਜਿ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਵਸੀ ਸੋ ਸਤੇ ਦਾਣੁ ॥
હે સદ્દગુરુ! જે દાન તને યોગ્ય લાગે છે, તે જ દાન મને સટ્ટા બારોટને પણ આપ.
ਨਾਨਕ ਹੰਦਾ ਛਤ੍ਰੁ ਸਿਰਿ ਉਮਤਿ ਹੈਰਾਣੁ ॥
તારા માથા પર ગુરુ નાનકનું છત્ર ઝૂલી રહ્યું છે અને બધી શીખ સંગત જોઈ-જોઈને હેરાન થઈ રહી છે.
ਸੋ ਟਿਕਾ ਸੋ ਬੈਹਣਾ ਸੋਈ ਦੀਬਾਣੁ ॥
તે જ ગુરુયાઈનું તિલક, તે જ સિંહાસન તેમજ તે જ દરબાર મળ્યો છે,
ਪਿਯੂ ਦਾਦੇ ਜੇਵਿਹਾ ਪੋਤ੍ਰਾ ਪਰਵਾਣੁ ॥੬॥
પોતાના પિતા ગુરુ અંગદ દેવ તેમજ દાદા ગુરુ નાનક દેવ જેવા પૌત્ર ગુરુ અમરદાસ ગુરુ રૂપમાં શીખ સંગતમાં પૂજનીય થઈ ગયો ॥૬॥
ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਰਾਮਦਾਸ ਗੁਰੁ ਜਿਨਿ ਸਿਰਿਆ ਤਿਨੈ ਸਵਾਰਿਆ ॥
હે ગુરુ રામદાસ! તું ધન્ય-ધન્ય છે, જે પ્રભુએ તારી રચના કરી છે, તેને જ તને યશ આપ્યું છે.
ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਕਰਾਮਾਤਿ ਆਪਿ ਸਿਰਜਣਹਾਰੈ ਧਾਰਿਆ ॥
સર્જનહાર પરમેશ્વરનો ચમત્કાર તને ગુરુરૂપમાં સ્થાપિત કરીને પૂર્ણ થઈ ગયો છે.
ਸਿਖੀ ਅਤੈ ਸੰਗਤੀ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਕਰਿ ਨਮਸਕਾਰਿਆ ॥
શીખો તેમજ સંગતિઓએ તે પરબ્રહ્મનું રૂપ માનીને પ્રણામ કર્યું છે.
ਅਟਲੁ ਅਥਾਹੁ ਅਤੋਲੁ ਤੂ ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰਿਆ ॥
તું સ્થિર, અગમ્ય તેમજ અતુલનીય છે, તારો અંત તેમજ આજુબાજુ કોઈ પણ મેળવી શકાતું નથી.
ਜਿਨੑੀ ਤੂੰ ਸੇਵਿਆ ਭਾਉ ਕਰਿ ਸੇ ਤੁਧੁ ਪਾਰਿ ਉਤਾਰਿਆ ॥
જે ને શ્રદ્ધાપૂર્વક તારી સેવા કરી છે, તે તેનો ઉદ્ધાર કરી દીધો છે.
ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਮੋਹੁ ਮਾਰਿ ਕਢੇ ਤੁਧੁ ਸਪਰਵਾਰਿਆ ॥
તે પરિવારમાંથી વાસના-ક્રોધ, લોભ-લાલચ તેમજ મોહને સમાપ્ત કરીને કાઢી દીધો છે.
ਧੰਨੁ ਸੁ ਤੇਰਾ ਥਾਨੁ ਹੈ ਸਚੁ ਤੇਰਾ ਪੈਸਕਾਰਿਆ ॥
તારું સુંદર સ્થાન ધન્ય છે અને તારો કરેલ ફેલાવ-નામ-દાન સત્ય છે.
ਨਾਨਕੁ ਤੂ ਲਹਣਾ ਤੂਹੈ ਗੁਰੁ ਅਮਰੁ ਤੂ ਵੀਚਾਰਿਆ ॥
મેં સારી રીતે આ વિચાર કર્યો છે કે તું જ ગુરુ નાનક, તું જ ગુરુ અંગદ તેમજ તું જ ગુરુ અમરદાસ છે.
