ਸੰਕਟਿ ਨਹੀ ਪਰੈ ਜੋਨਿ ਨਹੀ ਆਵੈ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨ ਜਾ ਕੋ ਰੇ ॥હે ભાઈ! વાસ્તવમાં વાત એ છે કે જે પ્રભુનું નામ છે નિરંજન તે યોનિઓમાં પણ આવતો નથી તે જન્મ-મરણના દુઃખમાં પડતો નથી ਕਬੀਰ ਕੋ ਸੁਆਮੀ ਐਸੋ ਠਾਕੁਰੁ ਜਾ ਕੈ ਮਾਈ ਨ ਬਾਪੋ ਰੇ ॥੨॥੧੯॥੭੦॥કબીરનો સ્વામી આખા જગતનો પાલનહાર એવો છે જેની ના કોઈ મા
ਉਰ ਨ ਭੀਜੈ ਪਗੁ ਨਾ ਖਿਸੈ ਹਰਿ ਦਰਸਨ ਕੀ ਆਸਾ ॥੧॥રાહ જોઈને તેનું દિલ ભરતું નથી પગ ખિસકતા નથી આ રીતની હાલત થાય છે તે વિરહ ભરેલ જીવડાંની જેને પ્રભુના દર્શનની રાહ હોય છે ॥૧॥ ਉਡਹੁ ਨ ਕਾਗਾ ਕਾਰੇ ॥હે કાળા કાગડા! ઉડ હું બલિહાર જાઉં,વળી હું પોતાના પ્રેમાળ પ્રભુને જલ્દી મળી જાઉં ਬੇਗਿ ਮਿਲੀਜੈ
ਝੂਠਾ ਪਰਪੰਚੁ ਜੋਰਿ ਚਲਾਇਆ ॥੨॥પરંતુ આ નબળા એવા થાંભલાના સહારાને ના સમજતા જીવ અસત્ય રમકડાં રમી બેઠો છે ॥૨॥ ਕਿਨਹੂ ਲਾਖ ਪਾਂਚ ਕੀ ਜੋਰੀ ॥જે જીવોએ પાંચ-પાંચ લાખની મિલકત જોડી લીધી છે ਅੰਤ ਕੀ ਬਾਰ ਗਗਰੀਆ ਫੋਰੀ ॥੩॥મૃત્યુ આવવા પર તેનું પણ શરીરરૂપી વાસણ તૂટી જાય છે ॥૩॥ ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਇਕ ਨੀਵ ਉਸਾਰੀ ॥ ਖਿਨ
ਬਿਖੈ ਬਾਚੁ ਹਰਿ ਰਾਚੁ ਸਮਝੁ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ॥હે મૂર્ખ મન! સમજદાર બન ઝેરથી બચ્યો રહે અને પ્રભુમાં જોડાયાં કર. ਨਿਰਭੈ ਹੋਇ ਨ ਹਰਿ ਭਜੇ ਮਨ ਬਉਰਾ ਰੇ ਗਹਿਓ ਨ ਰਾਮ ਜਹਾਜੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥તું સહમ છોડીને શા માટે પરમાત્માનું સ્મરણ કરતો નથી અને શા માટે પ્રભુનો આશરો લેતો નથી? ॥૧॥વિરામ॥ ਮਰਕਟ ਮੁਸਟੀ ਅਨਾਜ ਕੀ
ਥਿਰੁ ਭਈ ਤੰਤੀ ਤੂਟਸਿ ਨਾਹੀ ਅਨਹਦ ਕਿੰਗੁਰੀ ਬਾਜੀ ॥੩॥હંમેશા સ્થિર રહેનાર પ્રભુ મન અને શ્વાસ બંને તુંબાને જોડનારી મેં ડાંડી બનાવી છે. ધ્યાનનો તાર તે વીણાની વાગનારી તંતી મજબુત થઇ ગઈ છે ક્યારેય તૂટતી નથી ॥૩॥ ਸੁਨਿ ਮਨ ਮਗਨ ਭਏ ਹੈ ਪੂਰੇ ਮਾਇਆ ਡੋਲ ਨ ਲਾਗੀ ॥આ આંતરિક વીણાના રાગને સાંભળીને મારું મન આ રીતે