ਗੁਰੁ ਡਿਠਾ ਤਾਂ ਮਨੁ ਸਾਧਾਰਿਆ ॥੭॥
જ્યારે ગુરુ રામદાસના દર્શન કર્યા તો મન સંતુષ્ટ થઈ ગયું ॥૭॥
ਚਾਰੇ ਜਾਗੇ ਚਹੁ ਜੁਗੀ ਪੰਚਾਇਣੁ ਆਪੇ ਹੋਆ ॥
પ્રથમ ચાર ગુરુ – ગુરુ નાનક, ગુરુ અંગદ, ગુરુ અમરદાસ તેમજ ગુરુ રામદાસ પોતાના-પોતાના યુગમાં કીર્તિમાન થયા અને હવે આ પાંચમો ગુરુ અર્જુન દેવ પણ તેના જ રૂપમાં પ્રકાશમાન થયો છે.
ਆਪੀਨੑੈ ਆਪੁ ਸਾਜਿਓਨੁ ਆਪੇ ਹੀ ਥੰਮ੍ਹ੍ਹਿ ਖਲੋਆ ॥
તેણે પોતે જ પોતાને નમ્રતા તેમજ સદ્દગુણો દ્વારા મહાન બનાવ્યો અને પોતે જ સંગતોની નિર્ભરતા બન્યો.
ਆਪੇ ਪਟੀ ਕਲਮ ਆਪਿ ਆਪਿ ਲਿਖਣਹਾਰਾ ਹੋਆ ॥
તે પોતે જ પટ્ટી, કલમ તેમજ લખનાર થઈ ગયો છે.
ਸਭ ਉਮਤਿ ਆਵਣ ਜਾਵਣੀ ਆਪੇ ਹੀ ਨਵਾ ਨਿਰੋਆ ॥
આખી દુનિયા આવકજાવકમાં ફસાયેલી છે, પરંતુ તે પોતે જ નવનીત એટલે કે બંધનોથી મુક્ત છે.
ਤਖਤਿ ਬੈਠਾ ਅਰਜਨ ਗੁਰੂ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਖਿਵੈ ਚੰਦੋਆ ॥
ગુરુ અર્જુન દેવ તે સિંહાસન પર બેઠેલો છે જેની ઉપર સદ્દગુરુનું છાત્ર યશ ચારેય તરફ ચમકી રહ્યું છે.
ਉਗਵਣਹੁ ਤੈ ਆਥਵਣਹੁ ਚਹੁ ਚਕੀ ਕੀਅਨੁ ਲੋਆ ॥
ગુરુએ પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી ચારેય દિશાઓમાં જ્ઞાનનો પ્રકાશ કરી દીધો છે.
ਜਿਨੑੀ ਗੁਰੂ ਨ ਸੇਵਿਓ ਮਨਮੁਖਾ ਪਇਆ ਮੋਆ ॥
જેને ગુરુની સેવા કરી નથી, તે સ્વેચ્છાચાર જીવોને મૃત્યુએ ખોરાક બનાવી લીધા છે.
ਦੂਣੀ ਚਉਣੀ ਕਰਾਮਾਤਿ ਸਚੇ ਕਾ ਸਚਾ ਢੋਆ ॥
પ્રભુનું આ વિશેષ દાન છે કે ગુરુ અર્જુન દેવનો ચમત્કાર બેગણો ચારગણો થઈ રહ્યો છે.
ਚਾਰੇ ਜਾਗੇ ਚਹੁ ਜੁਗੀ ਪੰਚਾਇਣੁ ਆਪੇ ਹੋਆ ॥੮॥੧॥
પ્રથમ ચાર ગુરુ પોતાના-પોતાના યુગમાં પ્રકાશમાન થયા તથા હવે પાંચમો પણ તેનું જ રૂપ પોતે કીર્તિમાન થયો છે ॥૮॥૧॥
ਰਾਮਕਲੀ ਬਾਣੀ ਭਗਤਾ ਕੀ ॥
રામકલી વાણી ભગત ની॥
ਕਬੀਰ ਜੀਉ
કબીર જી
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਕਾਇਆ ਕਲਾਲਨਿ ਲਾਹਨਿ ਮੇਲਉ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਗੁੜੁ ਕੀਨੁ ਰੇ ॥
નામરૂપી દારૂ કાઢવા માટે મેં પોતાના શરીરરૂપી ભટ્ટીમાં આથો ભેળવ્યો છે, ગુરુના શબ્દને મેં ગોળ બનાવ્યા છે.