ਤਾ ਸੋਹਾਗਣਿ ਜਾਣੀਐ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰੇ ॥੩॥તેની કૃપાથી જીવ-સ્ત્રી હવે ગુરુના શબ્દને વિચારે છે તો તે પતિવાળી સમજવામાં આવે છે ॥૩॥ ਕਿਰਤ ਕੀ ਬਾਂਧੀ ਸਭ ਫਿਰੈ ਦੇਖਹੁ ਬੀਚਾਰੀ ॥પરંતુ હે ભાઈ! જો વિચારીને જો તો આ જીવ-સ્ત્રીનો શું દોષ? આ બિચારી શું કરી શકે છે? ਏਸ ਨੋ ਕਿਆ ਆਖੀਐ ਕਿਆ ਕਰੇ ਵਿਚਾਰੀ ॥੪॥અહીં તો આખી
ਦਹ ਦਿਸ ਬੂਡੀ ਪਵਨੁ ਝੁਲਾਵੈ ਡੋਰਿ ਰਹੀ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥੩॥દુનિયાની કામ-કાજ રૂપી હવા તેના જીવનની પતંગને ભલે જોવા માત્રને દસેય-દિશાઓમાં ઉડાવે છે પરંતુ તેના ધ્યાનની દોરી પ્રભુની સાથે જોડાયેલી રહે છે ॥૩॥ ਉਨਮਨਿ ਮਨੂਆ ਸੁੰਨਿ ਸਮਾਨਾ ਦੁਬਿਧਾ ਦੁਰਮਤਿ ਭਾਗੀ ॥તે મનુષ્યનું મન વિરહ સ્થિતિમાં પહોંચી તે હાલતમાં લીન થઇ જાય છે જ્યાં વિકારોનો ફેલાવો ઊઠતો
ਆਂਧੀ ਪਾਛੇ ਜੋ ਜਲੁ ਬਰਖੈ ਤਿਹਿ ਤੇਰਾ ਜਨੁ ਭੀਨਾਂ ॥કબીર કહે છે, જ્ઞાનના અંધારા પાછળ જે ‘નામ’ નો વરસાદ થાય છે તેમાં હે પ્રભુ! તારી ભક્તિ કરનાર તારો ભક્ત પલળી જાય છે. ਕਹਿ ਕਬੀਰ ਮਨਿ ਭਇਆ ਪ੍ਰਗਾਸਾ ਉਦੈ ਭਾਨੁ ਜਬ ਚੀਨਾ ॥੨॥੪੩॥જ્યારે હે પ્રભુ! તારો સેવક પોતાની અંદર તારા નામનો સુરજ ચઢેલો જુએ છે તો
ਕਉਨੁ ਕੋ ਪੂਤੁ ਪਿਤਾ ਕੋ ਕਾ ਕੋ ॥કોણ કોનો પુત્ર છે? કોણ કોનો પિતા છે? ਕਉਨੁ ਮਰੈ ਕੋ ਦੇਇ ਸੰਤਾਪੋ ॥੧॥કોણ મરે છે અને કોણ આ મૃત્યુને કારણે પાછલાઓને દુઃખ દે છે ॥૧॥ ਹਰਿ ਠਗ ਜਗ ਕਉ ਠਗਉਰੀ ਲਾਈ ॥પ્રભુ-ઠગે જગતના જીવોને મોહ-રૂપી છેતરપિંડી લગાવેલી છે જેના કારણે જીવ સંબંધીઓના મોહમાં પ્રભુને ભૂલીને દુઃખ નાખી
ਜਬ ਨ ਹੋਇ ਰਾਮ ਨਾਮ ਅਧਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥માયા એટલી પ્રબળ છે કે જો અમને પ્રભુના નામનો આશરો ના હોય ॥૧॥ વિરામ॥ ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਖੋਜਉ ਅਸਮਾਨ ॥કબીર કહે છે, હું આકાશ સુધી શોધ કરી ચુક્યો છું. ਰਾਮ ਸਮਾਨ ਨ ਦੇਖਉ ਆਨ ॥੨॥੩੪॥પરંતુ પ્રભુ વગર મને બીજું કોઈ મળ્યું નથી જે માયાના મોહથી બચાવીને વાસ્તવિક જીવન